Mục tiêu cốt lõi của hoạt động đấu thầu sử dụng vốn nhà nước là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, dữ liệu về quá trình lựa chọn nhà thầu tại một số dự án, điển hình là trường hợp của Công ty TNHH Một thành viên xây dựng Quang Đạt, đang đặt ra câu hỏi lớn về việc liệu các mục tiêu này có thực sự được đảm bảo. Tỷ lệ trúng thầu vượt trội cùng mức tiết kiệm ngân sách ở mức "tượng trưng" tại nhiều dự án đòi hỏi sự soi chiếu kỹ lưỡng.

Gói thầu tiền tỷ và con số tiết kiệm 807 đồng

Ngày 15 tháng 9 năm 2025, ông Nguyễn Thanh Huy, Trưởng phòng Kinh tế xã Thiện Hưng (tỉnh Đồng Nai), đã ký Quyết định số 31/QĐ-KT về việc phê duyệt chỉ định thầu gói thầu thi công xây dựng công trình thuộc dự án: Sửa chữa ốp gạch tường các phòng học và phòng nội trú nam, nữ Trường PT DTNT THCS Bù Đốp.

Đơn vị được lựa chọn là Công ty TNHH Một thành viên xây dựng Quang Đạt (MSDN: 3801119443; địa chỉ: Đường Tôn Đức Thắng, khu phố 5, phường Đồng Xoài, tỉnh Đồng Nai). Người đại diện pháp luật là ông Nguyễn Văn Tiền, chức vụ Giám đốc.

Theo quyết định, giá trị chỉ định thầu là 1.210.914.000 đồng. Gói thầu này có giá dự toán (tương ứng chi phí xây dựng trong tổng mức đầu tư) là 1.210.914.807 đồng. Như vậy, mức tiết kiệm cho ngân sách nhà nước sau quá trình lựa chọn nhà thầu là 807 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt mức rất thấp, chỉ khoảng 0,00006%.

Dự án có tổng mức đầu tư 1.400.900.000 đồng, được Chủ tịch UBND xã Thiện Hưng, ông Nguyễn Minh Phong, phê duyệt tại Quyết định số 429/QĐ-UBND ngày 03/9/2025. Phòng Kinh tế xã Thiện Hưng được giao làm chủ đầu tư.

Việc áp dụng hình thức "Chỉ định thầu rút gọn" cho gói thầu xây lắp trị giá hơn 1,2 tỷ đồng, dù phù hợp với quy định hiện hành trong những điều kiện nhất định, nhưng kết quả tiết kiệm gần như bằng không đã làm dấy lên những băn khoăn trong dư luận. Liệu quá trình thương thảo hợp đồng đã được thực hiện một cách tối ưu để mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất cho nguồn vốn đầu tư công hay chưa?

Chỉ 4 ngày sau, ngày 19/9/2025, Công ty TNHH MTV Xây dựng Quang Đạt tiếp tục được Phòng Kinh tế xã Thiện Hưng ghi nhận trúng một gói thầu khác (Thi công xây dựng công trình + lắp đặt thiết bị) cũng theo hình thức chỉ định thầu rút gọn, với giá trị 595.263.000 đồng.

Hồ sơ ấn tượng: Tỷ lệ trúng thầu 95,7% và tiết kiệm trung bình 0,81%

Phân tích toàn bộ lịch sử hoạt động đấu thầu của Công ty TNHH MTV Xây dựng Quang Đạt (thành lập năm 2016), dữ liệu cho thấy doanh nghiệp đã tham gia 73 gói thầu. Kết quả ghi nhận trúng 67 gói, trượt 3 gói và 3 gói đã bị hủy. Tính trên tổng số gói thầu đã có kết quả (70 gói), tỷ lệ trúng thầu đạt mức rất cao là 95,7%.

Tổng giá trị các gói thầu đã trúng (bao gồm cả vai trò độc lập và liên danh) là 41.905.170.008 đồng.

Điểm đáng chú ý trong hồ sơ của nhà thầu này không chỉ nằm ở tỷ lệ thắng thầu mà còn ở mức giá trúng thầu. Dữ liệu thống kê cho thấy tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán của Công ty Quang Đạt là 99,19%. Điều này có nghĩa là tỷ lệ tiết kiệm trung bình tại các gói thầu mà doanh nghiệp này thực hiện chỉ khoảng 0,81%. Con số này, kết hợp với tỷ lệ trúng thầu 95,7%, vẽ nên bức tranh về một nhà thầu có hiệu suất cao nhưng thường xuyên trúng thầu với mức giá sát dự toán.

Năm 2025: Tần suất dày đặc và vai trò đa dạng

Tập trung phân tích dữ liệu trong năm 2025, Công ty TNHH MTV Xây dựng Quang Đạt tiếp tục thể hiện hiệu suất ấn tượng khi tham gia 18 gói thầu và trúng 17 gói, chỉ trượt 1 gói (tỷ lệ 94,4%).

Điều đáng chú ý là sự đa dạng trong các vai trò mà doanh nghiệp này đảm nhiệm. Không chỉ thực hiện các gói thầu xây lắp giá trị lớn, Công ty Quang Đạt còn tham gia và trúng thầu nhiều gói thầu tư vấn giám sát.

Điển hình cho gói thầu xây lắp lớn là gói "Thi công Sửa chữa, cải tạo nhà làm việc phòng Cảnh sát giao thông và lắp đặt thiết bị công trình" do Công an tỉnh Bình Phước mời thầu, với giá trị trúng thầu 9.395.431.000 đồng (trúng thầu ngày 07/03/2025 với vai trò liên danh chính).

Mối quan hệ "sân nhà" và dấu hỏi về tính cạnh tranh

Khi xem xét "bản đồ" trúng thầu của Công ty Quang Đạt, một vài bên mời thầu nổi lên với tần suất hợp tác dày đặc, gợi lên những nghi vấn về các mối quan hệ "sân nhà".

Trong năm 2025, mối quan hệ này tiếp tục được củng cố với việc Công ty Quang Đạt trúng nhiều gói thầu tại Công an tỉnh Bình Phước, bao gồm gói thầu sửa chữa cơ sở cai nghiện trị giá 1.910.790.000 đồng (tháng 5/2025).

Một mối quan hệ đáng chú ý khác là với UBND xã Phước Hoà. Công ty Quang Đạt đã trúng trọn vẹn 8/8 gói thầu tại đây trong năm 2025. Tất cả các gói thầu này đều thuộc lĩnh vực Tư vấn giám sát thi công xây dựng và đều được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn. Việc một nhà thầu liên tục được chỉ định thực hiện công tác tư vấn giám sát tại một chủ đầu tư cụ thể có thể làm hạn chế cơ hội của các đơn vị tư vấn khác và đặt ra câu hỏi về tính khách quan trong hoạt động đấu thầu tại đây.

Sự lặp lại của một nhà thầu tại các chủ đầu tư cố định, đặc biệt khi nhiều gói thầu được thực hiện qua hình thức chỉ định thầu hoặc có tỷ lệ tiết kiệm thấp, là những dấu hiệu cần được các cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu xem xét để đảm bảo tính minh bạch và cạnh tranh.

Góc nhìn pháp lý và khuyến nghị từ chuyên gia

Trao đổi về các quy định pháp luật hiện hành, Luật sư Võ Quang Vinh, Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long, cho biết: "Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, cùng các văn bản sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15, đã thiết lập một khung pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu. Nghị định 214/2025/NĐ-CP cũng quy định chi tiết các điều kiện áp dụng hình thức chỉ định thầu."

Luật sư Vinh phân tích thêm: "Chỉ định thầu là hình thức hạn chế cạnh tranh, chỉ áp dụng trong các trường hợp đặc thù. Khi áp dụng hình thức này, trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc đảm bảo hiệu quả kinh tế là rất lớn. Khi một gói thầu trị giá hơn 1,2 tỷ đồng mà chỉ tiết kiệm được 807 đồng, dù đúng quy trình, nhưng rõ ràng mục tiêu về hiệu quả kinh tế chưa đạt được như kỳ vọng. Điều này đặt ra trách nhiệm giải trình của chủ đầu tư trong quá trình lập, thẩm định dự toán và đặc biệt là khâu thương thảo hợp đồng."

Đồng quan điểm, chuyên gia đấu thầu Lê Tấn Việt nhận định: "Tỷ lệ trúng thầu trên 95% là một con số rất hiếm gặp trong một môi trường đấu thầu thực sự cạnh tranh. Khi một nhà thầu liên tục thắng thế tại một vài chủ đầu tư 'quen thuộc' với tỷ lệ tiết kiệm trung bình chỉ khoảng 0,81%, điều này có thể phản ánh những vấn đề tiềm ẩn về tính minh bạch."

Ông Việt nhấn mạnh: "Thông tư 79/2025/TT-BTC đã quy định rõ trách nhiệm của các bên trong việc công khai thông tin đấu thầu. Các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các gói thầu có dấu hiệu bất thường về tỷ lệ tiết kiệm hoặc tần suất trúng thầu của nhà thầu. Cần xem xét lại toàn bộ quy trình, từ khâu xác định giá gói thầu có sát với thực tế thị trường hay không, cho đến việc đánh giá năng lực và lựa chọn nhà thầu, để đảm bảo nguồn vốn công được sử dụng một cách hiệu quả nhất là thông tư 79/2025/TT-BTC đã quy định rõ trách nhiệm của các bên trong việc công khai thông tin đấu thầu. Các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các gói thầu có dấu hiệu bất thường về tỷ lệ tiết kiệm hoặc tần suất trúng thầu của nhà thầu. Cần xem xét lại toàn bộ quy trình, từ khâu xác định giá gói thầu có sát với thực tế thị trường hay không, cho đến việc đánh giá năng lực và lựa chọn nhà thầu, để đảm bảo nguồn vốn công được sử dụng một cách hiệu quả nhất."

Để thị trường đấu thầu phát triển lành mạnh, cạnh tranh và minh bạch, những dữ liệu về hoạt động của Công ty TNHH MTV Xây dựng Quang Đạt và các chủ đầu tư liên quan cần được các cơ quan có thẩm quyền rà soát và làm rõ. Điều này là cần thiết để củng cố niềm tin vào sự nghiêm minh của pháp luật và hiệu quả của công tác quản lý đầu tư công.