Khi nhắc đến xương rồng, nhiều người thường liên tưởng đến những bụi cây gai góc, mọc ven đường hoặc được trồng làm hàng rào chống trộm ở quê. Ở thành phố, xương rồng xuất hiện với hình dáng nhỏ gọn trong các chậu cảnh, đặt trên bàn làm việc như một điểm nhấn xanh mát, tô điểm cho không gian sống.
Thế nhưng, ít ai ngờ rằng quả của cây xương rồng lê gai, một giống xương rồng có nguồn gốc từ Mexico, lại là món đặc sản đắt đỏ, được săn lùng ở nhiều quốc gia.
Xương rồng lê gai (Opuntia ficus-indica) còn gọi là “tai thỏ” nhờ hình dáng đặc trưng của các bẹ lá, thích nghi tốt với khí hậu khô hạn, nắng gắt. Ở Việt Nam, loại cây này được tìm thấy nhiều ở những nơi nắng nóng quanh năm như Ninh Thuận, Bình Thuận.
Cây có thể cao khoảng 1 mét nếu được trồng đúng điều kiện, cho quả mọc ở rìa các bẹ xương rồng – nơi tiếp nhận ánh nắng trực tiếp. Quả xương rồng khi chín chuyển sang màu đỏ cam hoặc tím rực rỡ, bề ngoài giống thanh long nhưng có lớp vỏ đầy gai nhỏ li ti, dễ gây ngứa hoặc xước da nếu không xử lý cẩn thận.
Để thu hoạch, người trồng thường đeo găng tay cao su dày để tránh bị gai đâm. Đặc biệt, quả chỉ ngon nhất khi chín cây vì sau khi hái xuống, chúng sẽ không tiếp tục chín thêm.
Khi đem về, cần rửa kỹ lớp gai lông bên ngoài bằng nước lạnh, sau đó cắt bỏ hai đầu, rạch dọc thân và tách vỏ để lấy phần thịt bên trong. Vị của quả xương rồng lê gai là sự kết hợp thú vị giữa thanh long và kiwi, có vị ngọt nhẹ pha chút chua thanh. Hạt nhỏ có thể ăn được hoặc bỏ tùy sở thích.
Dù ở Việt Nam, quả xương rồng lê gai chưa thực sự phổ biến, nhưng trên thế giới, nó đã vươn mình trở thành một loại quả cao cấp. Tại Ấn Độ, châu Phi và nhiều vùng khí hậu khô khác, quả lê gai được xem là nguồn cung cấp nước quý giá trong mùa nắng hạn, đồng thời là món giải khát được ưa chuộng nhờ vị thanh mát.
Không chỉ ngon, quả xương rồng lê gai còn là “kho báu dinh dưỡng”. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), quả xương rồng lê gai là một nguồn cung cấp dưỡng chất dồi dào. Trung bình 149g quả này chứa khoảng 61 calo, 1g chất béo, 1g protein, 14g carbohydrate, 5g chất xơ. Ngoài ra, còn cung cấp 30% nhu cầu magiê, 23% vitamin C, 7% kali và 6% canxi hàng ngày. Đặc biệt, quả còn giàu các hợp chất thực vật có lợi như axit phenolic và các sắc tố tự nhiên – vốn là những chất chống oxy hóa mạnh mẽ.
Những lợi ích sức khỏe nổi bật của quả xương rồng lê gai
Hỗ trợ chức năng gan
Từ lâu, người dân Mexico đã sử dụng loại quả này để chữa trị các vấn đề liên quan đến gan. Các nghiên cứu hiện đại cũng đã xác nhận điều này, cho thấy các chất chống oxy hóa trong quả xương rồng lê gai có khả năng bảo vệ gan khỏi tình trạng nhiễm trùng và stress oxy hóa – nguyên nhân dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Hỗ trợ tiêu hóa, giảm cân và giảm cholesterol
Theo các nhà khoa học tại Ý, hàm lượng chất xơ cao trong quả xương rồng lê gai giúp làm giảm mức cholesterol "xấu" LDL, đồng thời cải thiện hệ tiêu hóa. Nhờ khả năng hỗ trợ quá trình tiêu hóa, loại quả này giúp ngăn ngừa táo bón, đầy hơi và các vấn đề tiêu hóa khác như viêm loét dạ dày. Hơn nữa, lượng chất xơ cũng tạo cảm giác no lâu, giảm cảm giác thèm ăn – hỗ trợ tốt cho quá trình giảm cân.
Làm đẹp da, tóc
Những dưỡng chất như vitamin C và sắc tố betalain có trong quả xương rồng lê gai mang lại tác dụng chống viêm và chống oxy hóa mạnh. Đặc biệt, hạt và vỏ quả chứa nhiều axit béo không bão hòa, rất có lợi cho làn da và mái tóc, giúp da khỏe đẹp và tóc mềm mượt hơn.
Tốt cho tim mạch
Một nghiên cứu từ Viện Hóa học Thực phẩm – Đại học Kỹ thuật Berlin (Đức) cho thấy, quả xương rồng lê gai chứa nhiều kali, một khoáng chất giúp điều hòa huyết áp bằng cách giãn mạch và giảm áp lực cho tim. Đồng thời, hợp chất betalain trong quả còn giúp củng cố thành mạch máu, từ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về tim như xơ vữa động mạch, bệnh tim mạch vành và đột quỵ.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Một số nghiên cứu sơ bộ tại Úc trên người đã chỉ ra rằng tiêu thụ quả xương rồng lê gai có thể giúp giảm lượng đường huyết lúc đói cũng như giảm nồng độ insulin sau ăn, cả ở người khỏe mạnh và bệnh nhân tiểu đường tuýp 2.
Lưu ý: Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú không nên ăn quả xương rồng lê gai do một số thành phần trong quả có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Ngoài ra, người bị tiểu đường hoặc có lượng đường huyết thấp cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng, bởi loại quả này có thể làm giảm đường huyết và gây khó khăn trong việc kiểm soát đường huyết trong và sau phẫu thuật. Những người vừa phẫu thuật nên tránh tiêu thụ quả này.
