Nhắc đến tăng động, nhiều người chỉ nghĩ đến trẻ nhỏ nghịch ngợm, khó tập trung. Nhưng thực tế, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) không biến mất khi trưởng thành mà có thể kéo dài, âm thầm gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống người lớn.

Tăng động ở người trưởng thành thường bị hiểu lầm là lối sống bốc đồng, thiếu kỷ luật hay tính cách nóng nảy. Việc chẩn đoán trễ khiến nhiều người sống trong mệt mỏi, mặc cảm và dễ mắc các rối loạn tâm thần đi kèm.

Tăng động ở tuổi trưởng thành – căn bệnh bị bỏ sót

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) không chỉ là vấn đề của trẻ em. Theo các nghiên cứu y khoa, khoảng 60–70% trẻ được chẩn đoán ADHD tiếp tục có triệu chứng khi trưởng thành. Tuy nhiên, ở người lớn, triệu chứng không biểu hiện ồn ào như ở trẻ mà trở nên tinh vi hơn dễ bị nhầm với tính cách cá nhân hay áp lực cuộc sống.

Biểu hiện thường gặp ở người trưởng thành mắc ADHD

Khó tập trung, dễ bị phân tán bởi những kích thích nhỏ

Quên việc, mất đồ thường xuyên

Hay trì hoãn, khó hoàn thành công việc đúng hạn

Nóng nảy, bốc đồng, dễ mất kiên nhẫn

Gặp khó khăn trong việc sắp xếp thời gian, tổ chức công việc

Cảm giác bồn chồn trong đầu, khó thư giãn, mất ngủ

Tình trạng này khiến họ chật vật trong công việc, dễ xung đột trong các mối quan hệ và giảm chất lượng cuộc sống. Dù thông minh, sáng tạo, nhưng họ có thể bị đánh giá sai là lười biếng, vô trách nhiệm hoặc bất ổn cảm xúc.

Vì sao ADHD ở người lớn dễ bị bỏ qua?

ADHD ở người trưởng thành thường bị che giấu dưới dạng stress, trầm cảm, rối loạn lo âu. Nhiều người sống hàng chục năm mà không hề biết mình có vấn đề, chỉ nghĩ bản thân khó kiểm soát, kém tổ chức. Ngay cả bác sĩ cũng dễ chẩn đoán nhầm nếu không chuyên sâu về tâm thần học.

Thêm vào đó, tâm lý e ngại đi khám tâm thần, sợ bị gán mác bệnh khiến nhiều người tự chịu đựng. Họ chỉ tìm đến chuyên gia khi rơi vào trầm cảm nặng, mất việc, ly hôn hoặc có hành vi tự hại.

ADHD có thể kiểm soát được

Tin tốt là ADHD không phải án chung thân. Với chẩn đoán đúng và điều trị phù hợp, người lớn mắc ADHD hoàn toàn có thể cải thiện cuộc sống:

Điều trị bằng thuốc: Một số loại thuốc như methylphenidate hoặc amphetamine có thể giúp cải thiện khả năng tập trung và kiểm soát hành vi.

Tâm lý trị liệu: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hỗ trợ người bệnh xây dựng kỹ năng quản lý thời gian, giảm hành vi bốc đồng.

Huấn luyện kỹ năng sống: Học cách tổ chức, ưu tiên công việc, sử dụng công cụ nhắc nhở, ứng dụng hỗ trợ ghi nhớ...

Khi nào nên đi khám?

Nếu bạn thường xuyên: Mất tập trung trong cuộc họp dù cố gắng; Quên lịch hẹn quan trọng, trễ deadline liên tục; Cảm thấy đầu óc như “nghìn luồng suy nghĩ chạy đua” không kiểm soát; Dễ nổi nóng, bốc đồng rồi hối hận; Gặp vấn đề kéo dài trong mối quan hệ cá nhân hay nghề nghiệp… hãy cân nhắc đến việc gặp chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa tâm thần để được đánh giá đúng tình trạng.

Tăng động không phải là chuyện của riêng trẻ em. Khi người lớn cũng gặp khó khăn trong việc kiểm soát sự chú ý, cảm xúc và hành vi, rất có thể họ đang sống cùng ADHD mà không hề hay biết. Nhận diện sớm, hiểu đúng và tiếp cận đúng hướng là chìa khóa giúp người bệnh cải thiện chất lượng sống và phát huy năng lực bản thân.