Từ bao đời nay, cây tre đã gắn bó thân thiết với đời sống làng quê Việt Nam. Hình ảnh luỹ tre làng xanh ngát, rì rào trong gió không chỉ là chỗ dựa che chở cho con người, mà còn in đậm trong ký ức, trong ca dao, thơ ca, trở thành biểu tượng của sức sống bền bỉ, kiên cường. Tre mọc thẳng, vươn cao, rễ cắm sâu vào đất, dẫu mưa bão vẫn hiên ngang.
Nếu ngày trước tre chỉ quen thuộc với những lũy tre đầu làng, gắn với mái nhà tranh, cánh đồng lúa, thì nay dưới bàn tay khéo léo và sáng tạo của các nghệ nhân bonsai, cây tre đã khoác lên mình một dáng dấp mới. Từ những khóm tre xanh mướt, qua cắt tỉa, uốn thế, tre trở thành tác phẩm nghệ thuật sống động: có cây dáng huyền buông thả mềm mại, có cây dáng trực hiên ngang, lại có những chậu tre bonsai được tạo hình như một lũy tre thu nhỏ hay tạo dáng hình chữ S...
Trong phong thủy, tre và trúc mang ý nghĩa cát tường, biểu trưng cho tài lộc, may mắn và thịnh vượng. Người ta tin rằng loài cây này còn có khả năng trấn an, xua đuổi tà khí, đem lại bình yên cho gia đình, giúp cuộc sống hanh thông, thuận lợi.
Chính bởi giá trị tinh thần và ý nghĩa phong thủy sâu sắc, nhiều gia đình lựa chọn trồng tre, trúc trước nhà để đón sinh khí tốt lành, thu hút tài lộc. Đặt những chậu bonsai tre, trúc trong không gian sống cũng không chỉ mang lại vẻ đẹp thanh nhã mà còn góp phần tăng cường vượng khí, tạo cảm giác an yên và ấm cúng cho cả gia đình.
Thông thường, mỗi gốc bonsai tre có giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, tùy vào dáng thế và độ công phu của nghệ nhân. Với những cây sở hữu phôi độc lạ, mức giá có thể tăng gấp ba, gấp bốn lần. Đặc biệt, những dáng tre hiếm gặp như thân cong vặn xoắn, đốt san sát hay uốn lượn theo hình xoắn ốc được giới chơi cây xếp vào dòng “quái dị” hoặc đột biến. Chính sự khác biệt này khiến giá trị của chúng có thể lên tới 70–80 triệu đồng cho mỗi tác phẩm.
Những chậu bonsai tre mini thường được chọn để trang trí bàn trà, bàn làm việc hay đặt nơi cửa sổ, vừa đẹp mắt vừa mang lại cảm giác an yên. Trong khi đó, những gốc tre bonsai có kích thước lớn, dáng độc đáo hoặc phôi lạ lại trở thành “báu vật” mà các tay chơi cây cảnh sành sỏi không ngừng săn lùng.
Đam mê cây kiểng từ lâu, anh Huy (ở Bắc Ninh) đã chọn cho mình một hướng đi riêng: tạo hình bonsai tre. Công việc chính của anh là thiết kế nội thất, nhưng ngoài giờ làm, anh thường rong ruổi tìm mua những phôi tre độc lạ từ nông dân, rồi mang về chăm sóc, tạo dáng. Vừa thỏa mãn niềm đam mê, anh vừa có thêm nguồn thu nhập đáng kể.
Theo anh Huy, điều hấp dẫn ở bonsai tre nằm ở chỗ: dù phôi có hình dáng độc đáo như một cây cảnh lâu năm, thân tre vẫn giữ được vẻ mềm mại, uyển chuyển vốn có. Sau thời gian tìm tòi, anh nhận ra bonsai tre không quá tốn công chăm sóc, lại có tiềm năng lớn bởi sự khác lạ hiếm có trong giới cây cảnh. "Dáng phôi càng độc thì giá càng cao. Có những cây tre phần đế gồ ghề, bị mọt ăn tạo nên hình thù kỳ lạ, có khi được định giá tới 80 triệu đồng", anh chia sẻ.
Để có được một cây bonsai tre có giá trị, anh Huy luôn chú trọng khâu chọn phôi. Tre được chọn phải là cây bánh tẻ, không quá non, không quá già, đặc biệt ít sâu bệnh. Khi mua về, anh tỉa bớt rễ già để rễ non có không gian phát triển, cẩn thận giữ lại những phần rễ còn sống. Sau công đoạn ủ rễ, cây mới được trồng vào chậu và bắt đầu uốn dáng. Từng công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và đôi bàn tay khéo léo.
Anh Huy cho biết, tre có nhiều dòng thích hợp để tạo bonsai: tre non dễ tạo dáng theo ý muốn; tre trưởng thành giữ được sự mềm mại uyển chuyển; còn tre cổ lại mang vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc, nhưng việc tạo hình đòi hỏi kỹ thuật cao. Chính sự đa dạng này giúp bonsai tre có nhiều dáng thế khác nhau, mỗi cây là một tác phẩm độc nhất.
Với anh Huy, thú chơi bonsai tre không chỉ là một nghề tay trái, mà còn là niềm vui, là cách để anh đưa hình ảnh cây tre Việt từ luỹ tre làng bước vào không gian sống hiện đại. Trong những chậu bonsai nhỏ bé ấy, vẫn vẹn nguyên hồn quê, vừa dân dã, vừa nghệ thuật, vừa là minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng.