Ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT đột ngột qua đời lúc 12h45 ngày 31/ 7/2025 ở tuổi 56. Nguyên nhân được Bệnh viện Hồng Ngọc xác nhận là đột quỵ.

Bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Xanh Pôn đã đưa ra những kiến thức khoa học về đột quỵ, để mọi người thấy được tại sao cái chết đột ngột lại xảy ra ở thế hệ trẻ.

Mỗi phút trên thế giới có khoảng 20 người chết đột ngột

Chết đột ngột có vẻ như sự cố bất ngờ nhưng thật ra tất cả đã được dự báo ngầm trước. Gọi là chết đột ngột, bởi sinh mạng bị cướp đi một cách nhanh chóng trong thời gian rất ngắn, mà không cho cơ hội cứu hay phản ứng.

WHO định nghĩa, chết đột ngột (Sudden death) là cái chết không do bạo lực và không giải thích được, xảy ra trong vòng 24 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Có những quan điểm khác mở rộng định nghĩa chết đột ngột, bao gồm cả những cái chết dưới 1 giờ (hoặc dưới 6 giờ), với nguyên nhân đột tử tim hoặc đột quỵ não, được những người khác nỗ lực giải cứu nhưng bất thành.

Ở nước ta chưa có con số thống kê, nhưng dựa vào số liệu từ các báo cáo tại các quốc gia, ước tính mỗi phút trên thế giới có khoảng 20 người chết đột ngột, khoảng một phần ba trong số đó là người trẻ.

Số liệu phân tích dịch tễ học từ những nghiên cứu trên thế giới cho thấy, các yếu tố chính dẫn đến tử vong đột ngột là kích động về mặt cảm xúc chiếm khoảng 26%, mệt mỏi chiếm khoảng 25%.

Đối với cơ thể chúng ta, sự kích động về mặt cảm xúc giống như một con đập vỡ, sẽ gây ảnh hưởng đến các nội tạng quan trọng như tim và não trong thời gian ngắn. Trong khi mệt mỏi là tiêu hao năng lượng mãn tính, các triệu chứng cấp tính do nó gây ra dường như không có dấu vết, nhưng thực tế chúng đã được lên kế hoạch từ lâu.

Cảm xúc bị kích thích, đột quỵ não tăng gấp 3 lần sau nổi giận

Khi con người bị kích động về mặt cảm xúc, hệ thống thần kinh giao cảm bị kích thích, tuyến thượng thận tăng tiết Adrenalin, dẫn tới nhịp tim sẽ tăng nhanh, huyết áp tăng cao, lượng oxy tiêu thụ cho cơ tim cũng tăng, dễ dẫn đến rối loạn nhịp tim nghiêm trọng, nguy hiểm hơn là nhồi máu cơ tim, hậu quả là tử vong đột ngột.

Cảm xúc bị kích thích cũng có thể đe dọa mạch máu não. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tim mạch châu Âu cho thấy nguy cơ đột quỵ não tăng gấp ba lần trong vòng hai giờ sau khi nổi giận.

Mệt mỏi do thiếu ngủ?

Các nghiên cứu có kiểm soát đã chỉ ra rằng, những người ngủ dưới 5 tiếng mỗi đêm có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 2,3 lần so với những người ngủ đủ giấc từ 6 – 8 tiếng. Nhiều báo cáo nghiên cứu đã chỉ ra rằng có mối tương quan đáng kể giữa thời gian ngủ và các vấn đề sức khỏe khác nhau. Các chứng viêm, huyết áp cao, tiểu đường, trầm cảm... đều có liên quan trực tiếp đến việc thiếu ngủ.

Tìm hiểu về thói quen thức khuya, dữ liệu từ các báo cáo trên thế giới cho thấy: Tỷ lệ thức khuya theo độ tuổi: Thế hệ 199x chiếm tỷ lệ thức khuya cao nhất (43%), theo sau là thế hệ 200x (27%), thế hệ 198x (19%), thế hệ 197x (7%) và thế hệ trước 70 (2%).

Lý do thức khuya: Các lý do chính bao gồm: Chơi điện thoại không muốn ngủ (58%), thức khuya thành thói quen (51%), làm thêm giờ để hoàn thành công việc (38%), áp lực học tập hoặc công việc nặng nề (26%), uống đồ uống có chất kích thích (25%), mải mê đi chơi về quá muộn (20%).

Rất nhiều người bị thiếu ngủ hoặc mất ngủ, tuổi vị thành niên 13 – 17 tuổi không hiếm và thường liên quan đến thức để chơi game, tuổi trẻ thì liên quan đến áp lực công việc và cuộc sống, trung niên và người cao tuổi thì rất nhiều vấn đề. Hầu hết những người đó, bổ sung vi chất đúng và đủ, họ nhanh chóng lấy lại giấc ngủ, nhịp tim trở lại bình thường.

Ngủ ngon mỗi đêm là chìa khóa cho sức khỏe tốt. Như có câu nói: “Ăn được, ngủ được là tiên – Không ăn, không ngủ mất tiền thêm lo”. Giấc ngủ ngon có thể loại bỏ mệt mỏi trên toàn bộ cơ thể, cho phép não bộ, hệ thống nội tiết, quá trình trao đổi chất, hoạt động tim mạch, chức năng tiêu hóa, chức năng hô hấp... được nghỉ ngơi và phục hồi, từ đó cải thiện khả năng chống lại bệnh tật. Ngủ đủ giấc là thuốc bổ tự nhiên.

Làm việc quá sức, hậu quả là những cái chết đột ngột

Mặc dù cái chết đột ngột có vẻ giống như một tai nạn vô tình nhưng nó thực sự là một căn bệnh. Gánh nặng trên cơ thể quá lớn, căng thẳng tích tụ quá nhiều, sinh ra một số bệnh cấp tính có thể nhanh chóng cướp đi sinh mạng của một người.

Ví dụ, vào lúc 4h30 sáng chủ nhật ngày 24/3/2024, dịch vụ y tế khẩn cấp Hàn Quốc thông báo với cảnh sát, một bác sĩ nhãn khoa ở độ tuổi 40 của Bệnh viện Đại học Quốc gia Pusan đã qua đời tại nhà riêng, nguyên nhân được cho là đã chết đột ngột vì làm việc quá sức. Theo báo chí địa phương, kể từ khi phong trào bác sĩ đình công diễn ra ở Hàn Quốc dẫn đến nhiều bác sĩ phải làm việc quá sức và thâm giờ, bác sĩ này thường xuyên bày tỏ rằng ông cảm thấy mệt mỏi và áp lực, do phải thực hiện quá nhiều các ca chăm sóc khẩn cấp, phải trực đêm và phẫu thuật cho bệnh nhân.

Xung quanh chúng ta, có rất nhiều người tàn nhẫn với chính mình. Trong bối cảnh xã hội mà ai cũng lao về phía trước, một là để tiến thân, hai là để kiếm tiền, vô hình trung đã tạo ra cho họ áp lực công việc quá vất vả. Hậu quả là những cái chết đột ngột.

Đó là những cái chết đột ngột được lên kết hoạch. Theo số liệu thống kê, trung bình mỗi năm trên toàn thế giới có hơn 2 triệu người chết đột ngột vì làm việc quá sức.

Một nghiên cứu của WHO và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), thống kê từ năm 2000 đến năm 2016, trung bình mỗi năm thế giới có hơn 745.000 người chết đột ngột vì làm việc hơn 55 giờ một tuần, đàn ông chiếm ba phần tư trong tổng số, tập trung nhiều ở các nước Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương (bao gồm Nhật Bản, Trung Quốc và Úc).

WHO và ILO cảnh báo làm việc 55 giờ/ tuần trở lên là nguy hiểm. WHO cũng đưa ra ước tính, có tới 9% dân số toàn cầu hiện đang làm việc trong thời gian dài nguy hiểm, tăng 29% so với năm 2000, WHO cho biết con số này vẫn đang tăng lên.