Kì thi tốt nghiệp THPT năm 2025 kết thúc với nhiều điểm mới. Lịch sử thi tốt nghiệp THPT tại Việt Nam, lần đầu tiên chứng kiến tất cả các môn học đều “lên sàn” để thí sinh dự thi.

Trong 11 môn thi tốt nghiệp THPT theo chương trình giáo dục 2018 (năm nay có 2 đối tượng thí sinh dự thi: Theo chương trình 2018 và theo chương trình 2006), môn Toán nhận được sự quan tâm đặc biệt của thầy cô và các chuyên gia, dư luận xã hội. Tràn ngập trên các mạng xã hội là nhận định đề khó, “thí sinh khóc ròng”…

Đứng ở góc độ giáo viên dạy Toán, TS Trần Nam Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TPHCM) khẳng định, đề thi trắc nghiệm năm nay đã hạn chế tình trạng “đánh lụi” (chọn đáp án một cách ngẫu nhiên, không dựa trên kiến thức hoặc suy luận nào khi làm bài thi trắc nghiệm). Phần II, phần III của đề thi trắc nghiệm theo dạng thức trắc nghiệm mới đúng/sai và trả lời ngắn, bắt buộc thí sinh muốn làm được phải tư duy. Phần I câu hỏi dạng thức trắc nghiệm nhiều lựa chọn, thí sinh có thể “đánh lụi” nhưng các câu hỏi đều ở mức độ xét tốt nghiệp.

Đối với môn Toán, TS Trần Nam Dũng quan tâm tới 2 bài toán tổ hợp trong đề thi. Hai bài toán này khó nhưng bổ ích. Những tư duy, phương pháp sử dụng để giải là những tư duy căn bản. Các bài toán về tổ hợp, xác suất thống kê lần đầu đưa vào đề thi với yêu cầu giải bài toán thực tế đã cho thấy, chương trình 2018 hướng đến đánh giá năng lực học sinh thay vì yêu cầu nội dung kiến thức. Đây cũng là 2 dạng toán từ trước đến nay chưa được đưa vào dạy ở phổ thông nên cần có thời gian để học sinh làm quen.

Tại buổi họp báo kết thúc tổ chức thi tốt nghiệp THPT năm 2025 được Bộ GD&ĐT tổ chức chiều tối qua, các cơ quan báo chí bày tỏ lo ngại về độ khó của đề thi năm nay ở một số môn như Toán, Văn, tiếng Anh. GS. TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lí chất lượng, Bộ GD&ĐT, Trưởng ban Đề thi chia sẻ, đề thi tốt nghiệp THPT năm nay có nhiều điểm mới sau nhiều năm chuẩn bị theo hướng đánh giá năng lực của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong đó, cấu trúc định dạng đề thi thay đổi hoàn toàn, đặc biệt là các môn khoa học tự nhiên. Những điểm mới này khiến thí sinh đôi khi còn bỡ ngỡ.

Theo ông Hà, những điểm này đã được Bộ GD&ĐT lường trước và có chỉ đạo, trao đổi, quán triệt trước khi tổ chức ra đề thi tốt nghiệp năm nay. Với thí sinh, Bộ cũng đã có những bước đệm “quá độ” như từ năm 2024 đã ban hành cấu trúc, định dạng đề thi. Tháng 2 vừa qua công bố đề tham khảo. Từ đó, giáo viên có thể định hướng cho học sinh cách học, cách thi. Bộ GD&ĐT đã tổ chức thử nghiệm đề thi diện rộng trên cả 3 miền nhằm đánh giá khả năng đáp ứng của học sinh và để điều chỉnh độ khó của đề thi.

Về việc thí sinh, giáo viên phản ánh đề thi tốt nghiệp năm nay có nhiều điểm khác biệt với đề tham khảo, ông Hà cho hay, năm nay, Ban đề thi không xây dựng theo quy trình ngân hàng đề mà là thư viện đề thi. Cách thức này dựa trên phương pháp chuyên gia, ma trận đề thi được xây dựng ngẫu nhiên trong qua trình ra đề thi theo sự sắp xếp của phần mềm làm thi. Điều này có 2 tác động rõ rệt là đảm bảo tính khách quan trong quá trình xây dựng đề thi và yêu cầu học sinh phải học thật để thi, không có tình trạng học ứng phó với thi. Cách thức ra đề này cũng hạn chế tình trạng luyện thi theo lối mòn, mẹo mực.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng, Trưởng ban chỉ đạo thi tốt nghiệp THPT quốc gia khẳng định, đề thi hướng tới đánh giá năng lực của học sinh, giải quyết các vấn đề của thực tế. Ban đầu còn khó khăn, bỡ ngỡ. Bộ GD&ĐT ghi nhận điều này. Nhưng đề thi bắt đầu tiệm cận với đánh giá năng lực của học sinh, bắt buộc học sinh, giáo viên phải thay đổi phương pháp dạy và học, học thật, năng lực thật.

GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lí Chất lượng, Bộ GD&ĐT thông tin thêm, cùng với quá trình đổi mới đề thi, Bộ đang xây dựng lộ trình thi trên máy tính. Theo đó, năm 2027 tiến thành thử nghiệm, năm 2030 chính thức triển khai. Việc chuyển đề thi theo đường truyền của Ban cơ yếu Chính phủ năm nay là một giải pháp chuyển đổi số, hướng dần đến việc thi trên máy tính.

Mang hơi thở thời đại

ThS Trình Ngọc Châm, giáo viên Lịch sử, tổ Ngữ văn - Khoa học xã hội, Trường THPT Khoa học Giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhận định, môn Lịch sử năm nay có nhiều điểm đổi mới về cấu trúc đề thi và hình thức câu hỏi. So với những năm trước, cấu trúc đề thi năm 2025 gồm hai phần chính: Phần dạng thức câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn và đúng/sai (những năm trước chỉ có dạng thức câu hỏi nhiều lựa chọn). Tổng số câu giảm xuống còn 28 câu, nhưng yêu cầu về tư duy và kĩ năng được nâng cao hơn đáng kể.

Dạng câu hỏi đúng - sai đòi hỏi học sinh không chỉ có kiến thức lịch sử vững chắc mà còn phải có kĩ năng đọc hiểu văn bản, xác định luận điểm, luận cứ trong từng ngữ cảnh cụ thể. Đây là một trong những thay đổi tích cực, giúp đánh giá toàn diện hơn năng lực nhận thức và lập luận lịch sử của học sinh.

Về mặt nội dung, đề thi năm 2025 không chỉ kiểm tra kiến thức thuần túy mà còn có những câu hỏi mang tính liên hệ thực tiễn, đề cập đến các vấn đề thời sự gắn với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay đặc biệt về công cuộc đổi mới và vấn đề bảo vệ chủ quyền trên Biển Đông, từ đó khơi gợi nhận thức lịch sử và trách nhiệm công dân cho học sinh.

Theo nhận định của giáo viên, đề thi các môn trong kì thi tốt nghiệp năm nay khó không phải vì đề thi mẹo, lắt léo. Đề thi khó vì yêu cầu học sinh tiếp cận tri thức theo hướng đánh giá năng lực. Vì vậy, dự báo không còn tình trạng “mưa điểm 10” ở nhiều môn như những năm trước.

Nhìn chung, nếu học sinh nắm chắc các mốc sự kiện, hiểu bản chất vấn đề lịch sử, luyện tập nhiều đề tham khảo và thi thử theo đúng định hướng, đồng thời biết vận dụng tư duy phân tích - liên hệ thực tiễn, hoàn toàn có thể đạt kết quả trên 7 đến 8 điểm, và có khả năng cao hơn. Điểm trung bình sẽ cao hơn so với những năm trước nhờ đề bám sát chương trình và kiểm tra đúng trọng tâm. Đây là cơ hội cũng là thách thức để mỗi học sinh và giáo viên điều chỉnh chiến lược học tập, ôn luyện phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dạy - học môn Lịch sử trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay.

Đề thi môn tiếng Anh cũng được thí sinh đánh giá có độ khó không kém môn Toán. Nhiều thí sinh thi đạt chứng chỉ 7.0 IELTS trở lên hay trên 1.500 điểm SAT vẫn khóc với đề thi năm nay. Theo đánh giá của giáo viên, đề thi đánh giá đúng và khá đầy đủ các năng lực đặc thù của môn tiếng Anh, đặc biệt là năng lực đọc hiểu, suy luận ngôn ngữ, và sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp hằng ngày.

Đề thi Tốt nghiệp THPT môn tiếng Anh năm 2025 cho thấy sự tiệm cận rõ nét với mục tiêu phát triển năng lực sử dụng ngoại ngữ. Thay vì kiểm tra kiến thức rời rạc, đề tập trung khai thác khả năng đọc hiểu, tư duy ngữ nghĩa và ứng dụng ngôn ngữ trong các tình huống gần gũi với đời sống học tập và nghề nghiệp. Cách tiếp cận này không chỉ khuyến khích học sinh học hiểu - học để sử dụng được tiếng Anh mà còn tạo ra độ phân hóa hợp lí giữa học sinh trung bình - khá - giỏi, và vì vậy hạn chế số lượng điểm tối đa và điểm cao sẽ không nhiều.