Thời gian gần đây, cơ quan công an khắp cả nước đồng loạt cảnh báo loại tội phạm công nghệ cao mới mang tên “chuyển nhầm tiền”, với thủ đoạn xảo quyệt: cố tình chuyển tiền vào tài khoản cá nhân, sau đó đòi trả lại khoản tiền giả mạo này như thể là khoản vay hoặc phí "thu hồi nợ". Cảnh báo từ Công an TP. Hà Nội cho thấy đây là hành vi có tổ chức và có tính chất gây áp lực tinh thần, nhằm chiếm đoạt tài sản của người dân

Cơ chế "chuyển nhầm"

Công an TP Hà Nội cho hay, thời gian gần đây, trên địa bàn Thủ đô và cả nước xuất hiện một số trường hợp người dân bị chuyển nhầm tiền vào tài khoản.

Theo Công an TP Hà Nội, thực chất đây là một trong những hình thức của tội phạm nhằm đe dọa, khủng bố người dân để chiếm đoạt tài sản của họ.

Thủ đoạn của các đối tượng là cố ý chuyển tiền vào tài khoản cá nhân kèm lời nhắn cho mượn tiền hoặc giải ngân khoản vay. Sau đó, chúng giả danh người thu hồi nợ, hăm dọa, yêu cầu phải trả số tiền đã nhận cùng với khoản lãi cắt cổ.

Ảnh minh hoạ

Mới đây, chị Nguyễn Thị Y. (SN 1968, ngụ huyện Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh), bất ngờ nhận được 20 triệu đồng qua tài khoản. Chỉ chưa đầy một ngày sau, chị Y. nhận được điện thoại từ một người lạ tự xưng là người chuyển nhầm tiền; đồng thời thông báo đây là số tiền nợ cùng hơn 2 triệu đồng tiền lãi. Khi chị khẳng định mình không hề vay nợ và sẽ liên hệ với Công an thì người kia liên tục nhắn tin, gọi điện đe dọa.

Đối tượng này tiếp tục yêu cầu chị Y. chuyển tiền vào một tài khoản khác. Sau khi được người thân tư vấn, chị đã đến ngân hàng yêu cầu được trợ giúp và chuyển trả lại số tiền trên vào tài khoản đã chuyển cho chị trước đó. Tuy nhiên, đối tượng vẫn nhắn tin, gọi điện đe dọa chị Y. với mỗi cuộc gọi là một giọng nói khác nhau.

Chị T.H. (27 tuổi, trú tại quận Hoàng Mai, Hà Nội) được một số tài khoản ngân hàng lạ chuyển vào tài khoản của mình số tiền gần 500 triệu đồng. Ngay sau đó, nhiều cuộc gọi lạ gọi đến nói rất nhiều vấn đề chuyên môn nghiệp vụ ngân hàng, yêu cầu chị H. cung cấp số thẻ ngân hàng.

Nghi ngờ đó là các đối tượng lừa đảo, chị không cung cấp và nói đã báo Công an, những người này không liên hệ lại nữa.

Sau đó chị H. đã ra trình báo tại Công an quận Hoàng Mai và đã chuyển trả đủ số tiền chuyển nhầm tới, có biên bản xác minh của Công an quận.

Theo hồ sơ, có vụ việc nạn nhân bị đòi nợ theo kiểu "khủng bố", đối tượng gửi hình ảnh Căn cước, ảnh nạn nhân, thông tin chuyển tiền. Sau đó, chúng chửi bới, đe dọa sẽ gửi những thứ đó đến người thân, gia đình, bạn bè, nơi làm việc…

Do không chịu được áp lực từ kẻ xấu, ngại va chạm, nhiều người dân buộc phải chấp nhận chuyển tiền cho các đối tượng dù họ không hề có vay mượn.

Các đối tượng lừa đảo còn dùng thủ đoạn cố ý chuyển nhầm tiền vào tài khoản của người dân rồi giả danh là nhân viên thu hồi nợ của công ty tài chính, yêu cầu người dân phải trả lại tiền vừa chuyển vào tài khoản như một khoản vay.

Một số trường hợp, đối tượng cố tình gửi tiền vào tài khoản, sau đó liên hệ xin nhận lại khoản tiền đã chuyển nhầm nhưng thông báo đang ở nước ngoài và xin gửi tiền qua đường link dịch vụ chuyển tiền quốc tế.

Thực chất, khi người dân truy cập vào đường link này, tội phạm sẽ chiếm quyền sử dụng điện thoại hoặc tài khoản ngân hàng, rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền trong tài khoản của nạn nhân sau khi lừa nạn nhân điền đầy đủ thông tin vào tài khoản do đối tượng cung cấp.

Tỉnh táo trước “chuyển nhầm"

Theo Công an TP. Hà Nội, khi nhận được tiền chuyển khoản nhầm, người dân không sử dụng số tiền đó vào việc chi tiêu cá nhân và chỉ làm việc với ngân hàng để trả lại tiền cho người chuyển nhầm, tuyệt đối không chuyển lại tiền cho người lạ khi không có bên thứ ba làm chứng.

Chủ động liên hệ với ngân hàng hoặc cơ quan công an để thông báo về việc nhận tiền chuyển nhầm hoặc đợi đại diện ngân hàng liên hệ làm việc.

Trường hợp khoản tiền chuyển nhầm có giá trị nhỏ thì chủ tài khoản có thể yêu cầu ngân hàng cung cấp sao kê rồi đối chiếu với những thông tin nhận được và tiến hành chuyển lại.

Đối với số tiền lớn, chủ tài khoản nên sắp xếp thời gian đến trực tiếp chi nhánh ngân hàng để thực hiện việc xác minh hoặc liên hệ với cơ quan công an để giải quyết.

Dưới góc độ pháp lý, trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng luật sư Kết Nối (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, hành vi phạm tội trên đã dùng các thủ đoạn công nghệ, kỹ thuật để lừa đảo đánh cắp, chiếm đoạt thông tin, tài sản của người khác. Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 25/2014/NĐ-CP, tội phạm có sử dụng công nghệ cao là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự có sử dụng công nghệ cao. Tội phạm công nghệ cao hiện nay được xếp vào nhóm các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông từ Điều 285 đến Điều 294 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Cụ thể, tại Điều 290 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 20 năm. Đồng thời, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Bên cạnh đó, Nghị định 25/2014/NĐ-CP cũng định nghĩa vi phạm pháp luật khác có sử dụng công nghệ cao là hành vi vi phạm pháp luật có sử dụng công nghệ cao nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Người vi phạm quy định về sử dụng mạng nhằm chiếm đoạt tài sản có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 81 Nghị định 15/2020/NĐ-CP từ từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn có thể bi áp dụng phạt bổ sung là tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 81 Nghị định 15/2020/NĐ-CP.

Trước thực trạng ngày càng gia tăng các hành vi lừa đảo qua mạng do các đối tượng tội phạm công nghệ cao thực hiện với thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, người dân cần nâng cao cảnh giác và chủ động bảo vệ thông tin cá nhân, tài sản của mình. Mỗi cá nhân cần thực hiện các biện pháp an toàn cơ bản như đặt mật khẩu, khóa mật khẩu, cơ sở dữ liệu, thông tin cá nhân, thông tin tài khoản và hệ thống thiết bị công nghệ cao của mình. Đồng thời, tuyệt đối không truy cập, đăng nhập, tải các web, đường link được gửi từ người lạ, không rõ nguồn gốc… Ngoài ra, hãy thường xuyên cập nhật kiến thức về an ninh mạng, kỹ năng nhận diện hành vi lừa đảo và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng khi phát hiện dấu hiệu của tội phạm.