Sáng 16/6, Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo với nhiều quy định ưu đãi về lương, phụ cấp, nhà ở và trao quyền chủ động tuyển dụng cho ngành giáo dục. Theo đó, nhà giáo được xếp lương cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Họ cũng được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề và các khoản phụ cấp khác.

Bên hành lang Quốc hội, phóng viên đã có cuộc trao đổi với đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương về nội dung này.

Lương cao nhất - 'liều thuốc' cho bài toán thiếu giáo viên

Thưa đại biểu, việc nhà giáo được xếp lương cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp sẽ có tác động thế nào đến các thầy cô và ngành giáo dục?

Chế độ lương thưởng luôn là mối quan tâm hàng đầu của người lao động. Đối với ngành giáo dục, một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng thiếu giáo viên trầm trọng trong những năm qua đến từ việc lương quá thấp so với khối lượng và áp lực công việc.

Tình trạng này có hai biểu hiện: thứ nhất là khó tuyển dụng mới, thứ hai là "chảy máu chất xám". Nhiều người đang là giáo viên nhưng thấy ngành nghề khác có thu nhập cao hơn, áp lực ít hơn thì họ chuyển việc. Điều này khiến việc thiếu giáo viên ngày càng trầm trọng. Thậm chí, nhiều địa phương dù có chỉ tiêu tuyển dụng, nguồn sinh viên sư phạm tốt nghiệp dồi dào nhưng vẫn không tuyển được người, đặc biệt ở bậc mầm non vì hồ sơ ứng tuyển quá ít.

Vì vậy, việc xếp lương nhà giáo cao nhất trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp là một chính sách rất quan trọng để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Muốn có trò giỏi, trước hết phải có thầy giỏi

Bà vừa đề cập đến việc tăng lương sẽ nâng cao chất lượng giáo dục. Mối liên hệ này được thể hiện cụ thể ra sao, thưa đại biểu?

Chất lượng giáo dục được quyết định bởi đội ngũ nhà giáo. Nếu lương thấp, chúng ta rất khó thu hút được người tài vào ngành, đặc biệt là ở khối các trường sư phạm.

Nếu lương giáo viên thấp thì học sinh giỏi sẽ không mặn mà với ngành sư phạm. Thực tế đã có những năm chất lượng đầu vào của các trường sư phạm rất thấp. Rõ ràng, khi không thu hút được người giỏi, chúng ta không thể có nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành.

Ngược lại, khi lương giáo viên cao nhất, đây sẽ là một chính sách đột phá để thu hút những em học sinh xuất sắc vào các trường sư phạm. Giống như khối ngành y, vì có sự quan tâm lớn của xã hội nên điểm chuẩn luôn cao, từ đó sàng lọc được những người giỏi nhất. Khi có đầu vào tốt, chúng ta mới có đầu ra tốt, và có đội ngũ giáo viên tốt.

Bên cạnh đó, khi giải quyết được bài toán thiếu giáo viên, quy mô lớp học sẽ không bị phình to. Một giáo viên dạy lớp 45 học sinh chắc chắn chất lượng sẽ tốt hơn dạy một lớp 80 học sinh.

Vì vậy, khi chúng ta cải thiện lương cho giáo viên, chúng ta sẽ đạt được hai mục tiêu: giữ chân được những người có năng lực ở lại ngành, và thu hút được nhân tài mới. Tôi muốn nhấn mạnh đến "những người có năng lực", bởi vì thường những người này lại có nhiều cơ hội việc làm. Nếu họ thấy lương giáo viên thấp, họ hoàn toàn có thể chuyển sang ngành khác có chế độ ưu đãi hấp dẫn hơn. Nếu lương thấp, chúng ta sẽ bị "chảy máu chất xám" và mất đi những người giỏi nhất. Khi vừa thu hút được sinh viên giỏi, vừa giữ chân được người tài trong ngành, chắc chắn chất lượng giáo dục đào tạo của chúng ta sẽ được nâng lên

Việc tăng lương không chỉ có giá trị vật chất mà còn góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh của người thầy trong xã hội, thưa bà?

Chính xác là như vậy. Việc tăng lương dù là vấn đề vật chất, nhưng lại mang giá trị tinh thần to lớn. Nó thể hiện sự ghi nhận của xã hội đối với vị trí, vai trò của nhà giáo.

Thời gian qua, có những hình ảnh rất đáng suy nghĩ khi thầy cô lương không đủ sống, phải đi làm thêm đủ nghề, kể cả bán hàng online, làm shipper, hay những công việc chân tay khác không liên quan đến chuyên môn. Những điều đó vô hình trung đã ảnh hưởng đến vị thế của người thầy trong mắt phụ huynh và học sinh.

Với chế độ tiền lương được cải cách, đời sống giáo viên được đảm bảo, họ có thể toàn tâm toàn ý cho sự nghiệp "trồng người", và vị thế của người thầy trong xã hội cũng từ đó được nâng lên.

Pháp luật bảo vệ, nhưng nhà giáo phải tự giữ lấy uy tín

Vậy bên cạnh chính sách tiền lương, Luật Nhà giáo sẽ giúp bảo vệ uy tín, danh dự của nhà giáo như thế nào, thưa bà?

Luật Nhà giáo đã có nhiều quy định về vị thế, nguyên tắc ứng xử đối với nhà giáo. Đây là những điều kiện quan trọng để bảo vệ và nâng cao vai trò của họ.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh một điều, để bảo vệ được uy tín và danh dự của mình, sự tự bảo vệ của chính nhà giáo luôn là quan trọng nhất.

Thực tế vẫn có những trường hợp cá biệt, nhưng không hiếm, đó là khi nhà giáo không tự bảo vệ được danh dự, nhân phẩm của mình, làm xấu đi hình ảnh người thầy trong mắt xã hội. Tôi lấy ví dụ các vụ việc giáo viên bạo hành học sinh, có lời nói, cử chỉ không chuẩn mực, hay những vụ việc rất đáng tiếc liên quan đến đạo đức như thầy giáo dâm ô học sinh, hiệu trưởng bớt xén suất ăn của trẻ…

Vì vậy, trong Luật Nhà giáo, bên cạnh các quyền lợi, luật cũng quy định rõ nghĩa vụ của nhà giáo. Đó là nghĩa vụ phải không ngừng trau dồi đạo đức, nhân phẩm, lối sống; phải tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực. Đó là hai mặt của một vấn đề: một mặt là xã hội ứng xử với nhà giáo thế nào, mặt khác là bản thân nhà giáo phải có trách nhiệm với chính danh dự và uy tín nghề nghiệp của mình.

Trân trọng cảm ơn bà!