Người Nhật nổi tiếng với tuổi thọ cao, sức khỏe tốt và lối sống khoa học, trong đó chế độ ăn uống, đặc biệt là bữa sáng đóng vai trò không nhỏ. Trái ngược với xu hướng bỏ bữa hoặc ăn qua loa của nhiều người hiện đại, người Nhật xem bữa sáng là nền tảng quan trọng để bắt đầu một ngày mới một cách trọn vẹn.

Những thói quen ăn sáng của họ không chỉ thể hiện sự tinh tế trong văn hóa ẩm thực mà còn là bài học quý giá về sức khỏe đáng để chúng ta học hỏi và áp dụng.

Bữa sáng kiểu Nhật, đơn giản nhưng giàu dinh dưỡng

Bữa sáng truyền thống của người Nhật, gọi là asa gohan, thường bao gồm các món như: Cơm trắng, cá nướng (thường là cá hồi), trứng (trứng cuộn tamagoyaki hoặc trứng sống ăn cùng cơm), rau luộc hoặc muối, rong biển, natto (đậu nành lên men) và một bát súp miso. Dù không quá cầu kỳ, nhưng các món ăn này được kết hợp hài hòa giữa các nhóm thực phẩm: Tinh bột, đạm, chất béo lành mạnh, chất xơ, vitamin và khoáng chất.

Thực đơn này giúp người Nhật không chỉ nạp đủ năng lượng để hoạt động trong nhiều giờ mà còn hỗ trợ quá trình tiêu hóa, ổn định đường huyết và phòng ngừa bệnh tật hiệu quả. Sự kết hợp khéo léo giữa món mặn và món thanh đạm, giữa thực phẩm tươi sống và lên men đã phản ánh tư duy ăn uống khoa học và bền vững của người Nhật.

Ăn uống theo mùa và tôn trọng nguyên liệu tự nhiên

Một điểm đặc biệt trong thói quen ăn sáng của người Nhật là họ ưu tiên sử dụng thực phẩm theo mùa, tươi mới và ít qua chế biến. Họ tin rằng mỗi mùa trong năm đều mang lại những loại thực phẩm tốt nhất cho cơ thể. Chẳng hạn, vào mùa đông, người Nhật hay dùng món cá nướng nóng kèm súp miso để giữ ấm và tăng cường miễn dịch. Mùa hè, các món nhẹ nhàng hơn như cơm lạnh với rong biển, dưa muối được ưa chuộng nhằm giải nhiệt cơ thể.

Người Nhật cũng hiếm khi dùng thức ăn nhanh hay các loại thực phẩm chế biến sẵn vào bữa sáng. Thay vào đó, họ chuộng các món ăn truyền thống, giữ trọn vẹn hương vị nguyên bản của thực phẩm. Việc này không chỉ giúp duy trì vị giác tự nhiên mà còn hạn chế tối đa lượng muối, đường và chất béo công nghiệp – những yếu tố dễ gây bệnh nếu sử dụng lâu dài.

Ăn chậm, nhai kỹ và không làm việc trong khi ăn

Một trong những điểm nổi bật trong văn hóa ăn uống Nhật Bản là sự tập trung và trân trọng từng bữa ăn. Người Nhật thường dành thời gian ăn sáng một cách nghiêm túc, không vừa ăn vừa xem tivi hay điện thoại. Họ ăn chậm rãi, nhai kỹ để giúp quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả hơn. Việc ăn trong chánh niệm (mindful eating) không chỉ tốt cho hệ tiêu hóa mà còn giúp kiểm soát khẩu phần ăn, tránh ăn quá no hoặc quá nhanh – những nguyên nhân phổ biến dẫn đến các vấn đề về dạ dày và cân nặng.

Rèn luyện thói quen ăn sáng từ nhỏ

Thói quen ăn sáng khoa học ở Nhật Bản không phải ngẫu nhiên hình thành mà được rèn luyện ngay từ khi còn nhỏ. Tại các trường mẫu giáo và tiểu học, trẻ em được giáo dục về vai trò của dinh dưỡng và bữa ăn sáng. Gia đình Nhật Bản thường có thói quen dậy sớm để chuẩn bị bữa sáng cho cả nhà, cùng nhau ngồi ăn và bắt đầu ngày mới trong không khí ấm cúng, nền nếp.

Văn hóa này giúp trẻ em hình thành tư duy đúng đắn về dinh dưỡng, biết quý trọng thức ăn và có trách nhiệm với sức khỏe của mình. Thói quen đó khi lớn lên tiếp tục được duy trì và truyền lại cho thế hệ sau, tạo nên một vòng tròn tích cực về thói quen sống lành mạnh.

Kinh nghiệm cho người Việt

Tại Việt Nam, không ít người thường bỏ qua bữa sáng hoặc lựa chọn ăn sáng bằng các món nhiều tinh bột và chất béo như xôi, bánh mì kẹp thịt, bún, phở… Dù ngon miệng và tiện lợi nhưng những món này thường thiếu cân bằng dinh dưỡng, dễ gây mệt mỏi, tăng cân và ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc nếu dùng trong thời gian dài.

Học theo người Nhật không có nghĩa là sao chép hoàn toàn thực đơn của họ, mà là học tinh thần ăn sáng đầy đủ, lành mạnh, có mục đích. Một bữa sáng tốt không nhất thiết phải cầu kỳ, chỉ cần đảm bảo đủ các nhóm chất, hạn chế dầu mỡ và đường, ưu tiên thực phẩm tươi và có lợi cho tiêu hóa.

Chúng ta có thể bắt đầu bằng những món đơn giản như cơm trắng với trứng luộc và rau, súp rau củ, yến mạch nấu cùng trứng và rau xanh, hoặc bún/miến với nước dùng trong và ít dầu. Quan trọng nhất là đừng bỏ bữa sáng, vì đây là nền tảng giúp não bộ hoạt động hiệu quả, cơ thể khỏe mạnh và tinh thần minh mẫn suốt cả ngày.

Thói quen ăn sáng của người Nhật là một biểu tượng của lối sống khoa học và bền vững. Trong thời đại mà con người ngày càng bận rộn và bị cuốn theo nhịp sống vội vã, việc dừng lại để chuẩn bị và tận hưởng một bữa sáng lành mạnh theo cách của người Nhật có thể là một bước nhỏ nhưng mang lại lợi ích lớn cho sức khỏe thể chất và tinh thần.