Những câu chuyện đau lòng về trẻ em bị xâm hại tình dục, bị lạm dụng, bạo hành, thậm chí bị chính người quen, người thân cận ra tay, đã không còn xa lạ. Dù xã hội ngày càng phát triển, pháp luật ngày càng hoàn thiện nhưng nguy cơ xâm hại trẻ em vẫn tiềm ẩn khắp nơi, phức tạp và tinh vi hơn.

Trong bối cảnh đó, cha mẹ chính là tường rào đầu tiên và quan trọng nhất để bảo vệ con. Nhưng bảo vệ thế nào để vừa đủ an toàn mà không làm con sống trong sợ hãi?

Đừng chủ quan và đừng nghĩ “nhà mình thì không sao”

Một thực tế đáng buồn là không ít cha mẹ vẫn cho rằng chuyện xâm hại chỉ xảy ra ở đâu đó xa xôi, không liên quan đến gia đình mình. Chính tâm lý này khiến họ lơ là, ngại nói về những vấn đề nhạy cảm. Nhiều đứa trẻ lớn lên trong sự né tránh của bố mẹ, coi giới tính là điều cấm kỵ, đến khi bị xâm hại lại không biết thế nào là đúng, thế nào là sai.

Thống kê của nhiều tổ chức bảo vệ trẻ em cho thấy, kẻ xâm hại thường không phải người lạ, mà chính là người quen, người thân, hàng xóm… Những kẻ này thường lợi dụng sự tin cậy của cha mẹ và sự non nớt của trẻ để thực hiện hành vi đồi bại. Vì vậy, điều đầu tiên cha mẹ cần làm là thừa nhận rằng bất cứ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân nếu không được trang bị kỹ năng tự bảo vệ.

Dạy con kỹ năng bảo vệ cơ thể: Đừng ngại nói về vùng kín

Một đứa trẻ được giáo dục tốt về giới tính sẽ tự biết bảo vệ mình. Ngay từ khi con còn nhỏ, cha mẹ nên dạy con hiểu cơ thể mình quý giá thế nào, vùng kín là nơi riêng tư không ai được chạm vào, trừ bố mẹ khi tắm rửa hoặc bác sĩ khi khám bệnh với sự giám sát của cha mẹ.

Hãy dạy con những quy tắc 5 không:

Không cho người lạ chạm vào vùng kín.

Không tự ý chạm vào vùng kín của người khác.

Không giữ bí mật nếu có ai yêu cầu con giữ bí mật về những động chạm “lạ”.

Không đi theo người lạ mà không hỏi ý kiến cha mẹ.

Không im lặng nếu thấy sợ hãi.

Những kiến thức này cần được dạy đi dạy lại, phù hợp độ tuổi, bằng ngôn từ dễ hiểu, hình ảnh minh hoạ nếu cần. Đừng ngại nói thẳng về cơ thể với con, vì đó là cách cha mẹ thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm.

Trang bị kỹ năng xử lý tình huống: Dạy con cách “kêu cứu”

Không chỉ dạy con lý thuyết, cha mẹ hãy hướng dẫn con các kịch bản cụ thể. Nếu ai đó cố gắng ôm hôn, sờ soạng, rủ rê, con cần làm gì? La hét lớn, chạy ngay về phía đám đông, tìm người lớn đáng tin cậy như công an, bảo vệ, thầy cô giáo… Con cũng cần thuộc số điện thoại cha mẹ, số điện thoại đường dây nóng bảo vệ trẻ em để kịp thời cầu cứu.

Đừng chỉ nói suông, hãy đóng vai, đóng kịch cùng con. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ được luyện tập tình huống giả định sẽ nhớ lâu hơn và phản xạ tốt hơn khi nguy hiểm thật sự xảy ra.

Xây dựng môi trường tin cậy: Để con dám kể và không sợ bị la mắng

Một trong những lý do trẻ bị xâm hại mà không dám nói là sợ bị la mắng, sợ bị trách cứ “tại sao không tránh đi”, “tại sao lại để người ta làm vậy”. Sự im lặng này khiến nỗi sợ hãi đeo bám đứa trẻ suốt nhiều năm, thậm chí để lại sang chấn tâm lý rất khó chữa lành.

Muốn bảo vệ con, cha mẹ hãy trở thành chỗ dựa đầu tiên để con có thể kể bất cứ điều gì. Đừng ngắt lời, đừng mắng “sao con nói linh tinh”, đừng buộc con im lặng vì “xấu hổ với hàng xóm”. Hãy lắng nghe, tin con trước đã, rồi mới tìm hiểu thực hư.

Giám sát, quan tâm và tôn trọng con

Nhiều bậc phụ huynh vì bận rộn mưu sinh nên giao con hoàn toàn cho ông bà, người giúp việc, thậm chí gửi con cho người quen trông hộ. Điều này tiềm ẩn rủi ro nếu người trông trẻ không đủ kỹ năng, thiếu đạo đức hoặc không được giám sát thường xuyên.

Cha mẹ cũng cần để ý các dấu hiệu bất thường: Con đột nhiên sợ hãi ai đó, sợ một nơi chốn nhất định, hay có những lời nói, hành vi, cử chỉ lạ. Đó có thể là tín hiệu cầu cứu thầm lặng mà con chưa đủ can đảm nói ra.

Với trẻ lớn hơn, tuổi dậy thì, nguy cơ xâm hại có thể xuất phát từ mạng xã hội, các mối quan hệ online. Cha mẹ nên đồng hành, dạy con kỹ năng dùng mạng an toàn, tuyệt đối không chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, không gửi thông tin cá nhân cho người lạ.

Khi phát hiện con bị xâm hại: Hãy hành động đúng cách

Nhiều cha mẹ vì sốc, xấu hổ mà chọn cách im lặng, giải quyết nội bộ hoặc dàn xếp, thậm chí chấp nhận xin lỗi rồi bỏ qua. Việc này chỉ tiếp tay cho kẻ xấu tiếp tục hại những đứa trẻ khác.

Nếu phát hiện con bị xâm hại, hãy bình tĩnh, ôm con, trấn an và khẳng định lỗi không phải của con. Lập tức báo công an, cơ quan chức năng, liên hệ đường dây nóng 111 để được hướng dẫn các bước pháp lý và tâm lý. Hãy tìm chuyên gia tâm lý để giúp con vượt qua ám ảnh, tránh tổn thương lâu dài.

Phòng chống xâm hại trẻ em không phải chỉ là khẩu hiệu, mà là hành động thực tế mỗi ngày. Bảo vệ con không chỉ là khóa cửa, giám sát người lạ mà còn là trao cho con kiến thức, kỹ năng, sự dũng cảm và niềm tin rằng cha mẹ luôn ở bên, sẵn sàng bảo vệ con bằng mọi giá.