Tai biến mạch máu não (đột quỵ) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Với đặc tính nguy hiểm và diễn biến nhanh, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và xử lý kịp thời là yếu tố then chốt để cứu sống người bệnh và giảm thiểu di chứng. Vậy, khi người thân có dấu hiệu bị tai biến mạch máu não, chúng ta cần làm gì?

Nhận diện nhanh các dấu hiệu tai biến

Tai biến mạch máu não xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu. Một số dấu hiệu cảnh báo thường gặp:

Khuôn mặt bị lệch: Một bên mặt xệ xuống, miệng méo, cười không đều.

Yếu liệt tay, chân: Tay hoặc chân một bên cơ thể yếu hoặc không thể cử động.

Nói khó, nói ngọng: Bệnh nhân có thể nói lắp, nói không rõ hoặc không hiểu lời nói.

Đột ngột mất thăng bằng, choáng váng, đau đầu dữ dội.

Mắt mờ, nhìn đôi hoặc mất thị lực một bên.

Dấu hiệu này thường xuất hiện đột ngột và tiến triển rất nhanh. Vì thế, nguyên tắc FAST rất quan trọng để nhận biết sớm:

Face (Mặt): Kiểm tra xem mặt có bị méo không.

Arm (Tay): Yêu cầu người bệnh giơ hai tay – nếu một tay rơi xuống, có thể là dấu hiệu.

Speech (Lời nói): Kiểm tra khả năng nói.

Time (Thời gian): Gọi cấp cứu ngay – thời gian là vàng!

Gọi cấp cứu ngay lập tức

Ngay khi phát hiện người thân có dấu hiệu nghi ngờ tai biến, việc gọi cấp cứu 115 hoặc đưa đến bệnh viện gần nhất có khả năng can thiệp đột quỵ là điều bắt buộc. Tuyệt đối không chờ đợi bệnh “qua cơn” hay tự điều trị tại nhà.

Việc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế trong “thời gian vàng” (trong 3-4,5 giờ đầu) kể từ khi xuất hiện triệu chứng là cực kỳ quan trọng để có thể điều trị hiệu quả bằng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp mạch.

Sơ cứu đúng cách trong khi chờ cấp cứu

Không tự ý cho uống thuốc hay ăn uống: Tránh nguy cơ sặc hoặc tắc nghẽn đường thở.

Để bệnh nhân nằm nghiêng một bên, đầu hơi nâng cao nếu còn tỉnh.

Nới lỏng quần áo, đặc biệt quanh cổ, để dễ thở.

Quan sát tình trạng bệnh nhân: Ghi nhớ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên, báo cho nhân viên y tế khi đến nơi.

Sau cấp cứu: Điều trị và phục hồi chức năng

Sau khi qua cơn nguy kịch, người bệnh cần điều trị phục hồi chức năng tại các cơ sở y tế hoặc tại nhà dưới hướng dẫn của bác sĩ:

Vật lý trị liệu – phục hồi vận động.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp: Ăn nhạt, ít chất béo, tăng cường rau xanh, uống đủ nước.

Theo dõi và kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu…

Chăm sóc tinh thần và phục hồi trí tuệ cũng rất quan trọng.

Phòng ngừa tai biến tái phát

Sau một lần bị tai biến, nguy cơ tái phát trong những năm tiếp theo rất cao. Vì vậy:

Dùng thuốc đúng chỉ định (thuốc chống đông, thuốc huyết áp…).

Tái khám định kỳ theo hướng dẫn bác sĩ.

Thay đổi lối sống: Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng.

Giữ tâm lý ổn định, tránh căng thẳng kéo dài.

Tai biến mạch máu não là tình huống khẩn cấp đe dọa tính mạng và để lại di chứng nặng nề. Khi người thân có dấu hiệu nghi ngờ, hãy ghi nhớ nguyên tắc FAST, gọi cấp cứu ngay và sơ cứu đúng cách. Sự bình tĩnh và hiểu biết đúng sẽ giúp bạn cứu được người thân trong tình huống sống còn này. Đồng thời, đừng quên rằng, phòng bệnh và phục hồi sau tai biến là hành trình dài cần sự kiên nhẫn, tình yêu thương và đồng hành của cả gia đình.