Số trẻ nghiện chất ngày càng gia tăng và trẻ hóa
Ngày khai giảng năm học mới đã đến rất gần, vì thế việc chăm sóc, giáo dục học sinh nhất là trong lứa tuổi vị thành niên là vô cùng cần thiết. Theo các chuyên gia, một vấn đề luôn gây nhức nhối từ nhà trường, đến các bậc phụ huynh đó chính là tình trạng nghiện chất ở học sinh lứa tuổi vị thành niên.
Ths.BS Nguyễn Thành Long – Phó trưởng phòng Phòng M2 (Viện Sức Khỏe Tâm Thần) cho biết, hiện nay xu hướng nghiện chất ngày càng trẻ hóa, có bệnh nhân phải điều trị can thiệp khi mới bước vào tuổi vị thành niên (10-12 tuổi). Không chỉ trẻ hóa về độ tuổi, mà số lượng bệnh nhân ngày càng gia tăng, đa số các trường hợp được phát hiện và đưa đến điều trị khi đã muộn.
Đáng nói hơn, có đến 96% trẻ vị thành niên sử dụng đa chất gây nghiện cùng một lúc, điều này sẽ làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tâm thần. Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Ngọc Trang (Viện Sức khỏe Tâm thần) lấy ví dụ về một cô gái dù mới 21 tuổi, nhưng đã có tiền sử 5 năm sử dụng chất kích thích, gây nghiện.
Theo chia sẻ của gia đình, bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh, sống cùng bố mẹ và các em, gia đình hòa thuận. 5 năm trước khi đang học THPT, bệnh nhân đã sử dụng nhiều chất kích thích như N2O (bóng cười), ketamine… Ban đầu bệnh nhân chỉ sử dụng khi vui chơi, tụ tập được bạn bè rủ rê. Khi sử dung bệnh nhân cảm thấy vui vẻ, thoải mái, hưng phấn. Khi không sử dụng bệnh nhân thấy bồn chồn, bứt rứt, chán nản.
Học sinh ở lứa tuổi vị thành niên nghiện chất đang ngày càng trẻ hóa và gia tăng. Ảnh minh họa.
Bệnh nhân sử dụng với tần suất và số lượng ngày càng tăng. Kèm theo đó bệnh nhân xuất hiện nghe thấy tiếng nói trong đầu trò chuyện với với bệnh nhân, bệnh nhân ngồi lẩm bẩm tự trò chuyện. Bệnh nhân trở nên dễ cáu gắt, có lúc chửi mắng.
Gia đình đã đưa bệnh nhân đi khám và điều trị chuyên khoa tâm thần, bệnh thuyên giảm. 3-4 tháng nay bệnh nhân tự ý dừng thuốc, các triệu chứng cười 1 mình vô cớ, lẩm bẩm, dễ cáu gắt, đánh người nhà xuất hiện trở lại. Đêm bệnh nhân ngủ kém, ăn uống thất thường nên đã đưa vào Viện Sức khỏe tâm thần thăm khám. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán, bị rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng nhiều loại chất gây nghiện với triệu chứng hỗn hợp.
Quá trình điều trị bệnh nhân nhiều lần chống đối, các bác sĩ phải kết hợp nhiều phương pháp điều trị. Sau gần một tháng điều trị nội trú, bệnh nhân mới hết lẩm bẩm một mình, hợp tác hơn với bác sĩ, ăn uống được, tư duy phù hợp và được xuất viện điều trị theo chỉ dẫn bác sĩ.
Đầy rẫy “cạm bẫy” bủa vây nhưng lại khó nhận biết trẻ sử dụng chất gây nghiện
Thạc sĩ tâm lý Bùi Văn Toàn (Viện Sức khỏe tâm thần) cho biết, trẻ ở lứa tuổi vị thành niên thường có tính cách riêng, luôn muốn chứng tỏ bản thân mình, chứng tỏ các mối quan hệ xã hội nên rất dễ bị dụ dỗ, sử dụng các chất gây nghiện, kích thích. Như trường hợp trên, ban đầu thử có cảm giác kích thích, nhưng sau một thời gian sẽ thành nghiện và khó dứt ra.
Không chỉ có vậy, môi trường mạng xã hội cũng có tác động tới việc nghiện chất ở lứa tuổi này. Theo thạc sĩ Toàn, rất nhiều học sinh ở trên môi trường mạng khác hẳn so với ngoài đời thực. Khi ở trên mạng, trẻ thường dùng ngôn từ "rất thoáng", nhưng không bị ai phán xét, khi đó trẻ cảm thấy trẻ cảm thấy đang được sống là chính mình. Chính điều đó khiến trẻ dễ bị bạn hoặc người xấu lợi dụng, dụ dỗ để sử dụng chất và bước vào con đường nghiện ngập.
Sử dụng mạng xã hội không kiểm soát cũng sẽ làm tăng nguy cơ nghiện chất ở lứa tuổi học sinh. Ảnh minh họa.
Bác sĩ Nguyễn Thành Long chia sẻ thêm rằng, việc trẻ sử dụng chất sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, trí tuệ và tinh thần. Điều này sẽ kìm hãm sự phát triển cả về thể chất, tư duy và thậm chí khiến trẻ mất luôn cả tương lai. Tuy nhiên, việc kiểm soát, quản lý lại không hề dễ dàng.
“Hiện nay có nhiều chất gây nghiện được ẩn mình dưới các dạng khác nhau, ví dụ như cần sa được chế thành bùa lưỡi, bánh kẹo hay các loại tinh dầu để trẻ dễ sử dụng. Hay thuốc lá điện tử ngoài nicotin thì các tinh chất đưa vào cũng vô cùng độc hại, thậm chí có thể làm trẻ ngộ độc, tử vong”, bác sĩ Long cảnh báo.
Do đang ở tuổi vị thành niên, đa số trẻ sử dụng chất không công khai và khi phát hiện trẻ đã có các biểu hiện nặng, cần can thiệp y tế. Do vậy, bác sĩ Thành Long khuyến cáo phụ huynh, nếu thấy trẻ có một số biểu hiện sau cần đặc biệt lưu ý:
- Những thay đổi trong thành tích học tập;
- Xuất hiện những căn bệnh không rõ ràng, nhất là các bệnh đường tình dục;
- Thay đổi trong mối quan hệ với các thành viên trong gia đình thay đổi trong quan hệ bạn bè;
- Trẻ nhận những cuộc điện thoại không thể giải thích;
- Những thay đổi trong việc vệ sinh cá nhân.
Bác sĩ Nguyễn Thành Long cảnh báo, việc nghiện chất ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần và cả tương lai của trẻ. Ảnh minh họa.
“Khi trẻ nghiện chất, dù là chất gì đều ảnh hưởng đến các mối quan hệ hoặc sức khỏe. Khi bị phát hiện nghiện chất, trẻ sẽ bị bạn bè, thầy cô mọi người xung quanh xa lánh. Từ đó có làm gia tăng cô đơn, lo âu, trầm cảm… trẻ sẽ càng dùng chất nhiều hơn.
Ngoài ra, việc sử dụng lạm dụng chất còn làm suy giảm trí nhớ, sự chú ý và tốc độ xử lý thông tin và chức năng điều hành, việc lập kế hoạch, giải quyết các vấn đề sau này”, bác sĩ Long chia sẻ.
Để tránh nguy cơ nghiện chất, bác sĩ Long cho rằng, cần tạo môi trường giáo dục, vui chơi lành mạnh, kết hợp tuyên truyền tác hại các chất gây nghiện với học sinh. Ngoài ra, cơ quan nhà nước cần tăng cường quản lý chặt trẽ hơn nữa những chất cấm và chất kích thích, kể cả những loại được pháp lưu hành như rượu bia, thuốc lá truyền thống cũng phải có quy định cụ thể về độ tuổi sử dụng. Cuối cùng, chính gia đình cũng phải lưu ý, bởi các thống kê cho thấy khi bố mẹ sử dụng chất sẽ làm tăng nguy cơ con sử dụng chất gây nghiện, chất kích thích cao hơn gấp nhiều lần.
