Ở Ninh Bình có một loài ốc lạ, thường xuất hiện vào mùa hè, đó là ốc núi đá. Trên chợ mạng hiện nay có vài địa chỉ rao bán ốc núi đá với giá lên tới 120.000 đồng/kg.
Theo tìm hiểu, ốc núi đá Ninh Bình không phải lúc nào cũng có thể bắt được. Loài ốc này chỉ xuất hiện vào mùa mưa, từ khoảng tháng 4 đến tháng 8 hàng năm, khi thời tiết chuyển dần sang hè, độ ẩm cao và những cơn mưa đầu mùa bắt đầu đổ về các sườn núi. Đây là thời điểm ốc bò ra khỏi hang để tìm thức ăn và cũng là mùa sinh sản, nên số lượng xuất hiện nhiều hơn những tháng khác trong năm.
Thức ăn của loài ốc này là các loại lá cây rừng và lá thuốc nam, chính điều này tạo nên mùi vị rất đặc trưng cho thịt ốc, đó là thoang thoảng hương thảo mộc, vừa lạ vừa dễ gây nghiện. Có thể nói, ốc núi đá như "lộc trời" ban tặng cho người dân miền núi vào mùa mưa, nay thành đặc sản nổi tiếng được nhiều người biết đến.
Ốc núi đá có hình dáng khá lạ: thân dẹp, xoắn thành nhiều vòng nhỏ như ốc sên, nhưng có phần miệng loe ra như ốc bươu. Chúng phát triển theo chiều ngang chứ không cao như ốc nhồi. Ốc thường to cỡ hai ngón tay, vỏ dày, màu đen nhạt hoặc ngả nâu, phần miệng lại có màu trắng sữa hoặc vàng nhạt.
Khi bị động, ốc sẽ co rút lại ngay lập tức và rơi xuống đất lộp bộp, nhưng nhờ vỏ dày nên không bị vỡ. Điều này khiến việc đi bắt ốc núi vào ban đêm trở nên rất thú vị, chỉ cần soi đèn thấy ốc là nhanh tay bắt, hoặc chờ nghe tiếng ốc rơi là có thể lượm được.
Để bắt được ốc núi đá, người dân phải dậy từ tờ mờ sáng hoặc chờ đến đêm muộn, chuẩn bị đèn pin, bao tải, giày chống trơn và leo lên những sườn núi đá dựng đứng. Ốc thường trú ẩn trong khe đá, miệng hang, dưới lớp lá mục hoặc sát các con suối nhỏ, nên người đi bắt phải hết sức kiên trì và có kinh nghiệm.
Buổi tối mưa là thời điểm bắt ốc lý tưởng nhất, nhưng cũng là lúc nguy hiểm nhất. Đường trơn trượt, thiếu ánh sáng, rừng lại có thể xuất hiện rắn, rết và côn trùng độc, nên mỗi chuyến đi săn ốc vừa là cuộc mưu sinh, vừa mang tính phiêu lưu.
"Người dân địa phương thường truyền nhau những mẹo bắt ốc rất hay: như đứng yên nghe tiếng rơi lộp bộp, hay soi đèn vào từng khe đá nhỏ nơi ốc thường chui ra kiếm ăn lúc trời ẩm. Những ai bắt được nhiều ốc sau một đêm sẽ có thể bán lại cho thương lái với giá khá cao để kiếm thêm thu nhập", chị Lanh (ở Ninh Bình) chia sẻ.
Sau khi bắt về, ốc được ngâm trong nước sạch khoảng 15 – 20 phút, có thể thêm vài lát ớt cay hoặc lá chanh để giúp ốc nhả hết nhớt và bùn. Sau đó, đem rửa sạch nhiều lần rồi mới tiến hành chế biến.
Món đơn giản và phổ biến nhất là ốc núi đá luộc. Ốc được hấp cùng sả, lá chanh và một chút muối, để dậy mùi thơm và át bớt mùi tanh. Khi chín, ốc mở miệng, thịt giòn sần sật, dậy hương thảo mộc tự nhiên. Món này chấm cùng nước mắm tỏi ớt, muối tiêu chanh hay nước mắm gừng đều rất ngon miệng.
Ngoài ra, ốc núi còn được người Ninh Bình chế biến thành nhiều món đặc sắc khác: ốc núi xào sả ớt, ốc hấp mẻ, nộm ốc hoa chuối rừng, ốc nướng than... Điểm đặc biệt là dù chế biến theo cách nào, thịt ốc núi đá vẫn giữ được độ dai giòn, hương thơm tự nhiên, không bị tanh.