Là loại cây mọc hoang quen thuộc ở nhiều vùng quê Việt Nam, ngải cứu (Artemisia vulgaris) từ lâu đã được sử dụng như một bài thuốc quý trong Đông y. Không chỉ giúp giảm đau, điều hòa kinh nguyệt, ngải cứu còn được đưa vào thực đơn hàng ngày như một nguyên liệu bổ dưỡng, tốt cho tiêu hóa, tuần hoàn và giấc ngủ.
Nhiều công dụng quý từ một loại cây dân dã
Theo y học cổ truyền, ngải cứu có vị đắng, tính ấm, tác động vào hai kinh can và tỳ, có tác dụng điều hòa khí huyết, ôn kinh tán hàn, giảm đau và cầm máu. Trong dân gian, ngải cứu được sử dụng phổ biến để:
Giảm đau, kháng viêm tự nhiên: Lá ngải cứu chứa tinh dầu và các hợp chất như flavonoid có tác dụng kháng viêm, giảm đau. Người dân thường sao nóng ngải cứu với muối để chườm vào vùng đau lưng, nhức mỏi khớp, bụng dưới khi đau bụng kinh.
Điều hòa kinh nguyệt, hỗ trợ phụ nữ: Trà ngải cứu hay món trứng rán ngải cứu giúp giảm đau bụng kinh, điều kinh và cải thiện triệu chứng rối loạn nội tiết ở nữ giới. Nhiều người đã áp dụng bài thuốc này trong thời gian tiền kinh nguyệt và nhận thấy tác dụng rõ rệt.
Cải thiện hệ tiêu hóa: Với vị đắng nhẹ, ngải cứu kích thích tiết dịch tiêu hóa, làm giảm đầy bụng, khó tiêu. Món cháo ngải cứu hay canh ngải cứu thịt băm thường được người dân dùng để giúp bụng nhẹ nhõm sau bữa ăn nặng.
An thần, hỗ trợ giấc ngủ: Tinh dầu trong ngải cứu có tác dụng thư giãn thần kinh, hỗ trợ điều trị mất ngủ nhẹ. Có thể dùng lá ngải cứu khô pha trà hoặc nấu nước tắm để dễ ngủ hơn vào ban đêm.
Tăng cường lưu thông máu: Ngải cứu giúp điều hòa khí huyết, đặc biệt phù hợp với người hay bị tay chân lạnh, hoa mắt chóng mặt do tuần hoàn kém.
Giảm triệu chứng cảm cúm, ho: Ngải cứu có tính ấm, hỗ trợ xua tan khí lạnh, tiêu đờm. Nhiều người sử dụng ngải cứu để nấu cháo giải cảm hoặc đun nước xông giúp thông mũi, ấm cơ thể khi bị cảm lạnh.
Kháng khuẩn, làm lành vết thương: Lá ngải cứu tươi giã nát đắp ngoài da giúp sát trùng, giảm ngứa và làm dịu các vết côn trùng đốt, mẩn ngứa nhẹ.
Gợi ý món ngon từ ngải cứu
Không chỉ là bài thuốc, ngải cứu còn góp mặt trong nhiều món ăn vừa ngon vừa bổ, phù hợp với khẩu vị người Việt:
Trứng rán ngải cứu: Lá ngải cứu thái nhỏ trộn đều với trứng gà, nêm gia vị rồi rán vàng hai mặt. Món ăn đơn giản nhưng giàu dưỡng chất, giúp giảm đau bụng kinh và an thần hiệu quả.
Gà hầm ngải cứu: Gà ta chặt miếng vừa ăn, hầm với lá ngải cứu và một số vị thuốc bắc như táo đỏ, ý dĩ. Món ăn đặc biệt tốt cho người mới ốm dậy, phụ nữ sau sinh hoặc người cần bồi bổ cơ thể.
Cháo ngải cứu: Gạo tẻ nấu cháo nhừ, thêm lá ngải cứu thái nhỏ vào cuối, nêm gia vị nhẹ. Món này có tác dụng làm ấm bụng, giải cảm và hỗ trợ tiêu hóa.
Canh ngải cứu thịt băm: Lá ngải cứu nấu với thịt nạc băm hoặc trứng, có thể thêm gừng. Canh thơm mát, phù hợp dùng vào những ngày lạnh.
Ngải cứu xào trứng muối: Lòng đỏ trứng muối béo ngậy kết hợp cùng lá ngải cứu tạo nên món ăn lạ miệng, vừa ngon vừa giúp thanh lọc cơ thể.
Lưu ý khi sử dụng ngải cứu
Mặc dù là thảo dược lành tính, ngải cứu vẫn có thể gây hại nếu lạm dụng hoặc dùng không đúng cách. Phụ nữ mang thai, người có bệnh gan hoặc rối loạn đông máu không nên tự ý dùng ngải cứu thường xuyên. Tốt nhất nên dùng 1–2 lần/tuần và không kéo dài liên tục.
Ngải cứu – từ một loại cây mọc hoang, đã trở thành biểu tượng của sự kết hợp giữa ẩm thực và y học dân gian. Sử dụng đúng cách, đây là “vị thuốc xanh” giúp người Việt tăng cường sức khỏe từ những điều giản dị nhất.
