Trong bối cảnh công nghệ số phủ sóng khắp mọi ngóc ngách cuộc sống, trẻ em ngày càng sớm tiếp xúc với điện thoại thông minh, máy tính bảng, Internet và vô số nội dung số hấp dẫn. Nếu không có định hướng, sách rất dễ bị “lép vế” trước những video giải trí, trò chơi điện tử đầy màu sắc. Thế nhưng, dù ở thời nào, sách vẫn là “kho báu” vô giá nuôi dưỡng trí tuệ, bồi đắp nhân cách và nuôi lớn ước mơ của trẻ nhỏ.
Đọc sách không đơn thuần là tiếp thu kiến thức. Mỗi trang sách mở ra một thế giới khác nhau, kích thích trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo, dạy trẻ biết đồng cảm, biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác. Các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ đọc sách thường xuyên có vốn từ vựng phong phú hơn, kỹ năng ngôn ngữ tốt hơn và khả năng tập trung cao hơn.
Hơn thế, khi đọc sách, trẻ được rèn luyện kỹ năng kiên nhẫn, điều mà những video ngắn hay các trò chơi điện tử thường không thể mang lại. Chính những phút giây đắm chìm vào câu chuyện, nhân vật, tình huống trong sách giúp trẻ phát triển tư duy phản biện, khả năng kết nối thông tin và nhìn nhận vấn đề đa chiều hơn.
Thách thức lớn trong thời công nghệ
Thời công nghệ số, trẻ dễ bị cuốn hút bởi màn hình sáng, hình ảnh sống động và nội dung được thiết kế để “giữ chân” người xem càng lâu càng tốt. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, trẻ có thể dành hàng giờ đồng hồ để xem video, chơi game mà quên mất cuốn sách đang nằm lặng lẽ trên giá.
Nhiều bậc cha mẹ vì bận rộn cũng có xu hướng cho con tiếp xúc sớm với thiết bị công nghệ như một cách “giữ con ngồi yên”, vô tình hình thành thói quen phụ thuộc vào màn hình. Điều này càng khiến việc nuôi dưỡng thói quen đọc sách cho trẻ thêm phần khó khăn.
Cha mẹ, người gieo mầm yêu sách cho con
Không ai khác, cha mẹ chính là “người dẫn đường” quan trọng nhất để xây dựng thói quen đọc sách cho trẻ. Để trẻ yêu sách, trước tiên cha mẹ phải là tấm gương yêu sách. Một ngôi nhà có góc đọc sách ấm áp, một người cha hay người mẹ thường cầm sách bên mình, chia sẻ những câu chuyện thú vị sẽ gieo vào lòng con niềm hứng thú tự nhiên.
Bên cạnh đó, hãy bắt đầu từ những điều gần gũi: Đọc truyện cổ tích cho con nghe trước giờ đi ngủ, cùng con “săn” sách hay tại nhà sách, thư viện. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ tự lựa chọn sách theo sở thích – đó có thể là sách tranh, truyện thiếu nhi, sách kỹ năng sống… Miễn sao con thấy hứng thú và cảm thấy đọc sách là niềm vui chứ không phải nhiệm vụ.
Tạo không gian đọc sách hấp dẫn
Một chiếc kệ sách nhỏ đặt ở phòng khách hay góc học tập, một chiếc đèn bàn dễ thương, vài chiếc gối êm ái, những điều tưởng chừng đơn giản ấy lại có thể làm trẻ cảm thấy việc đọc sách thật thú vị và dễ tiếp cận.
Cha mẹ cũng nên đặt sách ở những nơi dễ nhìn, dễ lấy để trẻ có thể cầm sách bất cứ lúc nào. Thường xuyên “tái làm mới” góc sách bằng những cuốn mới, đổi vị trí sách để trẻ không cảm thấy nhàm chán.
Kết hợp công nghệ một cách thông minh
Thay vì cấm đoán thiết bị điện tử, cha mẹ nên dạy trẻ cách sử dụng công nghệ như một công cụ hỗ trợ. Trẻ có thể nghe sách nói khi di chuyển, đọc ebook trên máy tính bảng, tham gia các câu lạc bộ đọc sách online, miễn là cha mẹ đồng hành và kiểm soát thời gian, nội dung.
Một số ứng dụng đọc sách tương tác, sách có âm thanh, hình ảnh minh họa sinh động cũng là cách hay để kích thích sự tò mò, nhất là với trẻ nhỏ mới làm quen với sách.
Biến đọc sách thành hoạt động gia đình
Một “bí kíp” hiệu quả để duy trì thói quen đọc sách cho trẻ là biến việc đọc sách thành hoạt động gắn kết gia đình. Cả nhà có thể cùng nhau đọc một cuốn sách, mỗi người đọc một đoạn rồi thảo luận, chia sẻ cảm nhận. Những “cuộc phiêu lưu” trên trang sách sẽ trở thành kỷ niệm đẹp, nuôi dưỡng ký ức tuổi thơ ấm áp và bền chặt tình cảm gia đình.
Kiên nhẫn là chìa khóa quan trọng nhất
Thói quen đọc sách không thể hình thành trong một ngày. Có thể hôm nay trẻ chưa thích sách, nhưng nếu cha mẹ kiên nhẫn đồng hành, dành thời gian mỗi ngày để cùng con đọc, kể chuyện, chia sẻ, thì những hạt mầm nhỏ ấy sẽ lớn lên theo thời gian.
Một đứa trẻ lớn lên cùng sách sẽ có hành trang tri thức vững vàng, trái tim nhân hậu và tinh thần ham học hỏi – những “tài sản” mà không thiết bị công nghệ nào thay thế được.
