Mùa nắng nóng “thực phẩm giải nhiệt” như dưa hấu, nước dừa đến rau má, sâm lạnh..., tất cả đều được xem là “thần dược” giúp cơ thể mát mẻ. Nhưng liệu những loại thực phẩm này có thật sự tốt như lời đồn?

“Nóng trong người” có thật không?

“Nóng trong người” hay “nhiệt” là một cách nói dân gian để mô tả các triệu chứng khó chịu khi cơ thể không thể tự điều chỉnh thân nhiệt kịp thời với môi trường bên ngoài. Đây là một hiện tượng có thật và phổ biến, không phải là một bệnh lý cụ thể.

Khi trời nóng, cơ thể sẽ kích hoạt cơ chế tự làm mát bằng cách đổ mồ hôi và giãn nở mạch máu. Nếu các cơ chế này bị quá tải, bạn có thể gặp các triệu chứng như:

Mệt mỏi, uể oải do mất nước và điện giải.

Nổi mụn nhọt, rôm sảy do gan và thận phải làm việc quá sức để thải độc.

Khô môi, nhiệt miệng, táo bón do thiếu nước.

Do đó, “giải nhiệt” chính là quá trình chúng ta hỗ trợ cơ thể bù đắp lại lượng nước đã mất và giúp các cơ quan hoạt động hiệu quả hơn.

Uống nhiều nước dừa, nước sâm có gây tác dụng phụ không?

Nước dừa và nước sâm là những thức uống giải khát tuyệt vời, nhưng lạm dụng chúng có thể gây ra những vấn đề không mong muốn.

Uống quá nhiều nước dừa: Mặc dù tốt cho việc bù điện giải, nước dừa có tính hàn. Uống quá nhiều có thể gây đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Người huyết áp thấp cũng nên thận trọng vì nước dừa có thể làm huyết áp giảm xuống.

Uống quá nhiều nước sâm: Hầu hết các loại nước sâm bán trên thị trường đều chứa nhiều đường. Uống quá nhiều sẽ làm tăng đường huyết, gây nguy cơ béo phì, tiểu đường. Ngoài ra, nước sâm có tác dụng lợi tiểu mạnh, lạm dụng có thể khiến thận phải làm việc quá tải.

Lời khuyên: Chỉ nên uống các loại nước này ở mức độ vừa phải (1-2 ly/ngày) và không nên uống liên tục.

Cứ ăn đồ mát là sẽ không bị sốc nhiệt?

Đây là một lầm tưởng nguy hiểm. Thực phẩm giải nhiệt chỉ có tác dụng hỗ trợ, không thể chống lại sốc nhiệt.

Sốc nhiệt là một tình trạng y tế khẩn cấp, xảy ra khi nhiệt độ cơ thể tăng lên quá cao (trên 40°C) do phơi nắng quá lâu hoặc hoạt động thể chất quá sức. Dấu hiệu của sốc nhiệt là thân nhiệt tăng đột ngột, da khô nóng, lú lẫn, mất ý thức… Nếu không được cấp cứu kịp thời, sốc nhiệt có thể đe dọa tính mạng.

Ăn uống đồ mát là một thói quen tốt để giúp bạn đối phó với cái nóng. Tuy nhiên, nó chỉ có tác dụng hỗ trợ. Để thực sự phòng tránh sốc nhiệt, bạn cần phải có những biện pháp chủ động hơn:

Hạn chế ra ngoài vào giờ nắng gắt (từ 10h sáng đến 4h chiều).

Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, đội mũ, đeo kính râm khi ra đường.

Uống đủ nước thường xuyên, không đợi đến khi khát mới uống.

Nghỉ ngơi đầy đủ khi làm việc hoặc tập luyện ngoài trời.

Vì vậy, việc kết hợp ăn uống lành mạnh với các biện pháp phòng ngừa chủ động mới là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn trong mùa hè.

Lựa chọn thực phẩm giải nhiệt an toàn, hiệu quả

Để “giải nhiệt” một cách khoa học, bạn nên tuân thủ các nguyên tắc sau:

Ưu tiên nước lọc: Đây là thức uống quan trọng nhất. Hãy uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày, không đợi đến khi khát.

Chọn thực phẩm theo mùa: Dưa hấu, dưa chuột, bí đao, rau má, mướp đắng… là những lựa chọn tuyệt vời, vừa tươi ngon, vừa giàu nước và vitamin.

Tự chế biến tại nhà: Tự nấu chè đậu xanh, nước sâm, sinh tố… sẽ giúp bạn kiểm soát được lượng đường và đảm bảo vệ sinh.

Cẩn trọng với đồ uống đóng chai: Hạn chế các loại nước ngọt, trà sữa, và nước giải khát công nghiệp chứa nhiều đường.

Gợi ý chế độ ăn uống lành mạnh từ chuyên gia dinh dưỡng

Để khỏe mạnh khi trời nắng nóng, hãy áp dụng các thói quen sau:

Bữa sáng: Chọn các món ăn nhẹ nhàng, dễ tiêu như cháo đậu xanh, sữa chua trộn trái cây hoặc sinh tố rau củ.

Bữa trưa và tối: Ưu tiên các món ăn thanh đạm, ít dầu mỡ như canh rau củ (bí đao, mướp), các món luộc, hấp (cá hấp, thịt luộc), salad tươi.

Đồ ăn vặt: Thay vì bánh kẹo, hãy ăn các loại quả mọng nước như dưa hấu, dứa, dâu tây hoặc sữa chua, thạch trái cây.

Hạn chế đồ uống có cồn: Bia rượu làm cơ thể mất nước nhiều hơn.

BSCKI Hoàng Thị Trang Nhung (Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, TP HCM)