Sau khi Báo Tri thức & Cuộc sống phản ánh về những dấu hiệu bất thường trong Hồ sơ mời thầu (HSMT) gói thầu chiếu sáng công cộng tại Ban QLDA khu vực Phước Long (Cà Mau), Ban Quản lý dự án khu vực Phước Long (QLDA KV Phước Long) đã có văn bản phản hồi chính thức. Đáng nói, Chủ đầu tư đã bác bỏ toàn bộ kiến nghị xác đáng của nhà thầu, kiên quyết bảo vệ những tiêu chí bị cho là dựng "rào cản", đi ngược lại tinh thần của Luật Đấu thầu 2023.
Vụ việc xoay quanh Gói thầu số 6: Xây dựng Hệ thống đèn chiếu sáng (Mã TBMT: IB2500337251) trị giá 9.498.549.883 đồng, thuộc Dự án Xây dựng Hệ thống đèn chiếu sáng trên tuyến Quản Lộ Phụng Hiệp. Chủ đầu tư là Ban QLDA khu vực Phước Long. Trước đó, ngày 14/08/2025, Công ty TNHH thương mại dịch vụ và đầu tư và phát triển công nghệ Thiên Phúc đã có văn bản kiến nghị, chỉ ra hàng loạt tiêu chí trong HSMT có dấu hiệu hạn chế cạnh tranh.
Nhà thầu "vạch" rào cản, Chủ đầu tư phản hồi "vòng vo"
Trong văn bản kiến nghị, nhà thầu đã chỉ ra hai nhóm vấn đề cốt lõi.
Thứ nhất, hàng loạt yêu cầu kỹ thuật đối với đèn LED 120W mang tính định hướng, chỉ một vài nhà sản xuất có thể đáp ứng. Cụ thể, HSMT yêu cầu đèn phải có logo và tên đúc nổi, có chứng nhận kiểu dáng công nghiệp, chứng nhận hệ thống quản lý ISO 50001:2018 và thậm chí là chứng nhận ENEC (tiêu chuẩn điện của Châu Âu). Đây đều là những yêu cầu không liên quan trực tiếp đến chất lượng, hiệu suất phát sáng của đèn mà mang tính nhận dạng thương hiệu và các chứng nhận không bắt buộc.
Trước những kiến nghị cụ thể này, Công văn số 48/CV-BQL do ông Trần Khanh Đạm ký thay mặt Chủ đầu tư lại trả lời một cách mâu thuẫn và chung chung. Văn bản ban đầu khẳng định:
"E-HSMT không đưa thông số kỹ thuật của đèn 120W" , nhưng ngay sau đó lại cho rằng thông số kỹ thuật được quy định trong Hồ sơ thiết kế (HSTK) để “đảm bảo chất lượng”. Hoàn toàn không có một lời giải thích nào cho việc tại sao một chiếc đèn lắp ở Việt Nam lại cần chứng nhận của Châu Âu, hay tại sao logo đúc nổi lại là tiêu chí để đảm bảo chất lượng.
Thứ hai, và nghiêm trọng hơn, là yêu cầu về nhân sự. HSMT buộc nhà thầu phải kê khai và cung cấp hồ sơ chi tiết của 25 công nhân kỹ thuật và 10 công nhân dự phòng, và đặt tiêu chí này trong phần đánh giá kỹ thuật theo hình thức "Đạt/Không đạt". Nhà thầu đã chỉ rõ đây là hành vi vi phạm Mẫu HSMT ban hành kèm Thông tư số 79/2025/TT-BTC , vốn quy định rõ không được yêu cầu về công nhân kỹ thuật trong mục này.Về vấn đề này, Chủ đầu tư đã đưa ra một lập luận đáng kinh ngạc: "Việc yêu cầu công nhân kỹ thuật ở Mục 3 – Tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật thì pháp luật về đấu thầu chưa có quy định cụ thể.".
Phản hồi của Chủ đầu tư có đứng vững trước pháp luật?
Phân tích các lập luận của Chủ đầu tư dưới lăng kính pháp luật hiện hành, có thể thấy rõ sự thiếu thuyết phục.
Luật sư Nguyễn Thị Hương, Đoàn Luật sư TP.HCM khẳng định: “Lập luận ‘pháp luật chưa quy định cụ thể’ của Chủ đầu tư là một sự diễn giải sai lệch và nguy hiểm. Pháp luật về đấu thầu là một hệ thống nhất quán, từ Luật, Nghị định đến các Thông tư hướng dẫn và Mẫu hồ sơ mời thầu bắt buộc. Khoản 5, Điều 26 của Nghị định số 214/2025/NĐ-CP đã quy định rất rõ, đối với tiêu chuẩn đánh giá kỹ thuật gói thầu xây lắp: ‘không được đưa yêu cầu về khả năng huy động nhân sự chủ chốt, thiết bị thi công chủ yếu trong yêu cầu về kỹ thuật’. Quy định này là mệnh lệnh, không phải là một gợi ý. Việc HSMT tại Cà Mau cố tình đưa yêu cầu về nhân sự (dù là công nhân) vào mục đánh giá kỹ thuật là hành vi trái với quy định tại Nghị định này và tinh thần của Luật Đấu thầu.”
Tương tự, các yêu cầu "lạ" về đèn LED cũng cho thấy dấu hiệu vi phạm. Chuyên gia đấu thầu Phạm Giang phân tích: “Khoản 3, Điều 44 Luật Đấu thầu 2023 nghiêm cấm HSMT ‘nêu điều kiện dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu’. Việc đòi hỏi các chứng nhận không liên quan trực tiếp đến chất lượng như ISO 50001, ENEC hay các đặc điểm hình thức như logo đúc nổi chính là những rào cản kỹ thuật tinh vi. Phản hồi của Chủ đầu tư đã không giải quyết được gốc rễ vấn đề mà chỉ cho thấy sự bảo vệ một cách khó hiểu cho các tiêu chí này, làm dấy lên nghi ngại về một cuộc thầu được ‘dọn đường’ sẵn.”
Câu hỏi về trách nhiệm và sự minh bạch
Việc một bộ HSMT có nhiều dấu hiệu bất thường, bị nhà thầu kiến nghị, nhưng lại được Chủ đầu tư kiên quyết bảo vệ đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các bên liên quan:
- Chủ đầu tư: Ban QLDA khu vực Phước Long mà người đại diện là ông Trần Khanh Đạm.
- Người ký Quyết định phê duyệt KHLCNT: Ông Lê Văn Tần, Chủ tịch UBND huyện Phước Long cũ (Quyết định số 1142/QĐ-UBND ngày 21/04/2025).
- Đơn vị tư vấn lập HSMT: Công ty TNHH MTV tư vấn đầu tư xây dựng Phát Lộc (trụ sở tại Vĩnh Long).
- Đơn vị tư vấn thẩm định HSMT: Công ty TNHH MTV sản xuất thương mại xây dựng Khánh An (trụ sở tại Vĩnh Long).
Phản hồi của Chủ đầu tư không chỉ là câu trả lời cho một doanh nghiệp, mà còn là câu trả lời cho dư luận về cách sử dụng đồng vốn ngân sách. Tại sao một bộ HSMT lại có thể chứa đựng những tiêu chí bị cho là trái luật? Tại sao khi được chỉ ra, các bên liên quan lại không sửa đổi mà chọn cách bảo vệ chúng bằng những lập luận chưa vững chắc? Liệu có hay không một "kịch bản" đã được định sẵn cho gói thầu gần 10 tỷ đồng này?
Để hoạt động đấu thầu tại Cà Mau thực sự cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, những câu hỏi này cần được các cơ quan chức năng có thẩm quyền vào cuộc làm rõ.
