Một kỳ thi kết thúc, bảng điểm được công bố, đôi khi điều không ai mong muốn lại xảy ra, con không đạt kết quả như kỳ vọng. Trong khi nhiều bạn bè đã hân hoan vì đỗ đạt, con lặng lẽ cúi đầu trong thất vọng. Những lúc như vậy, cha mẹ cần cân nhắc kỹ càng từng lời nói, từng hành động. Bởi đó không chỉ là phản ứng tức thời, mà còn là cách cha mẹ giúp con học cách đối diện với thất bại, một bài học quan trọng hơn bất cứ kỳ thi nào.

Đừng vội trách mắng hay thể hiện sự thất vọng

Khi biết con thi trượt, một số phụ huynh vì quá kỳ vọng, quá lo lắng cho tương lai của con mà buông lời nặng nề: Con học hành kiểu gì vậy; Đã bảo rồi mà con không chịu nghe; Con nhà người ta đỗ hết, chỉ có con là…

Những câu nói đó như dao cứa vào lòng đứa trẻ vừa vấp ngã. Có thể, con đã rất áp lực, đã cố gắng rất nhiều mà vẫn không đủ. Có thể, con đang giận chính mình, đang buồn, xấu hổ. Những lời trách mắng lúc ấy không khiến con tiến bộ, chỉ khiến con thêm tuyệt vọng và cảm thấy không được yêu thương.

Điều con cần nhất lúc này là sự cảm thông, là một cái ôm, một ánh mắt dịu dàng, là câu nói: Không sao con ạ, ba mẹ biết con đã rất cố gắng.

Thừa nhận nỗi buồn của con và cùng con vượt qua nó

Đối với nhiều đứa trẻ, kỳ thi là cột mốc quan trọng đầu tiên mà các em đặt nhiều niềm tin và kỳ vọng. Khi vấp ngã, con sẽ trải qua hàng loạt cảm xúc: Buồn, thất vọng, xấu hổ, tự ti, thậm chí là cảm giác mất phương hướng.

Nhiều phụ huynh vì muốn con vui lên mà lảng tránh nỗi buồn: “Chuyện nhỏ thôi, buồn gì mà buồn”, hoặc: “Có gì đâu mà khóc!”. Nhưng cảm xúc tiêu cực bị chối bỏ sẽ không biến mất, mà chỉ đè nén lại, có thể âm ỉ, tích tụ trong lòng con như vết thương không lành.

Hãy cho con quyền được buồn. Hãy ngồi xuống và nói: "Con cứ khóc đi, con cứ nói hết ra. Ba mẹ ở đây".

Khi con cảm nhận được rằng mình không cô đơn, con sẽ từ từ bình tĩnh lại. Sự chia sẻ chân thành là liều thuốc tinh thần hữu hiệu nhất.

Giúp con nhìn nhận lại chính mình một cách công bằng

Sau khi cơn xúc động đã qua đi, cha mẹ có thể cùng con nhìn lại quá trình học tập: Con đã ôn thi thế nào? Khó khăn lớn nhất là gì? Con có thực sự hứng thú với ngành học ấy không?

Thay vì trách móc quá khứ, hãy cùng con xây dựng kế hoạch mới: Con có muốn thi lại không?; Có lựa chọn nào khác phù hợp với sở trường, tính cách và hoàn cảnh gia đình?; Ba mẹ có thể hỗ trợ gì để con có bước khởi đầu tốt hơn?

Cách cha mẹ đặt câu hỏi, cách cha mẹ lắng nghe sẽ khiến con cảm nhận được sự đồng hành – rằng con không một mình trong hành trình này.

Tái định nghĩa thành công và cho con thấy nhiều con đường khác

Thành công không chỉ là đỗ đại học. Đây cũng không phải con đường duy nhất dẫn đến tương lai. Có những người thi đỗ, nhưng lại lạc lối giữa những ngã rẽ. Có những người thi trượt, nhưng bằng sự kiên định và nỗ lực, họ đi một con đường khác và vẫn tỏa sáng.

Cha mẹ hãy giúp con hiểu rằng: Con người có thể thất bại, nhưng không ai là thất bại cả đời; Không đỗ kỳ thi này không đồng nghĩa với việc con thua kém; Điều quan trọng là con không bỏ cuộc, không mất lòng tin vào bản thân. Hãy kể cho con nghe những câu chuyện thật, những người từng vấp ngã mà vẫn thành công. Hãy mở ra cho con những lựa chọn khác như học nghề, du học, học kỹ năng mềm… Thế giới này rộng lớn, mỗi người đều có con đường riêng để tỏa sáng.

Giữ cho ngôi nhà là nơi an toàn nhất để trở về

Sau một kỳ thi, con bước ra đời với đầy thử thách. Nếu ngoài kia con đã đối mặt với áp lực, với ánh nhìn soi xét của người đời, thì điều cuối cùng con mong muốn là về nhà và nhận thêm sự phán xét.

Hãy để ngôi nhà luôn là nơi con cảm thấy an toàn nhất. Nơi ấy có cha mẹ lắng nghe không phán xét, yêu thương – không điều kiện, chấp nhận ngay cả khi con không như kỳ vọng.

Khi con cảm thấy được chấp nhận ngay cả trong thất bại, con sẽ có thêm sức mạnh để đứng lên và bước tiếp.

Đỗ hay trượt, thành công hay thất bại đều là một phần của hành trình trưởng thành. Một kỳ thi trượt không nói lên hết năng lực hay tương lai của một đứa trẻ. Nhưng cách cha mẹ phản ứng khi con thi trượt, lại nói lên rất nhiều về sự yêu thương và nuôi dạy. Khi con thi không đỗ, hãy là người đầu tiên nắm lấy tay con. Không phải để kéo con lên ngay lập tức, mà là để nói: “Ba mẹ luôn ở bên con cả khi con đứng trên bục vinh quang, lẫn khi con đang vấp ngã".