DNA (Deoxyribonucleic Acid) là vật liệu di truyền chứa thông tin về các đặc điểm sinh học của mỗi người. Xét nghiệm DNA là quá trình phân tích trình tự gen trong cơ thể để xác định những đột biến, bất thường hoặc yếu tố di truyền có thể liên quan đến các bệnh lý như ung thư, tim mạch, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa, thậm chí là các vấn đề tâm thần kinh.

Lợi ích của xét nghiệm DNA trong phòng bệnh

Phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh: Một số bệnh di truyền hoặc bệnh mãn tính có thể được phát hiện từ rất sớm thông qua xét nghiệm DNA. Ví dụ, đột biến gen BRCA1 và BRCA2 có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú và buồng trứng ở nữ giới. Nhờ xét nghiệm DNA, người mang gen đột biến có thể được theo dõi sát sao và can thiệp y tế sớm, từ đó nâng cao khả năng sống sót và chất lượng cuộc sống.

Cá nhân hóa phương pháp phòng bệnh: Kết quả xét nghiệm DNA giúp bác sĩ xây dựng kế hoạch dinh dưỡng, vận động, kiểm tra sức khỏe và dùng thuốc phù hợp với đặc điểm di truyền của từng người. Điều này giúp tăng hiệu quả phòng bệnh và giảm tác dụng phụ của thuốc.

Hỗ trợ lựa chọn lối sống lành mạnh: Việc biết bản thân có nguy cơ mắc bệnh nào có thể thúc đẩy mỗi người chủ động thay đổi lối sống – ăn uống khoa học hơn, tăng cường vận động, tránh xa các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, rượu bia,…

Những mặt hạn chế và điều cần cân nhắc

Không phải tất cả kết quả đều chính xác 100%: Dù công nghệ gen ngày càng tiến bộ, nhưng kết quả xét nghiệm DNA không thể khẳng định chắc chắn rằng bạn sẽ mắc bệnh. Nó chỉ đưa ra nguy cơ cao hay thấp và nhiều yếu tố khác như môi trường sống, lối sống, chế độ ăn uống cũng có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Tác động tâm lý: Việc biết mình có nguy cơ cao mắc một số bệnh nặng như ung thư, Alzheimer,… có thể gây lo âu, căng thẳng, thậm chí ảnh hưởng đến tinh thần và cuộc sống hàng ngày nếu người được xét nghiệm không được tư vấn kỹ lưỡng.

Quyền riêng tư và bảo mật thông tin di truyền: Thông tin di truyền là dữ liệu nhạy cảm. Nếu không được bảo mật chặt chẽ, có nguy cơ bị lạm dụng cho mục đích thương mại, bảo hiểm hoặc phân biệt đối xử. Do đó, cần lựa chọn những cơ sở y tế uy tín, có chính sách bảo vệ thông tin khách hàng rõ ràng.

Chi phí thực hiện: Tại Việt Nam, chi phí xét nghiệm DNA để phòng bệnh vẫn còn khá cao so với thu nhập bình quân. Ngoài ra, không phải ai cũng cần thực hiện xét nghiệm này, nhất là khi không có tiền sử bệnh lý trong gia đình.

Khi nào nên xét nghiệm DNA?

Có người thân trong gia đình mắc bệnh di truyền như ung thư, bệnh tim, tiểu đường, rối loạn tâm thần,…

Đã từng mắc bệnh nhưng chưa rõ nguyên nhân.

Phụ nữ chuẩn bị mang thai hoặc đang mang thai muốn kiểm tra nguy cơ di truyền cho con.

Muốn xây dựng lối sống và kế hoạch chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa.

Được bác sĩ chuyên khoa khuyến nghị xét nghiệm.