Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, việc Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Âu Lạc (Âu Lạc) liên tiếp trúng 3 gói thầu chỉ định thầu rút gọn và 2 gói thầu rộng rãi "một mình một ngựa" trong năm 2025, tất cả đều với tỷ lệ tiết kiệm thấp (tổng 5 gói tiết kiệm 0,81%), đang đặt ra các câu hỏi về hiệu quả sử dụng vốn, ngay cả khi quy trình đấu thầu dường như tuân thủ các quy định pháp luật mới.

Các hoạt động đấu thầu trong năm 2025 chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật mới, bao gồm Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 (có hiệu lực từ 01/01/2024) , được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 (hiệu lực 15/01/2025) và Luật số 90/2025/QH15 (hiệu lực 01/7/2025). Các văn bản hướng dẫn chi tiết là Nghị định 214/2025/NĐ-CP (hiệu lực 04/8/2025) và Thông tư 79/2025/TT-BTC (hiệu lực 04/8/2025) .

Trao đổi với Báo Tri thức và Cuộc sống dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh) phân tích về các gói thầu chỉ định thầu rút gọn mà Công ty Âu Lạc đã trúng tại TCT Bến Thành và TCT Công nghiệp Sài Gòn.

"Các gói thầu xây lắp như Gói 01 của CNS (1,06 tỷ đồng) , gói 'Sửa chữa nhà hàng Maxim's' (832 triệu đồng) và gói 'Số 4 Trần Quang Khải' (1,008 tỷ đồng) đều có giá trị dưới 2 tỷ đồng. Theo quy định tại Khoản 4, Điều 78 Nghị định 214/2025/NĐ-CP, các gói thầu xây lắp thuộc dự án có giá gói thầu không quá 02 tỷ đồng được phép áp dụng chỉ định thầu. Do đó, việc các chủ đầu tư này áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn là đúng thẩm quyền," Luật sư Hương nhận định.

Tuy nhiên, Luật sư Hương cũng nhấn mạnh: "Việc được phép chỉ định thầu không đồng nghĩa với việc xem nhẹ yếu tố hiệu quả kinh tế. Khoản 3, Điều 80 của Nghị định 214/2025/NĐ-CP quy định rõ, trong quy trình rút gọn, chủ đầu tư và nhà thầu phải 'thương thảo về giá, bảo đảm giá đề nghị trúng thầu tiết kiệm, hiệu quả kinh tế' . Khi tỷ lệ tiết kiệm chỉ đạt 0,42% (gói Maxim's) [tính toán từ 16482, 20694] hay 0,99% (gói CNS) [tính toán từ 21456, 21673], dư luận có quyền đặt câu hỏi về chất lượng và tính thực chất của quá trình thương thảo giá này. Trách nhiệm giải trình về hiệu quả kinh tế lúc này thuộc về chủ đầu tư, theo Điều 78 của Luật Đấu thầu."

Về tính cạnh tranh của các gói thầu rộng rãi, chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang cho rằng các số liệu phản ánh sự cạnh tranh chỉ mang tính hình thức.

Ông Giang phân tích: "Mục tiêu quan trọng nhất của đấu thầu rộng rãi là cạnh tranh để tìm được nhà thầu tốt nhất với giá hợp lý nhất. Tuy nhiên, tại Gói Cụm nhà hàng và Bar biển (Mã TBMT: IB2500398547), việc chỉ có 01 nhà thầu nộp hồ sơ và trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm 0,47% [tính toán dựa trên 14148, 14155] cho thấy sự thất bại trong việc thu hút cạnh tranh. Tương tự, tại Gói Nhà kho Lô E3 (Mã TBMT: IB2500174760), dù có 2 nhà thầu, nhưng việc một đối thủ bị loại vì không cung cấp được các tài liệu cơ bản chứng minh năng lực cũng khiến gói thầu trở thành cuộc chơi 'một mình một ngựa'."

Theo ông Giang, Luật Đấu thầu (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 90/2025/QH15) và các văn bản hướng dẫn đã trao quyền tự chủ lớn hơn cho chủ đầu tư (ví dụ bãi bỏ thẩm định KHLCNT tại Quyết định 90/2025/QH15 ), nhưng đồng thời cũng yêu cầu cao hơn về trách nhiệm giải trình.

"Để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn, đặc biệt là vốn nhà nước tại các Tổng Công ty, các cơ quan chủ quản cần tăng cường công tác giám sát, kiểm tra hoạt động đấu thầu theo quy định tại Điều 86 Luật Đấu thầu (sửa đổi) . Cần phải làm rõ tại sao các gói thầu rộng rãi lại kém hấp dẫn nhà thầu đến vậy, và tại sao quá trình thương thảo trong chỉ định thầu lại mang về tỷ lệ tiết kiệm thấp như thế," ông Giang khuyến nghị.