Đệ nhất tham quan Hòa Thân là cái tên vô cùng quen thuộc. Trong lịch sử Trung Quốc, người này công hay tội đều có đủ, nhưng giai thoại về khối tài sản khủng ông ta sở hữu là điều không phải bàn cãi.
Sử sách Trung Quốc chép rằng, cuối đời Càn Long, cống phẩm hay vật dụng được cống nạp thì 12% vào ngân khố, 88% sẽ vào túi Hòa Thân. Bấy giờ “thứ Càn Long có, Hòa Thân cũng có, thứ Càn Long không có, chưa chắc Hòa Thân đã không có”.
Dù vơ vét tài sản nhưng Hòa Thân vẫn rất được Càn Long yêu mến và trọng dụng. Cũng nhờ có “chiếc ô” này mà ông ta bình an vô sự hàng chục năm trên quan trường. Năm Gia Khánh thứ 4, Càn Long qua đời, lúc này đây triều đình Mãn Thanh, đặc biệt là hoàng đế Gia Khánh mới có cơ hội “sờ gáy” Hòa Thân.
Trong ngày thông báo di chiếu của Càn Long, Gia Khánh tuyên bố miễn chức của Hòa Thân và Phúc Trường An, giao cho Hình bộ tống giam, đồng thời giao cho Thành Thân vương Vĩnh Tinh, Nghi Thân vương Vĩnh Tuyền, Ngạch phụ Lạp Vượng Đa Nhĩ Tế, Định Thân vương Miên Ân, Đại học sĩ Lưu Dung, Đổng Cáo, Binh bộ Thượng thư Khánh Quế phụ trách điều tra gia sản và thẩm vấn.
Nhưng khi đến khám xét, tất cả đều không thấy vàng bạc hay bất cứ thứ gì xa xỉ trong nhà Hòa Thân. Điều này khiến mọi người kinh ngạc, cũng không biết giải quyết thế nào.
Sau 1 đêm suy nghĩ, Gia Khánh đã tìm được cách. Trước đó, Càn Long đã cho con trai Hòa Thân là Phong Thân Ân Đức lấy công chúa Cố Luân Hòa Hiếu. Thế nên quan lại bấy giờ không dám xét nhà con trai Hòa Thân vì ngại quan hệ với hoàng tộc của hắn ta. Để mở đường cho đội ngũ điều tra tham ô, Gia Khánh gọi tất cả vào và tuyên bố: “Triệt tra”.
Chỉ với 2 từ này như tháo bỏ toàn bộ vướng mắc, cho phép điều tra tất cả mọi thân thích của Hòa Thân, bất kể danh phận là gì. Quả thực sau đó đã tịch thu được rất nhiều tài sản của Hòa Thân.
Ước chừng tổng cộng khối gia sản của đại tham quan khi đó khoảng 1.100 triệu lạng bạc, có ý kiến cho rằng nó tương đương số tiền mà quốc khố nhà Thanh phải mất 15 năm mới thu được. Hoàng đế Gia Khánh đã phải cho người dùng xe chở hết tất cả về cung.
Với tội danh tham ô lớn như vậy, dù cho Càn Long có sống trở lại cũng khó cứu được Hòa Thân. Gia Khánh sau khi công bố 20 tội trạng của vị đại quan này đã quyết định xử lăng trì hắn, tịch thu gia sản.
Nhưng không rõ vì sao cuối cùng Gia Khánh lại miễn cho Hòa Thân cái chết đau đớn, để cho tự kết liễu tại phủ. Trong khi đó, gia quyến của Hòa Thân được tha cho.
