Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, đằng sau tỷ lệ trúng thầu 100% của Công ty TNHH Thực phẩm Khôi Nguyên (MSDN: 0312779328) là một "hệ sinh thái" các đối tác quen thuộc và một quy luật đáng báo động về hiệu quả kinh tế trong các gói thầu cung cấp suất ăn học đường tại TP.HCM.

Điểm mặt những chủ đầu tư "ruột"

Trong tổng số 29 gói thầu đã trúng, Công ty Thực phẩm Khôi Nguyên đã thiết lập quan hệ với 20 bên mời thầu, tất cả đều là các trường mầm non công lập trên địa bàn TP.HCM. Phân tích sâu vào mối quan hệ này cho thấy sự hợp tác lặp đi lặp lại với một số chủ đầu tư nhất định, tạo nên những mối quan hệ "ruột" đáng chú ý.

Nổi bật nhất trong "hệ sinh thái" này là Trường Mầm Non Hoa Phượng Hồng. Dữ liệu thống kê chỉ rõ, nhà thầu Khôi Nguyên đã tham gia 8 gói thầu do trường này mời và trúng cả 8 gói, với tổng giá trị lên tới 4.003.304.060 đồng. Mối quan hệ này trải dài từ năm 2023 đến nay.

Cụ thể, vào cuối tháng 1/2024, Trường Mầm Non Hoa Phượng Hồng đã liên tiếp phê duyệt 6 gói thầu cung cấp thực phẩm tươi sống theo từng tháng (từ tháng 9/2023 đến tháng 2/2024) cho Công ty Khôi Nguyên, với tổng giá trị hơn 1,59 tỷ đồng. Các gói thầu này được ghi nhận thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn.

Tiếp nối mối quan hệ này, trong năm học 2025-2026, chỉ trong ngày 29/08/2025, Trường Mầm Non Hoa Phượng Hồng tiếp tục phê duyệt 2 gói thầu lớn cho Khôi Nguyên: Gói thầu trị giá 1.786.759.560 đồng và gói thầu trị giá 623.344.500 đồng, đều nhằm mục đích "Mua thực phẩm, hàng hóa các loại và nhiên liệu phục vụ suất ăn sáng, suất ăn trưa-xế, nước uống cho trẻ".

Ngoài ra, các đơn vị khác cũng cho thấy sự "ưu ái" đặc biệt khi lặp lại việc lựa chọn Công ty Khôi Nguyên. Trường Mầm non Hoa Thiên Lý đã trao 2 gói thầu cho nhà thầu này trong cùng ngày 04/09/2025, với tổng giá trị 2.258.032.560 đồng. Tương tự, Trường Mầm non Quỳnh Hương 2 cũng phê duyệt 2 gói thầu cho Khôi Nguyên trong ngày 29/08/2025, tổng giá trị 1.183.677.480 đồng.

Việc một nhà thầu liên tục được lựa chọn bởi cùng một chủ đầu tư qua nhiều năm học, với tần suất dày đặc, đặt ra câu hỏi về quy trình xác định nhà thầu đủ năng lực của các đơn vị này. Liệu việc khảo sát thị trường và tìm kiếm các nhà cung cấp tiềm năng khác có được thực hiện một cách đầy đủ và khách quan?

Hiện tượng "trúng thầu sát giá" và tỷ lệ tiết kiệm tiệm cận 0%

Một trong những mục tiêu cốt lõi của Luật Đấu thầu là nâng cao hiệu quả kinh tế thông qua việc cạnh tranh về giá. Tuy nhiên, khi soi chiếu vào hoạt động của Công ty Thực phẩm Khôi Nguyên, con số này lại ở mức báo động thấp.

Trong năm 2025, khi nhà thầu này trúng 23 gói thầu với tổng giá trị 40.089.966.666 đồng, hiện tượng "trúng thầu sát giá" diễn ra một cách phổ biến và có hệ thống.

Phân tích dữ liệu chi tiết cho thấy, trong số 20 bên mời thầu mà Công ty Khôi Nguyên có quan hệ, có tới 18 bên đã phê duyệt kết quả trúng thầu với giá trị bằng chính xác 100% giá dự toán. Nói cách khác, tỷ lệ tiết kiệm tại các gói thầu này là 0 đồng.

Hàng loạt ví dụ có thể được đưa ra để minh chứng cho hiện tượng này:

• Tại Trường mầm non Hoa Phượng: Giá gói thầu 3.606.729.000 đồng, giá trúng thầu 3.606.729.000 đồng.
• Tại Trường mầm non Đỗ Quyên: Giá gói thầu 3.195.093.000 đồng, giá trúng thầu 3.195.093.000 đồng.
• Tại Trường Mầm Non Quỳnh Hương: Giá gói thầu 2.300.015.000 đồng, giá trúng thầu 2.300.015.000 đồng.
• Tại Trường Mầm non 30-4: Giá gói thầu 2.011.922.070 đồng, giá trúng thầu 2.011.922.070 đồng.
• Tại Trường mầm non Hoa Phượng Vỹ: Giá gói thầu 1.784.176.000 đồng, giá trúng thầu 1.784.176.000 đồng.
• Tại Trường mầm non 20/10: Giá gói thầu 1.016.513.000 đồng, giá trúng thầu 1.016.513.000 đồng.

Ngay cả tại các chủ đầu tư "ruột" như Trường Mầm non Hoa Phượng Hồng, toàn bộ 8 gói thầu với tổng giá trị hơn 4 tỷ đồng đều có tỷ lệ tiết kiệm là 0%.

Ngoại lệ hiếm hoi và câu hỏi về tính cạnh tranh

Trong bức tranh toàn màu xám về tỷ lệ tiết kiệm, chỉ có 2 gói thầu ghi nhận có sự chênh lệch đáng kể giữa giá trúng thầu và giá gói thầu.

Gói thầu "Cung cấp thực phẩm tươi sống, nguyên liệu, bánh các loại" do Trường mầm non Hoa Thiên Lý 2 mời thầu (phê duyệt khoảng ngày 01/09/2025) có giá gói thầu là 1.271.287.000 đồng. Giá trúng thầu của Công ty Khôi Nguyên là 1.236.355.550 đồng, tiết kiệm được khoảng 34,9 triệu đồng, tương đương tỷ lệ 2,75%. Đây cũng là tỷ lệ chào giá thấp nhất (97.25%) được ghi nhận của nhà thầu này.

Trường hợp thứ hai là gói thầu "Cung cấp thực phẩm, nguyên liệu ăn sáng, trưa và nước uống cho học sinh" do Trường mầm non Bình Trị Đông B mời thầu. Dữ liệu cho thấy tỷ lệ giá trúng thầu so với giá dự toán là 75.34% (giá trị trúng thầu 2.691.000.000 đồng). Tuy nhiên, cần xem xét kỹ lưỡng hơn về cơ cấu và việc xây dựng giá dự toán của gói thầu này để hiểu rõ bản chất của mức tiết kiệm này.

Dù có những ngoại lệ hiếm hoi, nhưng việc đại đa số các gói thầu đều có giá trúng thầu bằng giá gói thầu là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự thiếu vắng cạnh tranh về giá. Khi không có sự tham gia của các nhà thầu khác và hình thức lựa chọn là "trường hợp đặc biệt" (cho phép thương thảo trực tiếp), dường như giá dự toán của chủ đầu tư đã mặc nhiên trở thành giá trúng thầu.

Hiện tượng này đặt ra câu hỏi về hiệu quả sử dụng nguồn kinh phí dành cho bữa ăn của học sinh. Liệu các chủ đầu tư đã xây dựng giá gói thầu dựa trên sự khảo sát kỹ lưỡng giá cả thị trường để đảm bảo mức giá tối ưu nhất hay chưa? Và việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu đặc biệt có đang vô tình loại bỏ động lực cạnh tranh, dẫn đến nguy cơ lãng phí nguồn lực?

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 3:] Lựa chọn nhà thầu "trường hợp đặc biệt" trong suất ăn học đường: Pháp lý và thực tiễn