Kháng sinh không còn phát huy tác dụng (hay còn gọi là tình trạng kháng kháng sinh) là một vấn đề y tế nghiêm trọng đang đe dọa sức khỏe toàn cầu. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.
Lạm dụng và sử dụng kháng sinh không đúng cách
Sử dụng khi không cần thiết: Nhiều người sử dụng kháng sinh để điều trị các bệnh do virus gây ra (như cảm lạnh, cúm), trong khi kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn.
Dùng không đủ liều: Bệnh nhân thường ngưng thuốc khi thấy đỡ bệnh, làm vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn và dễ phát triển khả năng kháng thuốc.
Tự ý mua kháng sinh: Việc mua và dùng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ khiến thuốc bị dùng sai cách, sai liều hoặc sai loại.
Sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nông nghiệp
Kháng sinh được trộn vào thức ăn gia súc để thúc đẩy tăng trưởng, phòng bệnh, dẫn đến dư lượng kháng sinh trong thực phẩm và môi trường.
Vi khuẩn kháng thuốc từ vật nuôi có thể truyền sang người thông qua thực phẩm, nước hoặc tiếp xúc trực tiếp.
Kiểm soát và giám sát yếu kém
Ở nhiều quốc gia (đặc biệt là đang phát triển), việc quản lý việc bán, kê đơn và sử dụng kháng sinh còn lỏng lẻo.
Hệ thống theo dõi và cảnh báo về kháng thuốc còn chưa đầy đủ hoặc không được triển khai hiệu quả.
Thiếu thuốc kháng sinh mới
Việc nghiên cứu và phát triển kháng sinh mới đang chậm lại do chi phí cao, ít lợi nhuận so với các thuốc điều trị mạn tính khác.
Các loại kháng sinh hiện nay đã bị sử dụng rộng rãi trong nhiều thập kỷ, khiến vi khuẩn có đủ thời gian để thích nghi và tiến hóa.
Sự tiến hóa của vi khuẩn
Vi khuẩn là sinh vật đơn bào có khả năng đột biến và trao đổi gene rất nhanh.
Khi tiếp xúc với kháng sinh thường xuyên, những vi khuẩn có gene kháng thuốc sẽ sống sót và phát triển mạnh hơn.
Hậu quả của kháng kháng sinh
Nhiều bệnh nhiễm khuẩn thông thường trở nên khó điều trị hoặc không thể điều trị.
Tăng nguy cơ tử vong do các biến chứng.
Gánh nặng chi phí y tế tăng cao vì cần dùng các loại thuốc đắt tiền hơn hoặc phải nằm viện lâu hơn.
Nguy hiểm đặc biệt với các thủ thuật y khoa như phẫu thuật, hóa trị, lọc máu… khi không thể kiểm soát nhiễm trùng.
