Thạch sương sâm là món đặc sản mùa hè rất được ưa chuộng ở Việt Nam. Nó được làm từ lá của cây sương sâm vốn leo ở bờ rào, bờ tường, mọc bò dưới đất hoặc bám vào những cây khác để vươn lên.
Thạch sương sâm được ưa chuộng vào những ngày hè
Theo quan sát, lá sương sâm có hình phiến hình trái tim và được phủ lớp lông mềm. Hoa của cây mọc theo chùm, có màu vàng. Quả sương sâm hình trái xoăn với chiều dài từ 10 – 12mm. Muốn chế biến món ngon, sau khi thu hái, lá và dây sương sâm tươi được rửa sạch rồi vò với nước lọc nguội, lọc lược sạch, để 1-2 giờ sẽ đặc sệt lại thành món thạch sương sâm, hoặc phơi hay sấy khô lá sương sâm rồi bảo quản tránh ẩm mốc để dùng dần.
Sương sâm có thể thu hoạch lá quanh năm, thời điểm từ 3 - 4 tháng sau thời gian trồng là có thể thu hoạch. Những năm gần đây, lá sương sâm bán chạy trên thị trường nên nhiều người đã mở rộng mô hình trồng loại cây này để tăng thêm thu nhập.
Nhờ tiên phong đưa cây sương sâm về trồng tại địa phương, ông Định (ở Quảng Nam) được nhiều người gọi là “ông hoàng sương sâm” của xứ Quảng.
Mô hình trồng sương sâm mang lại thu nhập cho nhiều người dân
Cơ duyên đến với cây sương sâm bắt đầu vào năm 2013, khi ông Định vào miền Nam làm việc và tình cờ biết đến mô hình trồng loại dây leo này. Nhận thấy tiềm năng kinh tế cao, ông quyết định mang giống về quê thử nghiệm. Mặc dù đất ở quê khô cằn, nhưng bất ngờ thay, sương sâm lại phát triển tốt, thích nghi với khí hậu nắng nóng và ít nước.
Tận dụng đặc điểm dễ trồng, dễ chăm sóc của sương sâm, ông Định không ngừng mày mò cải tiến cách làm: từ học hỏi kỹ thuật làm giàn, bố trí trụ sắt, thiết kế hệ thống tưới tự động, đến phủ bạt gốc giữ ẩm và hạn chế cỏ dại. Mỗi hàng sương sâm được trồng cách nhau nửa mét, đảm bảo thông thoáng và đủ ánh sáng cho lá phát triển.
Chia sẻ trên báo Dân Trí, ông Định cho biết cây sương sâm chỉ sau 5–6 tháng đã có thể thu hoạch, và cứ mỗi 25 ngày là có thể hái lá một lần. Đó là chưa nói đến việc trồng sương sâm trong thời gian càng lâu, thu hoạch thường xuyên sẽ giúp đọt non mọc nhanh, lá thu được nhiều hơn, cho năng suất cao. Với khoảng 3.000 m² đất hiện tại, ông Định thu về khoảng 20 tấn lá mỗi năm. Lá sương sâm được bán với giá khoảng 100.000 đồng/kg, đặc biệt đắt hàng vào mùa hè khi nhu cầu giải nhiệt tăng cao.
Loại cây này dễ trồng và cho thu hoạch lá quanh năm
Chị Tý, sống tại thị trấn Quảng Phú (huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk), biết đến cây sương sâm trong một lần đi thăm bạn ở xa. Qua tìm hiểu, chị nhận thấy loại cây này rất phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng vùng đất đỏ bazan Tây Nguyên, dễ chăm sóc, ít tốn nước và có giá trị kinh tế cao. Năm 2018, sau khi bàn bạc với chồng, chị quyết định nhổ bỏ 2 sào cà phê già cỗi để thử nghiệm trồng sương sâm.
Ban đầu, do chưa có kinh nghiệm và chưa nắm rõ kỹ thuật, nhiều cây bị chết, việc trồng trọt gặp nhiều khó khăn. Tuy vậy, chị không nản lòng mà chủ động tìm hiểu kiến thức qua bạn bè, sách báo và người quen, đồng thời tự nhân giống từ những cây còn sống. Nhờ sự kiên trì, chị đã trồng thành công 2 sào sương sâm và cho thu hoạch ổn định, với thu nhập khoảng 15–20 triệu đồng mỗi tháng.
Nhận thấy tiềm năng của loại cây này, chị tiếp tục mở rộng thêm 3 sào đất cà phê gần nhà để trồng sương sâm. Đến nay, với tổng diện tích 5 sào, mỗi ngày chị thu được từ 15–20kg lá, bán với giá dao động từ 60.000–70.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, chị thu về khoảng 30–40 triệu đồng/tháng. Sản phẩm luôn được tiêu thụ hết nhờ nguồn khách ổn định, nhiều người đến tận vườn thu mua hoặc đặt qua xe khách, không cần đem ra chợ bán xa.
Chia sẻ trên báo địa phương, chị Tý tiết lộ, trồng sương sâm không tốn nhiều chi phí, kỹ thuật đơn giản, dễ làm, phù hợp với phụ nữ vì công việc nhẹ nhàng mà thu nhập lại ổn định. Chính vì giống tự nhiên nên cây sinh trưởng rất khỏe, dễ chăm sóc và nhanh cho thu hoạch. Nhờ mô hình này, kinh tế gia đình chị từng bước ổn định, vươn lên thoát nghèo, có điều kiện xây dựng nhà cửa khang trang và nuôi con ăn học đến nơi đến chốn.