Cuối tháng 10 âm lịch hàng năm là thời điểm người dân huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) ra đồng bắt con nòng nọc về chế biến món ăn.
Nói đến nòng nọc, ai cũng hình dung ngay đến sinh vật bé xíu, thân dài, đầu to, không chân hoặc có vài cái chi nhỏ, đuôi dài ngoằn ngoèo. Loài này vốn là giai đoạn ấu trùng của các loài ếch, nhái, ễnh ương. Đặc biệt vào khoảng cuối tháng 10 âm lịch, khi trời bắt đầu đổ mưa sau mùa gặt, những thửa ruộng nước vùng cao ở huyện Ba Tơ trở thành "vương quốc nòng nọc".
Nòng nọc thường xuất hiện nhiều khi trời bắt đầu đổ mưa sau mùa gặt
Chính vào thời điểm ấy, người dân địa phương lại rủ nhau mang rổ tre, đụt tre ra đồng săn nòng nọc. Công cụ đi săn đơn giản, cách bắt cũng không cầu kỳ: chỉ cần luồn tay qua các đám rơm rạ, gốc lúa, nơi nước đọng mát mẻ là đã có thể vớt được cả nắm nòng nọc. Mỗi ngày, một người có thể bắt được từ vài lạng đến hơn một cân nòng nọc nếu "trúng mánh".
Ban đầu, nòng nọc chỉ là thức ăn theo mùa, được bà con nấu tạm trong những ngày gặt xong, ruộng lầy lội, rau dại cũng chưa mọc kịp. Nhưng dần dà, người ta phát hiện vị ngon béo, ngọt, giòn giòn khó tả của nòng nọc khi chế biến đúng cách. Và rồi, món ăn lạ lẫm này trở thành món đặc sản dùng để đãi khách quý, chiêu đãi khách vào các dịp lễ, Tết ở nơi đây.
Nòng nọc là đặc sản được người dân địa phương dùng để đãi khách quý hoặc những dịp lễ Tết
Trước khi chế biến, nòng nọc được mổ bỏ ruột, rửa qua nước muối cho sạch nhớt rồi để ráo nước. Sau đó, bà con có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, chẳng kém gì đặc sản miền xuôi. Có thể kể đến các món như: xào sả ớt, nấu canh với rau rừng hoặc khổ qua rừng, nướng, kho nghệ, om măng rừng...
Một điều khiến người dân Ba Tơ luôn tự hào về món ăn này chính là độ sạch tuyệt đối của nguyên liệu. Nòng nọc ở đây sống được trong môi trường nước sạch, mát, không có hóa chất hay thuốc trừ sâu. Chúng ăn rong rêu tự nhiên, không nhiễm độc tố từ môi trường. Người dân còn có mẹo phân biệt nòng nọc ăn được và không ăn được: Nòng nọc có màu đen mun (của cóc) là loại không ăn được vì có thể chứa độc tố. Nòng nọc màu sáng hoặc hơi ngả vàng, thường là của nhái hoặc ễnh ương, mới được thu bắt để làm thực phẩm.
Nòng nọc có giá từ 70.000-100.000 đồng/kg
Vì sản lượng không nhiều và phụ thuộc vào thời tiết, nòng nọc thường chỉ đủ cho nhu cầu trong gia đình. Vào những ngày bắt được nhiều, người dân sẽ mang ra chợ phiên bán với giá từ 70.000-100.000 đồng/kg. Một số nhà hàng ở Quảng Ngãi và Đà Nẵng đã bắt đầu đặt hàng loại đặc sản này để làm món lạ chiêu đãi khách du lịch.
Nòng nọc có thể làm thành đa dạng các món ăn
"Mình được thưởng thức món nòng nọc lần đầu tiên khi về nhà bạn ở Quảng Ngãi. Lúc đầu, nhìn thấy những con nòng nọc bơi trong chậu, mình sợ khiếp vía, nghĩ rằng sẽ không dám ăn. Nhưng khi được chế biến, mùi thơm của món nòng nọc xào măng khiến mình không cưỡng lại được. Vị cay nồng của sả ớt và vị chua của măng thấm đều vào thịt nòng nọc, làm dậy lên mùi thơm và hương vị hấp dẫn", bạn Lan (ở TP.HCM) kể.