Viêm loét dạ dày là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay, thường gặp ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là người trưởng thành. Bệnh không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu như đau tức vùng thượng vị, ợ chua, đầy bụng, buồn nôn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách.
Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, chế độ dinh dưỡng khoa học giữ vai trò then chốt trong việc giảm triệu chứng, hỗ trợ làm lành vết loét và ngăn ngừa tái phát.
Một chế độ ăn hợp lý không chỉ giúp người viêm loét dạ dày hạn chế sự kích thích lên niêm mạc, giảm tiết axit, mà còn bổ sung đầy đủ dưỡng chất để cơ thể có khả năng hồi phục nhanh hơn. Vậy, nguyên tắc dinh dưỡng dành cho người bệnh là gì? Ăn uống như thế nào để vừa an toàn, vừa hiệu quả?
Nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng cho người viêm loét dạ dày
Ăn uống điều độ, đúng giờ: Người viêm loét dạ dày nên duy trì thói quen ăn uống đều đặn, không bỏ bữa. Việc để bụng đói quá lâu sẽ khiến axit dịch vị tiết ra nhiều, dễ gây đau và làm vết loét nặng thêm. Tốt nhất, người bệnh nên chia thành 5–6 bữa nhỏ trong ngày để giảm áp lực lên dạ dày.
Chọn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa: Nên ưu tiên các món ăn được chế biến bằng cách hấp, luộc, ninh, hầm để làm mềm thực phẩm. Các món cháo, súp, cơm nhão, khoai nghiền… sẽ giảm bớt gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
Đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng: Người bệnh vẫn cần bổ sung đủ nhóm chất: Tinh bột, đạm, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt, protein (chất đạm) và vitamin A, C, kẽm có vai trò hỗ trợ tái tạo và làm lành niêm mạc dạ dày.
Hạn chế thực phẩm và đồ uống gây kích thích: Những món ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ, chất kích thích có thể làm tăng tiết axit, gây khó chịu và làm chậm quá trình hồi phục.
Ăn chậm, nhai kỹ: Đây là nguyên tắc cơ bản giúp thức ăn được nghiền nhỏ, giảm áp lực tiêu hóa và giúp cơ thể hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn.
Thực phẩm nên ăn
Tinh bột dễ tiêu: Cháo, cơm mềm, bánh mì trắng, bún, phở, khoai tây, khoai lang. Chúng không chỉ cung cấp năng lượng mà còn có tác dụng trung hòa axit trong dạ dày.
Thực phẩm giàu protein: Thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo, đậu phụ… Protein cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào niêm mạc.
Rau củ quả mềm, ít xơ thô: Bí đỏ, cà rốt, khoai tây, bông cải xanh, cải thìa… nên được nấu chín kỹ để dễ tiêu hóa.
Trái cây ít chua, giàu vitamin: Chuối chín, đu đủ, dưa hấu, táo hấp, lê chín mềm. Vitamin C giúp tăng cường đề kháng và hỗ trợ lành vết thương.
Sữa và chế phẩm từ sữa ít béo: Có thể dùng sữa ấm, sữa chua không đường, phô mai mềm để bổ sung canxi và làm dịu niêm mạc dạ dày.
Chất béo lành mạnh: Dầu oliu, dầu mè, dầu hạt cải… ở mức độ vừa phải giúp tăng cường hấp thu vitamin tan trong dầu mà không gây khó tiêu.
Thực phẩm cần hạn chế
Đồ ăn cay, chua, mặn: Ớt, tiêu, mù tạt, dưa cà muối, chanh, me, xoài xanh… có thể làm vết loét trầm trọng hơn.
Đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ: Gây đầy hơi, khó tiêu, làm tăng áp lực lên dạ dày.
Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp thường chứa nhiều muối và chất bảo quản.
Thức uống có cồn, gas và chất kích thích: Rượu, bia, cà phê, nước ngọt có gas dễ làm tổn thương niêm mạc.
Rau sống, trái cây nhiều xơ cứng: Như mía, sắn, ngô, rau sống, ổi, cóc… gây khó tiêu, dễ tạo cảm giác đầy bụng.
Lời khuyên trong sinh hoạt
Ăn uống hợp lý: Không ăn quá no, không để bụng quá đói, không ăn ngay trước khi đi ngủ. Bữa tối nên ăn nhẹ và cách giờ ngủ ít nhất 2–3 tiếng.
Nước uống: Uống đủ 1,5–2 lít nước/ngày, nên uống từng ngụm nhỏ, tránh uống quá nhiều một lúc. Nước ấm tốt hơn nước lạnh.
Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Stress là yếu tố thúc đẩy viêm loét dạ dày, vì vậy cần giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, tập các bài thư giãn như yoga, thiền, đi bộ nhẹ.
Không hút thuốc lá: Nicotine làm tăng tiết axit và cản trở quá trình lành loét.
Gợi ý thực đơn 1 ngày cho người viêm loét dạ dày
Bữa sáng: Cháo yến mạch nấu với sữa ít béo, ăn kèm chuối chín.
Bữa phụ: 1 ly sữa ấm hoặc sữa chua không đường.
Bữa trưa: Cơm mềm, cá hấp gừng, rau cải luộc, canh bí đỏ nấu nhừ.
Bữa xế: 1 miếng đu đủ chín hoặc lê hấp.
Bữa tối: Cháo thịt nạc băm, rau củ ninh nhừ, tráng miệng bằng dưa hấu.
Trước khi ngủ: 1 ly sữa ấm giúp dễ ngủ và giảm tiết axit.
Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong điều trị và phòng ngừa viêm loét dạ dày. Người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc ăn uống khoa học, chọn thực phẩm dễ tiêu, tránh đồ ăn kích thích và kết hợp với lối sống lành mạnh. Kiên trì duy trì chế độ ăn uống hợp lý không chỉ giúp giảm đau, mau lành vết loét mà còn phòng ngừa bệnh tái phát, bảo vệ hệ tiêu hóa khỏe mạnh lâu dài.
