Nằm ở trung tâm của đất nước Sri Lanka, đền vàng Dambulla (còn được gọi là đền thờ động Dambulla) được coi là một trong những kỳ quan Phật giáo quan trọng nhất của thế giới.
Đây là một quần thể đền đài nằm trong một hệ thống hang động rộng lớn với trên 80 hang động được ghi nhận ở một vùng núi đá có độ cao 160m so với vùng đồng bằng lân cận.
Theo các nhà nghiên cứu, đền Vàng Dambulla có niên đại từ thể kỷ 2-3 TCN và là tu viện Phật giáo lớn nhất thế giới thời điểm đó.
Ngày nay, những giá trị cốt lõi của ngôi đền này nằm trong 5 hang động, được ví như những kho tàng cổ xưa về các tác phẩm nghệ thuật Phật giáo, chủ yếu là tượng và tran vẽ trên tường.
Theo thống kê, trong các hang động của đền Vàng Dambulla có tổng công 153 bức tượng Phật, 3 bức tượng của vị vua Sri Lanka và 4 bức tượng của các vị thần và nữ thần.
Bên cạnh chủ đề Phật giáo, trong các hang động này còn có cả những bức tượng Hindu giáo, thể hiện các vị thần Hindu, Vishnu thần và thần Ganesh.
Các bức tranh tường ở nơi đây có diện tích lên đến 2.100 mét vuông, với các chủ đề liên quan đến cuộc sống và tư tưởng của Đức Phật.
Bên cạnh những tác phẩm nghệ thuật tôn giáo, các hang động ở đền Dambulla còn lưu giữ những chứng cứ về hoạt động của con người từ thời tiền sử tại khu vực này.
Cách khu phức hợp hang động Dambulla không xa, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một khu vực chôn cất có niên đại khoảng 2.700 năm trước, cho thấy đây là một khu vực định cư quan trọng từ trước khi Phật giáo du nhập.
Quần thể di tích đền vàng Dambulla đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào năm 1991.
