Cá song còn được gọi là cá mú, là loài cá thuộc họ Epinephelinae, nằm trong bộ Perciformes (cá vược). Chúng được biết đến như một trong những loài cá biển có giá trị cao cả về mặt kinh tế lẫn dinh dưỡng. Cá song có thân dẹp, dài, da mỏng, vảy dày, hàm dưới nhô ra và miệng rộng, đặc điểm của một loài cá săn mồi điển hình. Thịt cá song săn chắc, trắng hồng, ít mùi tanh, vị ngọt đậm đà và giàu chất dinh dưỡng, rất thích hợp để chế biến các món ăn cao cấp.
Loài cá này thường sinh sống ở những vùng biển có nhiều rạn san hô hoặc khu vực có địa hình nhiều đảo. Lý do là vì đây là nơi lý tưởng để cá song trú ngụ, rình mồi và ẩn nấp khỏi kẻ thù. Ở Việt Nam, cá song có mặt ở hầu hết các vùng biển cận bờ từ Bắc vào Nam. Tuy nhiên, theo đánh giá của người sành ăn, cá song đánh bắt ở vùng biển Quảng Ninh là ngon nhất nhờ thịt thơm, săn chắc và ít mùi tanh hơn hẳn.
Nếu như trước đây cá song là món ăn ít người để ý đến, thì vài năm trở lại đây loài cá này dần được biết đến và ưa chuộng trong giới nội trợ và khách du lịch. Với chất lượng thịt thơm ngon và đặc tính giàu dinh dưỡng, cá song nhanh chóng trở thành món ăn được săn đón tại các nhà hàng, siêu thị, thậm chí là trên các sàn thương mại điện tử. Giá cá song hiện dao động từ 250.000 – 350.000 đồng/kg, tùy theo loại và độ tươi sống.
Cá song có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như hấp bia, nướng giấy bạc, nấu canh chua, chiên giòn, nấu lẩu hoặc làm sashimi. Thịt cá có vị ngọt thanh, hơi béo, ăn vào thấy rõ độ mềm, không bở nát như một số loài cá khác. Đặc biệt, cá song rất ít mùi tanh nên dù hấp hay nướng đều giữ trọn được hương vị biển cả tự nhiên.
Khi chọn cá song, người nội trợ cần lưu ý để chọn được cá tươi ngon nhất. Cá còn sống thường bơi khỏe, mắt trong, mang có màu hồng tươi và vảy sáng bóng. Nếu cá đã được vớt lên bờ, nên chọn những con miệng ngậm, thân cá có độ đàn hồi khi ấn vào, vảy bám chắc và không bong tróc, đó là dấu hiệu của cá còn tươi, chưa bị mất vị. Một con cá song chất lượng sẽ giúp món ăn đạt chuẩn, tròn vị và giàu dinh dưỡng.
Lợi ích của cá song với sức khoẻ
Cá song không chỉ là món ăn ngon được ưa chuộng trong các bữa cơm gia đình mà còn là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tương tự như nhiều loài cá biển khác, cá song giàu protein, đồng thời cung cấp nhiều khoáng chất thiết yếu như kẽm, magie, phốt pho và các loại vitamin quan trọng cho cơ thể. Đặc biệt, cá còn chứa lượng lớn axit béo omega-3 – chất béo tốt giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, hỗ trợ tuần hoàn máu và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tim.
Theo lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), cá song là loài cá nước mặn có hương vị thơm ngon đặc trưng và rất giàu dưỡng chất. Trong 100g thịt cá song chỉ chứa khoảng 100 KCal nhưng lại dồi dào canxi, sắt, magie, phốt pho và nhiều khoáng chất quan trọng khác. Không chỉ vậy, lượng chất béo trong cá rất thấp nên rất phù hợp với người đang theo chế độ ăn kiêng hoặc muốn giảm cân. Việc bổ sung cá song vào khẩu phần ăn đều đặn không chỉ giúp tăng cường sức đề kháng mà còn hỗ trợ trẻ hóa làn da và duy trì nét thanh xuân cho cơ thể.
Cá song cũng được xem là nguyên liệu có thể kết hợp với nhiều loại thực phẩm để tạo thành những món ăn – bài thuốc tốt cho sức khỏe. Chẳng hạn, với trẻ nhỏ còi cọc, người lớn gầy yếu hoặc đang suy nhược cơ thể, cháo cá song là lựa chọn lý tưởng. Món cháo được nấu từ cá song tươi, gạo mới, đậu xanh, hành hoa, giá đậu, rau mùi, gừng và gia vị. Món ăn này có công dụng kiện tỳ, bổ khí huyết, giúp cải thiện tình trạng tỳ hư, khó lên cân, cũng như hỗ trợ điều trị các chứng hư nhược, phù thũng không rõ nguyên nhân.
Ngoài ra, món canh cá song nấu hoa thiên lý cũng rất tốt cho những người có biểu hiện ăn uống kém, giấc ngủ không sâu hoặc hay mệt mỏi. Nguyên liệu đơn giản chỉ gồm cá song, hoa thiên lý, hành, gừng và các gia vị vừa đủ. Canh có vị thanh, dễ ăn, giúp kiện tỳ dưỡng tâm, bổ khí huyết và phục hồi sức khỏe hiệu quả.
Đối với phụ nữ sau sinh, cá song còn là thực phẩm giúp lợi sữa và phục hồi thể trạng. Món cá song chưng với nấm đông cô, thịt giò heo, gừng, nghệ, ớt, hành, tỏi, tiêu và gia vị không chỉ ngon miệng mà còn giúp bổ khí huyết, kiện tỳ, hỗ trợ tiết sữa và cải thiện tình trạng kém ăn, mệt mỏi sau sinh. Đây cũng là món ăn giàu dưỡng chất phù hợp cho người già, trẻ nhỏ hoặc người mới ốm dậy cần bồi bổ cơ thể.
Lưu ý khi chọn và sơ chế cá song
Dù cá song là thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhưng việc lựa chọn và chế biến cần được chú trọng. Theo lương y Bùi Đắc Sáng, nên chọn cá song tươi sống, tránh mua cá đã ươn vì thịt cá lúc này dễ nhiễm khuẩn, làm mất giá trị dinh dưỡng và có thể gây ngộ độc. Khi sơ chế, cần làm sạch kỹ các bộ phận như ruột cá, màng đen trong bụng, mang và vảy cá. Nếu không làm kỹ, món ăn dễ có mùi tanh, ảnh hưởng đến hương vị và chất lượng.