Dầu đậu nành Ofood của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food được cơ quan chức năng xác định làm từ dầu ăn chăn nuôi. Vậy con người, đặc biệt người già, trẻ nhỏ... ăn phải loại dầu ăn không đảm bảo này sẽ gây tác hại gì?

Trẻ nhỏ, người già ăn OFood Cooking Oil kéo dài… độc hại ra sao?

Theo BS Đoàn Thu Hồng, Viện Y học Ứng dụng Việt Nam, dầu ăn cho người được tinh chế qua các bước khử tạp chất, khử mùi và khử màu, đảm bảo loại bỏ axit béo tự do, peroxide và kim loại nặng. Dầu chăn nuôi thường chỉ ép thô, chứa hàm lượng peroxide, kim loại nặng, tạp chất, hóa chất, chất phụ gia cao hơn và không đảm bảo vệ sinh.

Việc sử dụng dầu ăn chăn nuôi cho người có thể dẫn đến một số tác hại cho sức khỏe con người, cụ thể:

Hàm lượng peroxide cao: Hình thành các gốc tự do làm tăng stress oxy hoá cho cơ thể, tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, tim mạch, viêm mạn tính, tổn thương gan và thận,...

Các kim loại nặng trong dầu chăn nuôi như chì, cadium,... gây độc cho cơ thể, đặc biệt là gan, thận.

Các hoá chất, phụ gia, nấm mốc, vi khuẩn,... không được phép có trong dầu ăn cho người có thể gây rối loạn tiêu hoá, ngộ độc, giảm hấp thu chất dinh dưỡng, suy yếu đường ruột và ảnh hưởng đến sức khoẻ.

Oxy hóa: Trong quá trình chế biến nếu đun đi đun lại nhiều lần có thể khiến dầu bị oxy hoá và sinh ra các chất độc hại như peroxide, chất béo chuyển hoá, gốc tự do,... làm tăng nguy cơ ung thư, bệnh tim mạch, bệnh mạn tính...

Do đó, tuyệt đối không được dùng dầu chăn nuôi để chế biến thức ăn cho người để tránh những tác hại đối với sức khỏe.

Nói về "dầu bẩn" trong chế biến thực phẩm, TS.BS. Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học Ứng dụng Việt Nam phân tích, chưa nói tới dầu bẩn tái chế từ nguồn nước thải, dầu ăn chăn nuôi, chỉ nói tới việc tái sử dụng lại dầu mỡ đã qua chế biến đã là rất độc hại cho sức khỏe bởi dầu tái chế chứa các phân tử độc.

Các phân tử độc hại này đi vào cơ thể gây nên biến đổi gen, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, béo phì, tim mạch... Vì vậy, với gia đình cũng hạn chế không nên dùng đi dùng lại dầu ăn nhiều lần.

BSCKI Bùi Hoàng Bích Uyên, Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á (TP HCM) cho biết, việc sử dụng dầu ăn chăn nuôi để chế biến thực phẩm cho người là hành vi cực kỳ nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, bao gồm:

Gây ra các bệnh mạn tính và ung thư: Việc tiếp xúc lâu dài với các chất độc hại trong dầu ăn chăn nuôi có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

"Nếu dầu ăn trên được ép từ các loại hạt không sạch, hạt mốc có thể có các chất độc hại cho cơ thể con người. Bởi aflatoxin là chất gây ung thư mạnh, đặc biệt là ung thư gan", BSCKI Hoàng Bích Uyên cho hay.

Các hợp chất độc hại như aflatoxin, acrylamide và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) có thể hình thành trong dầu kém chất lượng hoặc dầu đã qua tái sử dụng nhiều lần, có khả năng gây đột biến tế bào, tăng nguy cơ ung thư (như ung thư gan, ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt).

Suy gan, thận...: Một số tạp chất có thể tồn tại trong các loại dầu ăn chăn nuôi bao gồm kim loại nặng, các chất oxy hóa độc hại sinh ra do nhiệt như acrolein, aldehyde. Các kim loại nặng như chì, cadimi, thủy ngân có thể tích lũy trong cơ thể, gây tổn thương nhiều cơ quan như thận, gan, hệ thần kinh và xương.

Bệnh tim mạch, đột quỵ: Dầu kém chất lượng có thể chứa nhiều chất béo xấu và các hợp chất oxy hóa, làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và giảm mức cholesterol tốt (HDL), gây nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, cao huyết áp và đột quỵ.

Rối loạn chuyển hóa: Thí nghiệm cho thấy chuột ăn dầu cọ đã chiên nhiều lần có mức men gan tăng cao, dấu hiệu của tổn thương gan. Những con chuột này cũng xuất hiện tình trạng kháng insulin, cho thấy dầu chiên lại có thể góp phần gây tiểu đường loại 2. Mặc dù đây là nghiên cứu về dầu chiên lại nhiều lần, nhưng dầu ăn dùng trong chăn nuôi vốn có chất lượng kém tương tự.

Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và miễn dịch: Các chất cặn bã và tạp chất trong dầu có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột, dẫn đến viêm dạ dày, viêm ruột, khó tiêu. Ngoài ra, việc sử dụng dầu ăn kém chất lượng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng và các bệnh mạn tính hơn.

Cách nhận biết dầu ăn gia súc, dầu ăn kém chất lượng

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, dầu ăn cho người và dầu dùng trong thức ăn chăn nuôi tuy đều được ép từ nguyên liệu thực vật như lạc, đậu tương, ngô… nhưng quá trình xử lý hoàn toàn khác nhau.

Dầu dùng cho người cần được tinh chế kỹ lưỡng để loại bỏ tạp chất và độc tố, đảm bảo độ tinh khiết và an toàn cho sức khỏe. Trong khi đó, dầu ăn cho thức ăn chăn nuôi chỉ được lọc sơ hoặc tinh chế ở mức cơ bản, chủ yếu để bảo quản và bổ sung chất béo cho vật nuôi như cá, gà, lợn, trâu, bò...

Ngược lại, con người cần thực phẩm sạch và được chế biến kỹ càng. Việc sử dụng dầu dành cho động vật để chế biến thức ăn cho người không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn là hành vi vi phạm pháp luật”, PGS Thịnh phân tích.

Điều đáng nói, dầu ăn dùng trong thức ăn chăn nuôi khi chế biến cho người thường không để lại dấu hiệu rõ rệt. “Con người không thể tự nhận biết qua mùi, vị hay màu sắc khi ăn phải dầu ăn cho thức ăn chăn nuôi.

Khác với thực phẩm ôi thiu có thể phát hiện bằng giác quan, loại dầu cho chăn nuôi khi bị đưa vào chế biến món ăn thường không để lại dấu hiệu rõ ràng. Nếu sử dụng lâu dài, loại dầu này có thể gây hại cho sức khỏe mà người dùng không hề hay biết”, PGS Thịnh chia sẻ.