Trong bối cảnh yêu cầu minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công ngày càng được thắt chặt, câu chuyện hai gói thầu giao thông tại tỉnh Quảng Ngãi vừa được phê duyệt cuối tháng 8/2025 cho thấy một thực tế đáng suy ngẫm: tổng giá trị hơn 15 tỷ đồng, nhưng số tiền tiết kiệm cho ngân sách chỉ vỏn vẹn 6 triệu đồng, tức chưa tới 0,05%.
Một mình tham dự, trúng thầu
Cụ thể, ngày 28/8/2025, ông Mai Văn Hà – Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi ký Quyết định số 289/QĐ-SXD phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với gói thầu số 04 Thi công xây dựng công trình: Sửa chữa tuyến đường ĐT.627C (Quốc lộ 1 – Ba Tơ), thuộc nguồn vốn Sự nghiệp giao thông năm 2025.
Kết quả, đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH Thương mại Xây dựng Minh Quân, với giá trúng 4,465 tỷ đồng – chỉ tiết kiệm được 3 triệu đồng so với giá dự toán 4,468 tỷ đồng, tương đương chưa đến 0,1%.
Trước đó, ngày 23/4/2025, Sở Xây dựng đã phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu (Quyết định số 311/QĐ-SXD) với 5 gói thầu, tổng giá trị 4,795 tỷ đồng cho công trình trên. Đến ngày 28/7/2025, hồ sơ mời thầu được phê duyệt (Quyết định số 102/QĐ-SXD). Gói thầu được hoàn thành đóng mở thầu chỉ một tuần sau, vào ngày 4/8/2025, theo Biên bản mở thầu, chỉ duy nhất nhà thầu Minh Quân tham dự và trúng thầu.
Đáng chú ý, cũng trong thời gian này, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi ban hành Quyết định số 287/QĐ-SXD (ngày 28/8/2025) phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu qua mạng cho gói thầu số 04 Thi công xây dựng công trình: Sửa chữa tuyến đường ĐT.628 (Quốc lộ 1 – Sơn Kỳ). Gói thầu này có giá dự toán 10,821 tỷ đồng và được đóng mở thầu cùng ngày 4/8/2025 như gói thầu trên.
Liên danh Minh Quân – Công ty TNHH Xây dựng Thành Đô là đơn vị duy nhất tham gia và trúng thầu với giá 10,818 tỷ đồng – tiết kiệm được 3 triệu đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm chưa tới 0,03% so với giá dự toán.
Cả hai gói thầu cộng lại chỉ tiết kiệm được tổng cộng 6 triệu đồng, một con số khiêm tốn nếu đặt trong kỳ vọng tiết kiệm ngân sách thông qua cơ chế đấu thầu cạnh tranh. Điều này làm dấy lên nghi vấn về tính cạnh tranh thực sự của quá trình lựa chọn nhà thầu khi cả hai gói thầu đều chỉ có một nhà thầu hoặc một liên danh tham dự, gần như triệt tiêu động lực giảm giá.
Dưới góc nhìn chuyên môn, chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang chỉ ra ba yếu tố nổi bật: cạnh tranh gần như vắng bóng khi cả hai gói đều chỉ có một nhà thầu hoặc một liên danh nộp hồ sơ, dẫn đến việc giá trúng thầu thường bám sát giá dự toán và mức tiết kiệm chỉ mang tính hình thức; tỷ lệ tiết kiệm siêu thấp, dưới 0,1% cho cả hai gói, trong khi mục tiêu của đấu thầu là lựa chọn nhà thầu tốt nhất với giá hợp lý nhất, mức tiết kiệm này khó có thể coi là hiệu quả ngân sách.
Ngoài ra, theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 45 Luật Đấu thầu 2023, thời gian chuẩn bị HSDT được quy định như sau: Thời gian chuẩn bị hồ sơ dự thầu đối với đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế tối thiểu là 18 ngày đối với đấu thầu trong nước, 35 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày đầu tiên hồ sơ mời thầu được phát hành đến ngày có thời điểm đóng thầu; Đối với gói thầu xây lắp, hỗn hợp có giá gói thầu không quá 20 tỷ đồng, gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn có giá gói thầu không quá 10 tỷ đồng thì thời gian chuẩn bị hồ sơ dự thầu tối thiểu là 09 ngày đối với đấu thầu trong nước, 18 ngày đối với đấu thầu quốc tế.
Căn cứ hai gói thầu trên, thời gian đấu thầu ngắn, chỉ khoảng 8 ngày (ngày đăng tải TBMT trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia 26/7/2025, đóng mở thầu ngày 4/8/2025), khiến khó đảm bảo đủ điều kiện để nhiều nhà thầu khác chuẩn bị hồ sơ và tham gia cạnh tranh. Những yếu tố trên đặt ra vấn đề: liệu dự toán có được lập quá “sát giá” khiến không còn dư địa giảm giá? Hồ sơ mời thầu có tiêu chí nào vô tình hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác? Công tác thông báo, mời thầu đã thực sự rộng rãi hay chưa…”, ông Giang chia sẻ thêm.
