Các chuyên gia quân sự và hàng không của Nga đang thảo luận về một kế hoạch cấp tiến nhằm biến máy bay chở khách dân dụng Tupolev Tu-214 thành "tàu mang tên lửa động viên" có khả năng phóng tên lửa hành trình Kh-101 và Kh-22.
Đề xuất này, chỉ mời được đưa ra vào đầu tháng 6, nhằm mục đích tái sử dụng Tu-214 để bổ sung hoặc thậm chí thay thế đội máy bay ném bom chiến lược cũ kỹ của Nga, bao gồm Tu-22M3, Tu-95MS và Tu-160.
Ý tưởng này, được giới quốc phòng Nga đưa ra, đã gây ra sự tò mò và hoài nghi, vì nó nhằm giải quyết áp lực ngày càng tăng đối với năng lực hàng không tầm xa của Nga trong bối cảnh liên tục chịu tổn thất trong cuộc xung đột ở Ukraine và những thách thức liên tục về sản xuất trong nước.
Tu-214, một máy bay phản lực chở khách hai động cơ do Tupolev thiết kế vào những năm 1990, chủ yếu là máy bay thương mại, có trọng lượng cất cánh tối đa là 110,7 tấn và tải trọng là 25 tấn. Ban đầu được phát triển như một sự tiến hóa của Tu-204 thời Liên Xô, nó được dự định để cạnh tranh với các máy bay chở khách phương Tây, chẳng hạn như Boeing 737 và Airbus A320.
Máy bay có tầm bay khoảng 7.000 km và có thể chở tới 210 hành khách trong cấu hình thông thường. Thiết kế của máy bay ưu tiên hiệu quả cho các tuyến thương mại tầm trung, với tốc độ bay khoảng 870km/h và trần bay lên đến 12 km.
Tu-214 có tải trọng lên đến hơn 20 tấn, đang được Nga xem xét cải tiến để mang tên lửa hành trình Kh-101 và Kh-22. Ảnh: Aerospace
Tu-214 cũng đã được điều chỉnh cho các vai trò chuyên biệt, bao gồm các biến thể trinh sát như Tu-214R, được trang bị radar tiên tiến và cảm biến quang điện để thu thập thông tin tình báo.
Một biến thể khác là Tu-214ON, được sử dụng cho các nhiệm vụ quan sát theo các hiệp ước quốc tế. Tuy nhiên, các biến thể quân sự này được sản xuất với số lượng hạn chế và thiết kế cốt lõi của máy bay vẫn bắt nguồn từ nguồn gốc dân sự của nó.
Lực lượng Không gian Vũ trụ Nga phụ thuộc rất nhiều vào máy bay ném bom chiến lược để phóng tên lửa hành trình tầm xa, chẳng hạn như Kh-101 và Kh-22, trong các hoạt động chống lại Ukraine.
Việc chuyển đổi một máy bay chở khách dân dụng như Tu-214 thành máy bay chở tên lửa không phải là chưa từng có tiền lệ, nhưng nó đặt ra những thách thức to lớn. Tải trọng 25 tấn của Tu-214 có vẻ cạnh tranh được với tải trọng chiến đấu 20,5 tấn của Tu-95MS, cho thấy về mặt lý thuyết, nó có thể mang nhiều tên lửa Kh-101 hoặc Kh-22.
Nhiều nước trên thế giới cũng từng có động thái tương tự chuyển đổi máy bay dân dụng sang mục đích quân sự.
Máy bay ném bom Xian H-6 của Trung Quốc, một phiên bản phái sinh của Tu-16 của Liên Xô, cũng đã được cải tiến để mang tên lửa hành trình, nhưng ngay từ đầu nó được thiết kế như một nền tảng quân sự, không giống như Tu-214.
Tu-16 của Liên Xô từng được Trung Quốc cải tiến thành máy bay ném bom chiến lược Xian-H6. Ảnh: Naval News
Hải quân Hoa Kỳ từng cải tiến Boeing 707 làm nền tảng E-3 Sentry AWACS, chứng minh rằng những cuộc chuyển đổi như vậy rất phức tạp và tốn kém, thường đòi hỏi các giải pháp kỹ thuật riêng.
So sánh mà nói, các quốc gia khác đã khám phá các khái niệm tương tự với thành công không đồng đều. Boeing B-52 Stratofortress của Không quân Hoa Kỳ, một máy bay ném bom chiến lược đã phục vụ từ những năm 1950, đã liên tục được nâng cấp để mang theo tên lửa hành trình hiện đại như AGM-158 JASSM, có tầm bắn và tải trọng tương đương với Kh-101.
Những ví dụ này làm nổi bật khoảng cách giữa tham vọng của Nga và thực tế của việc tái sử dụng máy bay chở khách dân sự cho các cuộc tấn công chiến lược.
Sự kết hợp giữa tổn thất trên chiến trường, lệnh trừng phạt và tình trạng tắc nghẽn sản xuất đã thúc đẩy Nga khám phá các giải pháp phi truyền thống.
Liệu Tu-214 có thể chuyển đổi từ máy bay chở khách dân dụng sang máy bay chở tên lửa hay không sẽ phụ thuộc vào khả năng của Nga trong việc vượt qua các rào cản về kỹ thuật và hậu cần, một nhiệm vụ khó khăn hơn do nền tảng công nghiệp căng thẳng của nước này.
