Sau tai biến, người bệnh thường gặp phải các di chứng nặng nề như liệt nửa người, mất khả năng nói, rối loạn cảm giác, suy giảm trí nhớ, mất thăng bằng… Do đó, phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não đóng vai trò vô cùng quan trọng nhằm giúp người bệnh phục hồi tối đa các kỹ năng, hòa nhập lại cuộc sống bình thường.
Mục tiêu phục hồi chức năng sau tai biến
Phục hồi vận động: Giúp người bệnh có thể cử động linh hoạt, giảm liệt hoặc yếu liệt chi.
Phục hồi ngôn ngữ: Giúp cải thiện khả năng nói, hiểu, đọc, viết nếu bị ảnh hưởng.
Phục hồi các kỹ năng sinh hoạt: Tự phục vụ, ăn uống, vệ sinh cá nhân, di chuyển.
Phục hồi nhận thức: Giúp cải thiện trí nhớ, tập trung, khả năng tư duy.
Hỗ trợ tinh thần: Giảm lo âu, trầm cảm, tăng sự tự tin cho người bệnh.
Các phương pháp phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp chính trong phục hồi vận động, giúp giảm co cứng cơ, tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện khả năng vận động. Các bài tập thường bao gồm:
Tập vận động chủ động và thụ động cho các chi.
Tập đứng, đi lại, giữ thăng bằng.
Kỹ thuật kéo giãn cơ, xoa bóp, massage.
Ngôn ngữ trị liệu
Nếu người bệnh bị rối loạn ngôn ngữ, ngôn ngữ trị liệu giúp cải thiện khả năng phát âm, diễn đạt, hiểu và giao tiếp. Bài tập gồm:
Tập luyện phát âm các âm cơ bản.
Tập hiểu và trả lời câu hỏi đơn giản.
Tập đọc, viết cơ bản.
Tâm lý trị liệu
Tai biến mạch máu não thường gây ra trầm cảm, lo âu cho người bệnh. Tâm lý trị liệu giúp hỗ trợ tinh thần, tạo động lực phục hồi:
Tư vấn tâm lý cá nhân.
Hỗ trợ gia đình chăm sóc, động viên người bệnh.
Tham gia các nhóm hỗ trợ người bệnh.
Hỗ trợ dinh dưỡng
Chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất giúp tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa biến chứng, hỗ trợ phục hồi não bộ.
Sử dụng thiết bị hỗ trợ
Dùng các dụng cụ như nạng, khung tập đi, xe lăn hỗ trợ người bệnh di chuyển an toàn.
Thời điểm bắt đầu và thời gian phục hồi
Phục hồi chức năng nên bắt đầu càng sớm càng tốt, thường là trong vòng 24-48 giờ sau tai biến, tùy theo tình trạng bệnh nhân.
Quá trình phục hồi có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm.
Kết quả phục hồi phụ thuộc vào mức độ tổn thương não, tuổi tác, tình trạng sức khỏe và sự kiên trì trong quá trình tập luyện.
Vai trò của gia đình và môi trường sống
Gia đình đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ người bệnh duy trì động lực tập luyện và sinh hoạt hàng ngày. Môi trường sống nên được điều chỉnh phù hợp, hạn chế các vật dụng gây nguy hiểm, tạo không gian an toàn cho người bệnh vận động.
Các lưu ý quan trọng trong phục hồi chức năng
Tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia phục hồi chức năng.
Kiên trì tập luyện, tránh bỏ dở.
Theo dõi và xử lý kịp thời các biến chứng như loét tỳ đè, viêm phổi.
Tái khám định kỳ để điều chỉnh phương pháp phục hồi.
