Hóa đơn điện leo thang: Câu chuyện không của riêng ai
Anh Quang Minh (ngụ phường Bình Thạnh, TP HCM) vẫn chưa hết ngỡ ngàng khi nhận hóa đơn tiền điện tháng 8 vừa qua lên tới hơn 1 triệu đồng, dù gia đình chỉ có ba người và hầu như không dùng điều hòa.
“Tôi cứ nghĩ do giá điện tăng nên hóa đơn mới cao như vậy, nhưng khi để ý mới phát hiện rất nhiều thiết bị vẫn cắm điện 24/7. Từ sạc điện thoại, tivi, dàn âm thanh nghe nhạc cho đến bộ phát wifi, tất cả đều tiêu tốn điện năng mà trước giờ tôi không hề quan tâm”, anh Quang Minh chia sẻ.
Chị Ngọc Lan (ngụ phường Vũng Tàu, TP HCM) cũng cùng chung cảnh ngộ. Gia đình chị chỉ có hai vợ chồng, ít nấu ăn ở nhà nhưng tiền điện luôn ở mức 700.000 – 900.000 đồng/tháng.
“Lúc đầu tôi cứ nghĩ nhà mình tiết kiệm rồi, nhưng hóa ra để các thiết bị điện ở chế độ chờ cả ngày cũng ngốn kha khá”, chị Ngọc Lan nói.
Không chỉ các hộ gia đình ở thành phố lớn, nhiều người dân ở tỉnh cũng cảm nhận rõ hóa đơn điện leo thang. Ông Lê Văn Tám (tỉnh Vĩnh Long) cho biết: “Nhà tôi nuôi thêm cá cảnh, có máy lọc nước chạy liên tục, rồi tivi, bộ phát wifi… Tính ra tiền điện mỗi tháng đội lên gần 200.000 đồng so với trước. Giờ mới thấy mấy thứ tưởng nhỏ mà cộng lại cũng không ít”.
Số liệu từ Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho thấy lượng điện năng tiêu thụ trung bình trong các hộ gia đình tăng 7 - 10% mỗi năm, một phần nguyên nhân đến từ việc thiết bị điện “ăn điện” ngầm ngay cả khi không sử dụng.
Bạn trả tiền oan cho điện “ma”
Ít ai biết rằng ngay cả khi đã nhấn nút tắt, nhiều thiết bị điện trong nhà vẫn tiếp tục tiêu thụ điện năng. Lượng điện năng tiêu hao “vô hình” này được gọi là điện ma (phantom load) – hiện tượng xảy ra khi các thiết bị vẫn kết nối với nguồn điện và duy trì chế độ chờ (standby) để khởi động nhanh hơn hoặc giữ cho các bộ vi mạch, đồng hồ, đèn báo hoạt động liên tục.
Thoạt nghe, mức tiêu hao của từng thiết bị có vẻ không đáng kể – chỉ vài phần trăm watt mỗi giờ. Thế nhưng, khi cộng dồn hàng chục thiết bị trong gia đình và nhân lên theo ngày, tháng, điện ma có thể chiếm tới 5 - 10% tổng hóa đơn điện hàng tháng, tương đương vài trăm nghìn đồng mà người dùng đang “trả tiền oan”.
Những “thủ phạm” phổ biến trong mọi gia đình có thể kể đến như: Tivi, đầu thu kỹ thuật số: Luôn duy trì nguồn điện để bật nhanh và giữ bộ nhớ chương trình.
Máy tính, laptop: Bộ sạc và linh kiện tiêu hao điện ngay cả khi máy đã tắt hoặc chỉ ở chế độ sleep.
Thiết bị gia dụng thông minh: Lò vi sóng, nồi cơm điện, tủ lạnh mini có màn hình hiển thị, đồng hồ điện tử.
Bộ phát wifi, loa thông minh, camera an ninh: Hoạt động 24/7, không có chế độ tắt hẳn.
Sạc điện thoại, sạc laptop: Dù không cắm thiết bị, bộ sạc vẫn “ngốn” 0,3 - 0,5W mỗi giờ.
Con số này tưởng nhỏ, nhưng một gia đình với khoảng 10 - 15 thiết bị cắm điện liên tục có thể phải trả thêm 150.000 – 300.000 đồng mỗi tháng chỉ để “nuôi” điện ma.
Các chuyên gia cảnh báo, thói quen để thiết bị ở chế độ chờ 24/7 không chỉ làm tăng chi phí mà còn gây áp lực lên hệ thống điện quốc gia và đẩy nguy cơ chập cháy, nhất là trong các gia đình có hệ thống điện cũ kỹ. Theo Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ thống kê: khoảng 30% vụ cháy trong gia đình bắt nguồn từ thiết bị điện để chế độ chờ hoặc sạc liên tục.
Giải pháp tiết kiệm điện và bảo vệ an toàn
Để tránh tình trạng trả tiền oan cho lượng điện “ma” âm thầm ngốn năng lượng trong gia đình, các chuyên gia khuyến nghị người tiêu dùng thay đổi một số thói quen nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn.
Trước hết, rút phích cắm thiết bị khi không sử dụng là cách đơn giản và tiết kiệm nhất. Việc tắt hẳn nguồn điện thay vì chỉ nhấn nút “power” hoặc để chế độ standby giúp loại bỏ hoàn toàn điện năng tiêu hao không cần thiết. Theo kỹ sư điện Nguyễn Thanh Tùng, chỉ cần rút phích cắm các thiết bị ít dùng như sạc điện thoại, máy tính, máy in, loa Bluetooth,… người dùng có thể giảm từ 5 - 8% tiền điện hàng tháng.
Tiếp theo, việc sử dụng ổ cắm thông minh hoặc ổ cắm có công tắc là giải pháp tiện lợi, đặc biệt với gia đình có nhiều thiết bị điện tử. Chỉ một thao tác bấm nút, toàn bộ dãy thiết bị được ngắt nguồn, vừa an toàn, vừa giảm hao phí điện năng.
Một giải pháp hiệu quả khác là đầu tư bộ hẹn giờ (timer) để tự động ngắt điện khi không cần thiết. Ví dụ, bộ hẹn giờ có thể cắt nguồn máy bơm nước hồ cá, đèn trang trí hay máy lạnh sau một khoảng thời gian định trước, giúp tiết kiệm điện đáng kể mà không ảnh hưởng sinh hoạt.
Không thể bỏ qua việc kiểm tra định kỳ dây dẫn, ổ cắm và thiết bị điện trong nhà. Hệ thống dây điện cũ kỹ, ổ cắm lỏng lẻo hay thiết bị đã xuống cấp không chỉ làm tăng điện năng tiêu hao mà còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ. Việc bảo dưỡng thường xuyên và thay thế kịp thời là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn điện.
Những giải pháp trên, tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự kiên trì và ý thức cao của người tiêu dùng. “Đừng coi thường vài phần trăm điện năng tiết kiệm được mỗi tháng. Khi cộng dồn, con số này có thể lên tới hàng triệu đồng mỗi năm, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường và giảm tải áp lực cho lưới điện quốc gia”, kỹ sư điện Nguyễn Thanh Tùng nhấn mạnh.
