Tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em đang là vấn đề báo động tại nhiều gia đình. Béo phì không chỉ ảnh hưởng ngoại hình mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, gan nhiễm mỡ, rối loạn chuyển hóa từ khi còn rất sớm. Tuy nhiên, giúp con giảm cân an toàn, hiệu quả lại không hề dễ nếu cha mẹ không hiểu đúng cách.

Nhận diện nguyên nhân gây thừa cân

Mỗi trẻ có một nguyên nhân tăng cân khác nhau. Với nhiều trẻ, nguyên nhân chính là do khẩu phần ăn giàu năng lượng, nhiều tinh bột xấu, thức ăn nhanh, nước ngọt, bánh kẹo… Một số trẻ khác lại tăng cân do ít vận động, dành quá nhiều thời gian ngồi trước tivi, điện thoại, máy tính bảng. Ngoài ra, cũng cần lưu ý yếu tố di truyền, nếu bố mẹ bị béo phì, con cũng có nguy cơ cao hơn. Ở một số trường hợp hiếm gặp, trẻ tăng cân bất thường có thể do rối loạn nội tiết (bệnh về tuyến giáp, rối loạn chuyển hóa…). Khi nghi ngờ, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được tư vấn chuyên sâu.

Không áp dụng cách giảm cân cực đoan

Nhiều gia đình vì nóng vội đã bắt con nhịn ăn, ăn kiêng khắc nghiệt hoặc dùng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc. Điều này vô cùng nguy hiểm vì cơ thể trẻ đang trong giai đoạn phát triển mạnh, cần đầy đủ chất dinh dưỡng để hoàn thiện não bộ, chiều cao, hệ xương và miễn dịch. Thay vì giảm khẩu phần, cha mẹ nên điều chỉnh cấu trúc bữa ăn:

Hạn chế đường, bánh kẹo, nước ngọt có gas.

Giảm thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh.

Tăng cường rau xanh, củ quả giàu chất xơ để trẻ no lâu.

Chọn tinh bột tốt: Gạo lứt, khoai lang, yến mạch thay cho cơm trắng tinh chế.

Đảm bảo nguồn đạm nạc từ thịt, cá, trứng, sữa chua ít đường.

Đặc biệt, nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh để trẻ quá đói dẫn đến ăn bù.

Xây dựng thói quen vận động tự nhiên

Một sai lầm phổ biến là cha mẹ chỉ tập trung giảm ăn mà quên tăng vận động. Vận động đóng vai trò then chốt để tiêu hao năng lượng dư thừa và giữ cho cơ thể dẻo dai. Tuy nhiên, trẻ em thường chán các bài tập gò bó. Cha mẹ có thể:

Khuyến khích con chơi các môn thể thao nhẹ nhàng, phù hợp lứa tuổi như bơi lội, đá bóng, cầu lông.

Hạn chế thời gian ngồi trước màn hình dưới 2 giờ/ngày.

Cho trẻ làm việc nhà: quét nhà, lau nhà, tưới cây, dọn dẹp phòng ngủ…

Tạo thói quen đi bộ, leo cầu thang thay vì thang máy.

Cùng con tập các bài vận động vui nhộn như nhảy dây, aerobic, zumba tại nhà.

Ngủ đủ giấc và quản lý stress

Nhiều phụ huynh không để ý rằng thiếu ngủ cũng làm trẻ dễ tăng cân. Khi ngủ không đủ, cơ thể tiết nhiều hormone gây thèm ăn. Vì thế, hãy đảm bảo trẻ ngủ đủ 9-10 tiếng/ngày tùy độ tuổi. Trước khi ngủ nên hạn chế thiết bị điện tử, tạo không gian ngủ yên tĩnh, mát mẻ. Ngoài ra, trẻ bị căng thẳng, stress cũng dễ ăn uống vô tội vạ để giải tỏa. Vì vậy, cha mẹ nên quan tâm sức khỏe tinh thần của con, động viên, chia sẻ để con cảm thấy an toàn, tránh lo âu quá mức.

Tránh tự ý dùng thuốc giảm cân cho trẻ

Tuyệt đối không được cho trẻ dùng bất kỳ loại thuốc giảm cân, trà thải mỡ hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc. Những sản phẩm này có thể gây mất nước, rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng gan thận, thậm chí ảnh hưởng đến quá trình dậy thì và phát triển. Nếu tình trạng thừa cân nghiêm trọng, cần có bác sĩ dinh dưỡng hoặc bác sĩ nội tiết theo dõi, xây dựng phác đồ giảm cân phù hợp.

Cùng con kiên trì thay đổi thói quen

Trẻ không thể tự ý thức được việc giảm cân nếu không có sự đồng hành từ cha mẹ. Gia đình nên:

Làm gương cho con bằng cách ăn uống lành mạnh, hạn chế đồ ăn vặt.

Không chê bai hay chỉ trích ngoại hình của con.

Ghi nhận nỗ lực, động viên con khi con đạt mục tiêu nhỏ.

Cùng con đặt ra mục tiêu cụ thể và lộ trình phù hợp.

Giảm cân cho trẻ không phải chuyện ngày một ngày hai, càng không thể ép cân như người lớn. Hãy kiên nhẫn, đồng hành và hiểu đúng nhu cầu của con. Khi cần thiết, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo con giảm cân đúng cách, phát triển toàn diện cả thể chất và tinh thần.