Qua 3 kỳ báo, vệt bài đã phác họa một bức tranh khá toàn diện về hoạt động đấu thầu của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Công trình Tam Đảo. Những con số thống kê và các tình huống cụ thể đã đặt ra nhiều câu hỏi về tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Để có góc nhìn đa chiều và mang tính xây dựng, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với các chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật và đấu thầu.
Nhìn lại những điểm đặc trưng
Hành trình trúng thầu của Công ty Tam Đảo, đặc biệt tại Tây Ninh, được định hình bởi một số đặc điểm nổi bật:
● Tỷ lệ trúng thầu tập trung cao: Doanh nghiệp có tỷ lệ thắng thầu áp đảo tại một nhóm nhỏ các chủ đầu tư và bên mời thầu quen thuộc.
● Mối quan hệ khăng khít: Mối quan hệ hợp tác đặc biệt hiệu quả với bên mời thầu Công ty TNHH MTV Dương Hoàng Nam, với tỷ lệ trúng thầu lên đến 80% trong năm 2025.
● Thiếu vắng cạnh tranh: Sự xuất hiện của các gói thầu giá trị hàng chục tỷ đồng nhưng chỉ có một nhà thầu duy nhất tham gia.
● Hiệu quả kinh tế khiêm tốn: Tỷ lệ tiết kiệm trung bình cho ngân sách nhà nước chỉ đạt 5,75%.
● Chất lượng hồ sơ không ổn định: Bên cạnh những chiến thắng, vẫn có những thất bại do lỗi chuẩn bị hồ sơ rất cơ bản.
Góc nhìn từ chuyên gia
Chia sẻ với phóng viên, chuyên gia đấu thầu Phạm Giang nhận định: "Những con số thống kê tự nó đã nói lên nhiều điều. Về nguyên tắc, một môi trường đấu thầu lành mạnh phải khuyến khích sự tham gia của càng nhiều nhà thầu càng tốt. Khi một nhà thầu liên tục trúng thầu từ một chủ đầu tư/bên mời thầu, hoặc khi các gói thầu thường xuyên chỉ có một người tham dự, đó là tín hiệu cho thấy cần phải xem xét lại hồ sơ mời thầu. Liệu các tiêu chí về năng lực, kinh nghiệm có quá cao hoặc quá đặc thù, vô hình trung làm hạn chế các nhà thầu tiềm năng khác hay không?".
Ông Giang cũng nhấn mạnh, vai trò của đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu là cực kỳ quan trọng. Đơn vị này phải đảm bảo tính khách quan, độc lập, xây dựng các tiêu chí phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu nhưng vẫn phải mở ra cơ hội cạnh tranh rộng rãi.
Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích: "Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn đã có những quy định rất chặt chẽ để chống các hành vi thông thầu, gian lận hay các hành vi cản trở cạnh tranh. Các hành vi bị cấm bao gồm cả việc 'Nêu yêu cầu về nhãn hiệu, xuất xứ cụ thể của hàng hóa hoặc các đặc tính kỹ thuật riêng biệt để hạn chế sự tham gia của nhà thầu'. Do đó, trách nhiệm của chủ đầu tư và bên mời thầu là phải rà soát kỹ lưỡng hồ sơ mời thầu để loại bỏ mọi yếu tố có thể dẫn đến việc hạn chế cạnh tranh".
Thay cho lời kết: Hướng đến một thị trường lành mạnh
Trong bối cảnh công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động đấu thầu đang được đẩy mạnh trên cả nước, việc nhìn nhận lại các hoạt động đã qua là cần thiết. Loạt bài viết này, với những dữ liệu được thu thập từ nguồn công khai, không nhằm mục đích quy chụp bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.
Mục tiêu cao nhất là góp một tiếng nói xây dựng, để các chủ đầu tư, đơn vị tư vấn và cả các nhà thầu tự rà soát, hoàn thiện quy trình của mình. Một nhà thầu có năng lực thực sự sẽ không ngại cạnh tranh sòng phẳng. Một chủ đầu tư, một bên mời thầu chuyên nghiệp sẽ luôn mong muốn có nhiều lựa chọn chất lượng với mức giá tốt nhất.
Chỉ khi tất cả các bên cùng hướng đến mục tiêu chung đó, thị trường đấu thầu mới có thể thực sự cạnh tranh, công bằng, minh bạch và mỗi đồng vốn đầu tư công mới phát huy được hiệu quả tối đa, phục vụ lợi ích của người dân và sự phát triển của đất nước.
