Đồng Trị (1856 - 1875) là vị hoàng đế thứ 10 của nhà Thanh. Ông được đánh giá là hoàng đế nhà Thanh đoản mệnh nhất lịch sử. Điều này xuất phát từ cuộc đời đoản mệnh và không có tài trị nước cũng như thực quyền điều hành đất nước của hoàng đế Đồng Trị.
Cụ thể, Đồng Trị là con trai của Từ Hi Thái hậu. Khi Hàm Phong Đế băng hà, Đồng Trị lúc đó là Thái tử nhà Thanh - Ái Tân Giác La Tải Thuần Thuần đăng cơ. Ông trở thành tân vương và đặt niên hiệu đầu tiên là Kỳ Tường. Đến năm 1862, Kỳ Tường được cải niên hiệu là Đồng Trị.
Do Đồng Trị lên ngôi từ khi còn quá nhỏ nên Từ Hi Thái hậu nhiếp chính, xử lý chuyện triều chính. Vì vậy, bà trở thành người phụ nữ quyền lực nhất nhà Thanh khi ấy.
Sống dưới sự kiểm soát quá mức của Từ Hi Thái hậu, Đồng Trị không cảm nhận được tình yêu thương của mẹ. Bất cứ thứ gì mà Đồng Trị thích và muốn làm đều bị mẹ ngăn cản.
Phần lớn thời gian kể từ khi lên ngôi, hoàng đế Đồng Trị chỉ học hành và vui chơi, không có thực quyền của một nhà vua. Ngay cả khi hoàng đế Đồng Trị lập hoàng hậu cũng bị Từ Hi Thái hậu cấm hai người ở cùng nhau. Mẹ của Đồng Trị không muốn con trai độc sủng vị hoàng hậu này.
Nguyên do là bởi hoàng hậu của Đồng Trị có quan hệ họ hàng với Từ An Thái hậu - người mà Từ Hi Thái hậu "ghét cay ghét đắng". Đổi lại, Từ Hi Thái hậu muốn Đồng Trị ân sủng những phi tần do mình lựa chọn. Tuy nhiên, Đồng Trị xa lánh, lạnh nhạt những người này vì không muốn có quan hệ tình ái với những mỹ nhân do mẹ phái tới để giám sát mình.
Do trong cung không thể ở bên người mình thích nên Đồng Trị thường xuất cung tìm đến các kỹ viện để vui chơi bên các kỹ nữ. Phải đến cuối năm 1873, Từ Hi Thái hậu mới cho con trai nắm quyền lực và bản thân lui về hậu cung. Dù vậy, hoàng đế Đồng Trị vẫn không có toàn quyền xử lý chuyện triều chính. Nhiều vấn đề quan trọng phải có sự đồng ý của Từ Hi Thái hậu thì hoàng đế Đồng Trị mới được làm.
Chính những điều này càng khiến Đồng Trị thêm chán nản, uất ức vì chỉ là vua "bù nhìn" và không tạo được dấu ấn quan trọng nào như các đời vua trước. Theo đó, ông ngày càng đắm chìm trong tửu sắc.
Vào năm 1875, Đồng Trị băng hà. Khi ấy, ông mới 19 tuổi. Thông tin chính thức hé lộ ông hoàng này qua đời vì căn bệnh đậu mùa. Thế nhưng, từ lâu, dân gian đồn rằng ông chết vì căn bệnh giang mai do thường tới kỹ viện lúc còn sống.
Nếu thông tin này là chính xác thì Đồng Trị là hoàng đế duy nhất chết vì căn bệnh khó nói và có số phận đáng thương nhất lịch sử phong kiến. Ảnh trong bài mang tính minh họa.
