Các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng đã phân tích một cách khoa học việc tính ngày rụng trứng để thụ thai và tránh thai cho chị em biết để áp dụng cho đúng.

Chu kỳ kinh nguyệt và sinh lý thụ tinh

Chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt cuối cùng cho đến khi bắt đầu kỳ kinh nguyệt tiếp theo. Thông thường, 1 chu kỳ của phụ nữ kéo dài 28 ngày.

Trong nửa đầu chu kỳ, hormone sinh dục tăng lên. Nhờ đó, nhiều trứng phát triển, lớn dần lên. Đến khoảng ngày thứ 14, trứng phát triển tốt nhất sẽ phóng noãn, hay còn gọi là hiện tượng “rụng trứng”. Thời gian này, nếu trứng rụng gặp tinh trùng, thụ tinh có thể xảy ra.

Trong nửa sau chu kỳ, nếu trứng không được thụ tinh, tử cung không cần đón nhận phôi làm tổ. Do vậy, theo sinh lý, nội mạc tử cung sẽ bong tróc, được cơ thể đào thải. Từ đó, tạo nên 1 kỳ hành kinh ra máu kéo dài 3-5 ngày. Tất cả những hoạt động trên đều chịu sự chi phối nhịp nhàng của hormone sinh dục (estrogen, progesterone) và hormone tuyến yên (FSH, LH).

Cơ sở của việc tính ngày rụng trứng trong tránh thai – thụ thai

Chúng ta cần biết, trứng chỉ có khả năng thụ tinh trong vòng 10 – 24 giờ sau khi phóng noãn. Tiếp đó, khả năng hoạt động tối đa của tinh trùng là 48 – 72 giờ. Ngoại lệ, vài trường hợp tinh trùng có thể sống đến 5 ngày. Như vậy, nếu muốn tránh thai, cần kiêng giao hợp ít nhất 3 ngày trước phóng noãn và 1 ngày sau phóng noãn. Nói cách khác, phải làm sao để tinh trùng “chết” trước khi gặp được trứng rụng.

Ngược lại, trứng rụng rồi cũng phải “yểu” trước khi chờ đợi được tinh trùng bước vào. Như vậy, thụ tinh mới không xảy ra.

Để nhận biết được thời điểm dễ có thai, chu kỳ kinh nguyệt chia thành 3 giai đoạn. Ngày đầu hành kinh được tính là ngày 1.

Trước rụng trứng là giai đoạn không thụ thai.

4 – 7 ngày khoảng giữa chu kỳ là giai đoạn thụ thai. Giai đoạn này bao gồm vài ngày trước và ngày sau rụng trứng.

Sau rụng trứng là giai đoạn không thụ thai.

Vấn đề chính và khó khăn nhất là, làm thế nào để xác định đúng ngày phóng noãn cho mỗi phụ nữ?

Cách tính ngày rụng trứng trong chu kỳ kinh nguyệt

Cách tính lịch theo Ogino – Knauss: Năm 1929 – 1930, Ogino – Knauss tìm ra quy luật sau, khoảng thời gian từ phóng noãn đến hành kinh là cố định; Hiện tượng phóng noãn xảy ra từ 12 – 16 ngày trước kỳ kinh sắp tới. Chính vì vậy, cách tính lịch này áp dụng cho phụ nữ có kinh nguyệt đều. Nếu kinh đều, chị em mới có thể tính đúng được ngày xảy ra kinh sắp tới của mình.

Trên cơ sở này, dựa vào khả năng thụ tinh của noãn và khả năng hoạt động của tinh trùng, Ogino – Knauss khuyên nên tránh giao hợp từ 19 – 12 ngày trước kỳ kinh sau. Tức là, với vòng kinh ổn định 28 ngày, để tránh thai cần kiêng giao hợp ngày 10 – 17 tính từ ngày đầu kỳ kinh trước. Chu kỳ 26 ngày thì nguy hiểm là khoảng ngày 8 – 15. Chu kỳ 32 ngày khoảng ngày 12 – 19 là lúc dễ thụ thai.

Cách tính lịch theo Chartier: Đối với chị em có vòng kinh không ổn định, có thể sử dụng công thức của Chartier. Phụ nữ cần theo dõi ghi nhận lại các ngày trong mỗi chu kỳ kinh trong ít nhất 6 tháng. Trong 6 tháng đó, chọn ra vòng kinh dài nhất và ngắn nhất.

Khoảng thời gian nhạy cảm được tính toán như sau: Ngày đầu có thể thụ tinh: Vòng kinh ngắn nhất trừ đi 18; Ngày cuối có thể thụ tinh: Vòng kinh dài nhất trừ đi 11.

Ví dụ, chu kỳ dao động từ 25 đến 31 ngày thì ngày giao hợp có khả năng thụ thai là từ ngày 7 đến (25 – 18) và ngày 20 đến (31 – 11).

Theo thống kê của nhiều tác giả, tỷ lệ tránh thai không đều nhau. Nhật Bản 19 – 42%, Mỹ 13 – 38%, Nga 2.4%. Tuy vậy phương pháp này vẫn được nhiều người công nhận và áp dụng. Nguyên nhân thất bại thường do không thực hiện đúng quy tắc tính toán. Đối với những người có vòng kinh không ổn định thì thất bại sẽ gặp nhiều hơn. Khoảng thời gian an toàn nhất là trong 10 ngày trước kỳ kinh sau.

Ưu nhược điểm của phương pháp

Trên thực tế, dù là tránh thai bằng cách nào đi nữa thì cũng tồn tại những rủi ro nhất định. Tính toán ngày dễ thụ thai bằng phương pháp này dù mang nhiều ưu điểm cũng không thể đảm bảo tỷ lệ thành công cao. Thụ tinh hay tránh thai thành công hay không còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố khác.

Ưu điểm: Ưu điểm không thể phủ nhận của các cách tránh thai theo vòng kinh phụ nữ là tiết kiệm chi phí. Lý do bởi vì cơ chế chủ yếu dựa trên sự rụng trứng tự nhiên của cơ thể. Tính ngày dễ phổ biến, dễ áp dụng, không cần phương tiện.

Hơn nữa, có thể áp dụng lâu dài, không ảnh hưởng đến sức khoẻ và khả năng sinh sản. Chị em không cần phải lo lắng về thuốc tránh thai, nội tiết tố, dụng cụ vật lý cùng những hệ quả của các phương pháp tránh thai đi ngược sinh lý.

Nhược điểm: Áp dụng ngừa thai bằng tính ngày theo chu kỳ kinh có một số bất lợi sau:

Tỷ lệ thành công dao động lớn, chỉ phù hợp cho phụ nữ kinh đều, gần như không xê dịch. Vòng kinh càng đều, khả năng thành công càng cao.

Những phương pháp tránh thai theo chu kỳ kinh nguyệt để xác định thời điểm có khả năng thụ thai cao, chứ không thể tránh thai tuyệt đối. Cho dù kinh gần như đều đặn, cũng không thể tránh khỏi hoàn toàn phóng noãn bất thường xảy ra.

Thông thường, chị em thường cho rằng quan điểm sau đây đúng: “Một người phụ nữ không thể có thai khi cô ấy đang trong lần hành kinh của mình”. Do đó, vợ chồng gần gũi vào ngày “ra máu”. Tuy nhiên, tỷ lệ cho mang thai chỉ thấp hơn vào những ngày bạn đang ở trong kỳ hành kinh chứ không phải là 0%.

Bên cạnh đó, chị em lầm lẫn giữa xuất huyết âm đạo bất thường và máu kinh, hoặc cho rằng máu rỉ vào ngày 10 của chu kỳ vẫn đồng nghĩa với quan hệ an toàn. Những quan niệm này là sai, không thể đảm bảo sẽ tránh thai thành công.

Không thích hợp với những vợ chồng có tần suất giao hợp cao. Nếu không cảm thấy chắc chắn, hãy dùng phương pháp tránh thai nội tiết tố hoặc dùng bao cao su.

Tránh thai tự nhiên theo vòng kinh không thể chống lại các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), bao gồm cả HIV.