Ẩm thực truyền thống và hiểm họa tiềm ẩn
Gỏi cá, mắm cá hay cá nướng trui là những món ăn gắn liền với đời sống ẩm thực dân dã tại nhiều địa phương trên cả nước, đặc biệt là ở các tỉnh ven sông như miền Trung, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long. Những món ăn này thường được ưa chuộng bởi độ tươi, hương vị đậm đà và cảm giác “nguyên bản” của thực phẩm. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng nếu cá được đánh bắt từ sông hồ bị ô nhiễm, chúng có thể mang theo ấu trùng của sán lá gan nhỏ.
 |
| Gỏi cá sống tiềm ẩn nguy cơ nhiễm ký sinh trùng gây hại gan. Ảnh minh họa |
Theo TS.BS Trần Văn Thành, chuyên gia ký sinh trùng học, sán lá gan nhỏ (Clonorchis sinensis) là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến ở Việt Nam. Loại sán này thường tồn tại trong cá nước ngọt như cá mè, cá chép, cá rô, cá trê... Khi ăn sống hoặc tái các loại cá này, người dùng có thể vô tình đưa ấu trùng sán vào cơ thể.
“Sau khi vào đường tiêu hóa, ấu trùng di chuyển lên gan và cư trú trong ống mật. Tại đây, chúng phát triển thành sán trưởng thành, gây tổn thương niêm mạc, dẫn đến viêm đường mật, xơ gan, và lâu dài có thể gây ung thư đường mật,” bác sĩ Thành cho biết.
Bệnh tiến triển âm thầm, khó phát hiện sớm
Người bị nhiễm sán lá gan nhỏ thường không có biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu. Một số triệu chứng mơ hồ như đầy bụng, khó tiêu, mệt mỏi, vàng da hoặc đau tức vùng hạ sườn phải dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Do đó, phần lớn các trường hợp được phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng hoặc có biến chứng.
Các cuộc điều tra dịch tễ tại Việt Nam cho thấy tỷ lệ nhiễm sán lá gan nhỏ tương đối cao ở các địa phương có thói quen ăn cá sống như Phú Thọ, Ninh Bình, Nam Định, Bình Định, An Giang... Trong một khảo sát tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, gần 30% số người được hỏi từng ăn gỏi cá sống ít nhất một lần mỗi tháng.
 |
| Ảnh minh họa |
Đáng lo ngại, nhiều người vẫn tin rằng ăn kèm với giấm, chanh hoặc mù tạt có thể diệt ký sinh trùng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, ấu trùng sán lá gan nhỏ chỉ bị tiêu diệt hoàn toàn khi nấu chín kỹ ở nhiệt độ cao, các phương pháp chế biến tái hoặc lên men không đủ để đảm bảo an toàn.
Biện pháp phòng ngừa
Bộ Y tế khuyến cáo người dân không ăn cá sống, tái hoặc mắm cá chưa được nấu chín. Những người sinh sống ở vùng có nguy cơ cao nên thực hiện tẩy giun sán định kỳ 6 tháng/lần, đồng thời chú ý vệ sinh môi trường, nước sinh hoạt và nguồn thủy sản.
Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố quan trọng để thay đổi thói quen ăn uống, giúp phòng tránh hiệu quả các bệnh lý nguy hiểm do ký sinh trùng gây ra.
“Ẩm thực truyền thống là nét đẹp văn hóa, nhưng cần điều chỉnh để phù hợp với điều kiện y tế và vệ sinh hiện nay. Ăn chín, uống sôi là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để bảo vệ gan và sức khỏe nói chung”, bác sĩ Thành nhấn mạnh.
