Trong xã hội hiện đại, nhận thức của người dân về dinh dưỡng ngày càng nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh nỗi lo thiếu chất, một thực trạng đang âm thầm diễn ra trong nhiều gia đình Việt là tình trạng thừa đạm (protein), đặc biệt là đạm từ nguồn động vật. Xu hướng này dần trở thành mối nguy đối với sức khỏe cộng đồng mà nhiều người chưa nhận ra.

Thói quen ăn uống “giàu đạm” ngày càng phổ biến

Với đời sống được cải thiện, mâm cơm của người Việt ngày nay ngày càng đầy đủ thịt, cá, trứng, sữa. Nhiều gia đình quan niệm bữa ăn có nhiều thịt là “bổ dưỡng”, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ, người già hay người mới ốm dậy. Một số người luyện tập thể thao cũng tích cực nạp thêm đạm từ thịt nạc, sữa, whey protein để tăng cơ.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nhu cầu đạm mỗi ngày đối với một người trưởng thành trung bình chỉ vào khoảng 1-1,2g protein/kg thể trọng, tương đương khoảng 50-70g đạm/ngày. Tuy nhiên, khảo sát tại một số đô thị lớn như Hà Nội, TP HCM cho thấy khẩu phần đạm trong bữa ăn của người dân thường vượt mức khuyến cáo gấp 1,5 đến 2 lần, đặc biệt là từ thịt đỏ (bò, lợn), trứng và sữa.

Hệ lụy từ việc thừa đạm

Thừa đạm kéo theo nhiều hệ quả nghiêm trọng cho sức khỏe mà không phải ai cũng biết:

Gánh nặng lên gan, thận: Khi cơ thể nạp quá nhiều đạm, gan và thận phải hoạt động vất vả hơn để xử lý sản phẩm chuyển hóa là ure và các chất độc hại. Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến suy giảm chức năng gan, thận, đặc biệt ở người cao tuổi.

Tăng nguy cơ bệnh chuyển hóa: Ăn nhiều thịt đỏ, đặc biệt là thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt hun khói…) có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường type 2 và ung thư đại trực tràng.

Loãng xương: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng khi nạp quá nhiều đạm động vật, cơ thể có thể bị mất canxi qua nước tiểu, ảnh hưởng đến mật độ xương.

Táo bón, rối loạn tiêu hóa: Do giảm khẩu phần rau củ và chất xơ trong bữa ăn, người ăn nhiều đạm thường gặp vấn đề về tiêu hóa.

Lý do người Việt dễ mắc “bệnh thừa đạm”

Có ba lý do chính khiến người Việt hiện đại dễ rơi vào tình trạng thừa đạm:

Tâm lý “ăn thịt là bổ” ăn sâu trong tiềm thức từ thời gian dài thiếu thốn sau chiến tranh, khiến nhiều người duy trì thói quen ăn thịt thường xuyên, liên tục.

Thiếu kiến thức dinh dưỡng chính thống: Nhiều người không phân biệt được giữa nhu cầu và mong muốn, không nắm rõ tỷ lệ các nhóm chất nên có trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Xu hướng ăn kiêng thiếu kiểm soát: Một số người theo chế độ low-carb, keto hoặc ăn tăng cơ không được tư vấn bài bản, dễ gây mất cân bằng dinh dưỡng.

Giải pháp: Cân bằng và khoa học

Để phòng ngừa tình trạng thừa đạm và các bệnh lý liên quan, các chuyên gia khuyến cáo:

Giảm bớt lượng thịt, tăng rau xanh và chất xơ trong khẩu phần hàng ngày. Mỗi bữa ăn nên có đầy đủ các nhóm thực phẩm: tinh bột, chất béo, đạm, vitamin và khoáng chất.

Ưu tiên đạm từ thực vật như đậu nành, đậu xanh, hạt ngũ cốc, nấm… Những loại đạm này lành tính và dễ tiêu hóa hơn đạm động vật.

Tính toán nhu cầu đạm phù hợp với độ tuổi, giới tính, mức độ vận động. Người luyện tập thể thao hoặc lao động nặng cần lượng đạm nhiều hơn nhưng vẫn cần kiểm soát chặt chẽ.

Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng nếu đang theo các chế độ ăn đặc biệt như giảm cân, tăng cơ, ăn kiêng.

Thừa đạm, một “căn bệnh thời thượng” không thể xem nhẹ. Trong thời đại mà việc chăm sóc sức khỏe được đặt lên hàng đầu, mỗi người cần tỉnh táo và có hiểu biết đúng đắn để xây dựng chế độ ăn uống khoa học, cân bằng – không chỉ để sống khỏe mà còn sống lâu và sống chất lượng.