Văn hóa ăn vặt đã trở thành một phần không thể thiếu trong nhịp sống hiện đại, nhất là với người trẻ, học sinh, sinh viên và dân văn phòng. Tuy nhiên, đằng sau cú nhấp môi và vị ngon tạm bợ ấy, là vô số hệ lụy sức khỏe mà không phải ai cũng nhận ra.

Vì sao ăn vặt, trà sữa lại được ưa chuộng đến vậy?

Trước hết, phải thừa nhận rằng ăn vặt và uống trà sữa chạm trúng nhu cầu tâm lý xã hội:

Tiện lợi: Chỉ cần vài phút là có ngay món ăn, đồ uống để lót dạ hoặc nhâm nhi giữa giờ.

Giá rẻ: Một ly trà sữa hoặc túi snack chỉ từ 20–50 ngàn đồng, hợp túi tiền học sinh, sinh viên.

Hợp “trend”: Trà sữa, snack gắn với hình ảnh tụ tập bạn bè, check-in quán xá đẹp, thể hiện phong cách sống năng động.

Giúp “giết thời gian” hoặc giải tỏa stress: Với nhiều người, cắn snack hoặc hút một ngụm trà sữa là cách nhanh nhất để nạp dopamine, tạm xua tan áp lực học hành, công việc.

Chính sự tiện lợi, hợp túi tiền và dễ gây nghiện này biến trà sữa, đồ ăn vặt thành người bạn đồng hành mỗi ngày. Thế nhưng, chính việc lạm dụng thói quen này lại là cái bẫy sức khỏe.

Tác hại trước mắt và lâu dài

Ăn no nhưng không khỏe

Một bịch snack 50–100 gram chứa lượng calo tương đương một bát cơm đầy, nhưng hoàn toàn không có vitamin, khoáng chất, chất xơ. Tương tự, một ly trà sữa 500ml thường chứa 300–500 kcal, hầu hết đến từ đường tinh luyện và chất béo công nghiệp.

Bạn có thể no tức thời, nhưng đó là no ảo khiến dạ dày đầy calo rỗng, cơ thể vẫn thiếu vi chất thiết yếu để duy trì trao đổi chất, nuôi dưỡng cơ bắp và hệ miễn dịch.

Tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường

Nghiên cứu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, thanh thiếu niên Việt Nam đang có xu hướng béo phì nhanh gấp đôi so với giai đoạn 10 năm trước. Một trong những thủ phạm chính là trà sữa, nước ngọt và thói quen ăn vặt giàu đường – muối – chất béo bão hòa.

Dư đường tích tụ, gan và tuyến tụy bị quá tải, lâu dài dẫn đến rối loạn dung nạp glucose, nguy cơ kháng insulin, tiền tiểu đường và tiểu đường type 2 ở tuổi rất trẻ

Tăng cholesterol xấu, hại tim mạch

Chất béo trong snack chiên, gà rán, khoai chiên nhanh thường là trans fat, loại chất béo bị WHO xếp vào nhóm cực độc hại nếu dùng lâu dài. Trans fat làm tăng LDL (cholesterol xấu), giảm HDL (cholesterol tốt), hình thành mảng xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Hóa chất phụ gia – mối đe dọa tiềm ẩn

Nhiều loại trà sữa pha công nghiệp dùng bột hương, siro, chất tạo màu, chất bảo quản không rõ nguồn gốc. Một số topping trân châu rẻ tiền có thể chứa chất tẩy trắng, hương nhân tạo. Việc tiêu thụ các phụ gia vượt mức an toàn dễ gây rối loạn tiêu hóa, gan, thận, thậm chí tích lũy kim loại nặng.

Thói quen xấu kéo theo lối sống xấu

Ăn vặt và trà sữa không chỉ ảnh hưởng sức khỏe mà còn kéo theo những lối sống thiếu lành mạnh:

Bỏ bữa chính, lười ăn rau xanh, thịt cá.

Hình thành thói quen ăn đêm, vừa ăn vừa cày phim.

Dễ nghiện vị ngọt, vị béo, khó cai.

Mất kiểm soát chi tiêu: Một bạn trẻ chi vài trăm ngàn/tháng cho trà sữa, snack, cộng dồn một năm là số tiền không nhỏ.

Những ca bệnh đáng tiếc đã được ghi nhận

Không ít trường hợp đã phải nhập viện cấp cứu vì uống trà sữa kém chất lượng, topping nhựa không tiêu được gây tắc ruột. Trên báo chí từng đưa tin một số trẻ em bị viêm ruột nặng do ăn vặt vỉa hè mất vệ sinh, dầu chiên đi chiên lại nhiều lần sinh độc tố.

Làm gì để bản thân khỏi cám dỗ?

Ăn cho vui nhưng có kiểm soát

Chỉ ăn vặt khi thật sự cần: ví dụ đi picnic, tụ tập bạn bè, nhưng không biến nó thành thói quen hằng ngày.

Chọn snack lành mạnh: hạt điều, hạt hạnh nhân, trái cây sấy tự nhiên (không thêm đường).

Nếu thèm trà sữa, hãy chọn quán uy tín, xin giảm lượng đường, hạn chế topping.

Tự làm trà sữa tại nhà: dùng trà thật, sữa tươi ít béo, ngọt vừa đủ.

Uống nhiều nước lọc, ăn trái cây tươi để đánh lừa cơn thèm vị ngọt.

Giáo dục và chia sẻ kiến thức

Cha mẹ, nhà trường cần định hướng cho trẻ em, học sinh hiểu về giá trị dinh dưỡng, tác hại của đường và chất béo xấu. Một đứa trẻ được dạy cách tự pha sữa chua trái cây, làm smoothie ở nhà sẽ có xu hướng nghiện healthy thay vì nghiện trà sữa.

Sống lành mạnh hơn

Kết hợp thể thao, ngủ đủ giấc để cơ thể sản sinh đủ dopamine tự nhiên, giảm nhu cầu tìm kiếm đường như một cách giải tỏa căng thẳng.

Một ly trà sữa hay túi snack không lập tức khiến bạn béo phì hay mắc bệnh tim mạch. Nhưng thói quen lặp đi lặp lại, thiếu kiểm soát sẽ tích lũy hậu quả âm thầm theo thời gian.

Giới trẻ hiện nay cần tỉnh táo nhận diện mặt trái của văn hóa ăn vặt để cân bằng và điều chỉnh. Vị ngon chỉ tồn tại vài phút, nhưng sức khỏe là câu chuyện dài cả đời. Hãy chọn thông minh để mỗi lần nhấp môi không trở thành gánh nặng cho cơ thể.