Trong thời đại công nghệ số, tài khoản ngân hàng không chỉ là công cụ quản lý tài chính cá nhân mà còn có thể trở thành mục tiêu của tội phạm lừa đảo. Nhiều người dân đang vô tình trở thành "công cụ" cho các đối tượng xấu khi tài khoản của họ bị sử dụng để nhận tiền từ các vụ lừa đảo, dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

Tài khoản ngân hàng - "Công cụ" không ngờ của tội phạm

Các đối tượng lừa đảo thường tìm cách lợi dụng tài khoản ngân hàng của người dân để thực hiện các giao dịch phi pháp. Họ dụ dỗ người dân cho thuê hoặc bán tài khoản với giá vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, hứa hẹn đây là công việc "nhàn hạ" và không ảnh hưởng đến chủ tài khoản. Tuy nhiên, thực chất, những tài khoản này sẽ được sử dụng để nhận tiền từ các vụ lừa đảo, rửa tiền, hoặc giao dịch bất hợp pháp khác.

Theo công an TP Hà Nội, thời gian gần đây, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng đang diễn biến rất phức tạp với nhiều thủ đoạn mới rất tinh vi.

Thủ đoạn của các đối tượng thường đăng tải thông tin trên các diễn đàn, hội nhóm mạng xã hội về việc thuê, mua tài khoản ngân hàng hoặc tiếp cận với những người lao động có thu nhập thấp, người thiếu hiểu biết về pháp luật hoặc sinh viên, để nhờ thuê mở tài khoản ngân hàng và nhận tiền công với giá từ 500.000 – 1.000.000 đồng.

Sau khi mở tài khoản, chủ tài khoản phải bàn giao thông tin đăng nhập Internet Banking, sim điện thoại đăng ký tài khoản, thẻ ngân hàng… cho đối tượng. Đối tượng sẽ sử dụng các tài khoản ngân hàng này để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thiếu tá Phí Văn Thanh – Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an cho biết, hiện nay việc mua bán tài khoản ngân hàng để thực hiện hành vi lừa đảo là một vấn đề đáng báo động.

Mặc dù cơ quan chức năng đã nhiều lần cảnh báo, cũng như triển khai quyết liệt các giải pháp ngăn chặn để bảo vệ quyền lợi của các tổ chức, cá nhân nhưng tình trạng này vẫn thường xuyên xảy ra và ngày càng lan rộng.

Cụ thể, các đối tượng sử dụng hàng trăm hội nhóm ở trên không gian mạng, thông qua mạng xã hội như Facebook, Telegram, Zalo... rồi đăng tải công khai các thông tin mua bán tài khoản ngân hàng.

Với số tiền vài trăm nghìn đồng chúng có thể mua bán một tài khoản ngân hàng, bao gồm cả thẻ vật lý và sim điện thoại đăng ký cho dịch vụ Mobile Banking.

Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại lớn về mặt tài chính cho nạn nhân mà còn làm suy yếu niềm tin vào hệ thống tài chính và ngân hàng. Đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tội phạm, nhất là tội phạm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, tội phạm rửa tiền, đánh bạc và ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình an ninh trật tự.

Thiếu tá Phí Văn Thanh cho biết, hiện nay có nhiều ngân hàng có những chính sách để giảm bớt thủ tục hành chính, tạo mọi điều kiện thuận lợi để giúp người dân dễ dàng trong việc mở tài khoản. Chính vì vậy, các đối tượng phạm tội sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để thực hiện hành vi mua bán trái phép các thông tin tài khoản.

Tiếp đó, các đối tượng lừa đảo sẽ tìm những người có cùng tên với tài khoản trên mạng xã hội để thực hiện hành vi lừa đảo. Chúng có thể xâm nhập thẳng vào các tài khoản facebook, hoặc gửi các đường link ở trên mạng xã hội để cài cắm các mã độc. Thậm chí gửi các mail chứa các đường link dẫn đến các web nhằm mục đích cướp tài khoản.

Nạn nhân của các vụ lừa đảo qua tài khoản ngân hàng thường là những người thiếu hiểu biết về công nghệ, sinh viên, người lao động có thu nhập thấp, hoặc người già. Họ dễ dàng bị dụ dỗ bởi những lời hứa hẹn kiếm tiền nhanh chóng mà không cần làm việc.

Trường hợp của anh L.H.M.C ở phố Nguyễn Chí Thanh, phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình, TP Hà Nội là một ví dụ. Anh L.H.M.C đã bán tài khoản ngân hàng cho một người có nhu cầu mua trên mạng xã hội. Sau đó vài ngày, Facebook của anh bị hacker chiếm quyền sử dụng. Các đối tượng đã dùng Facebook của anh để nhắn tin cho người quen, bạn bè vay tiền. Do tài khoản ngân hàng mà các đối tượng lừa đảo cung cấp để mọi người chuyển khoản đúng với tên của anh L.H.M.C nên đã có nhiều người chủ quan và chuyển tiền. Anh L.H.M.C chia sẻ: “Sau khi mọi người bị lừa chuyển tiền, tôi ra ngân hàng yêu cầu khóa tài khoản, tuy nhiên các đối tượng đã tẩu tán tiền bằng cách chia nhỏ, sử dụng để mua hàng hóa tại các trang thương mại điện tử của nước ngoài hoặc chuyển tiền vào ví điện tử mua thẻ cào điện thoại, thẻ game... Tôi rất áy náy vì hành động thiếu hiểu biết của mình đã ảnh hưởng đến mọi người”.

Đã có nhiều nhóm tội phạm mua tài khoản ngân hàng để kiếm lời bị bắt. Trước đó, Công an quận Hải Châu (TP Đà Nẵng) đã thi hành lệnh bắt với đối tượng Hoàng Đức Nhu (sinh năm 1993) về hành vi thu thập, tàng trữ, mua bán, trao đổi trái phép các tài khoản ngân hàng. Qua điều tra được biết, Nhu đã sử dụng các tài khoản Facebook đăng vào các hội nhóm để thu mua các tài khoản ngân hàng, sau đó bán lại. Hoàng Đức Nhu khai nhận đã mua bán, trao đổi 212 tài khoản ngân hàng, thu lợi hơn 100 triệu đồng.

Khuyến cáo dành cho người dân

Để phòng tránh tình trạng trên tiếp tục diễn ra, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) khuyến cáo người dân cần hết sức lưu ý và cẩn trọng trong việc quản lý thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng của mình, tránh việc tiếp tay cho tội phạm hoặc liên đới đến các hành vi vi phạm pháp luật. Cần có những biện pháp đảm bảo an toàn thông tin cá nhân, không chia sẻ thông tin cá nhân hoặc thông tin tài khoản ngân hàng với người lạ trên không gian mạng; nói không với mọi lời đề nghị "cho thuê" hoặc "bán" tài khoản ngân hàng để hưởng lợi ích tài chính.

Nếu phát hiện bất kỳ hoạt động mua, bán tài khoản ngân hàng nào, công dân cần báo ngay với cơ quan công an để xử lý, giải quyết; đồng thời tìm hiểu về các rủi ro và hậu quả pháp lý liên quan đến việc "cho thuê" và "bán" tài khoản ngân hàng để tránh trở thành nạn nhân của tội phạm.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước, cho biết Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để triển khai kết nối dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc này sẽ giúp các ngân hàng làm sạch dữ liệu và xác thực khách hàng một cách chính xác hơn. Về tình trạng cho thuê, cho mượn tài khoản ngân hàng, ông Tuấn nhấn mạnh rằng thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã nhận được nhiều văn bản từ cơ quan công an các tỉnh, thành phố liên quan đến các vụ điều tra mua bán, cho thuê, cho mượn tài khoản. Để ngăn chặn tình trạng này, vốn đang tiếp tay cho các đối tượng lừa đảo, ông Tuấn khẳng định rằng việc định danh khách hàng một cách chính xác sẽ là giải pháp then chốt giúp ngành ngân hàng xử lý triệt để vấn đề.

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng luật sư Kết Nối (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, thời gian gần đây, hành vi cho thuê, cho mượn tài khoản, mua, bán thông tin tài khoản ngân hàng có dấu hiệu diễn ra phức tạp hơn. Các đối tượng thông qua các hội, nhóm mạng xã hội tiếp cận với những người lao động có thu nhập thấp, người còn thiếu hiểu biết về pháp luật hoặc học sinh sinh viên,… thuê họ mở tài khoản ngân hàng và/hoặc thực hiện giao dịch theo yêu cầu của chúng để nhận tiền công.

Mua bán trái phép tài khoản ngân hàng nhằm thu lợi bất chính được coi là hành vi vi phạm pháp luật. Có thể hiểu, hành vi mua bán trái phép tài khoản ngân hàng được biểu hiện ở việc các bên thu thập, thỏa thuận trao đổi thông tin với nhau. Theo đó bên bán cung cấp thông tin số tài khoản mà mình có được thu được từ nhiều nguồn cho bên mua và được thanh toán bằng tiền hay hiện vật khác nhằm thu lợi bất chính hoặc các mục đích khác trái pháp luật.

Theo quy định tại Khoản 5 Điều 26 Nghị định 88/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 143/2021/NĐ-CP và Nghị định số 23/2023/NĐ-CP) quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng đối với hành vi thuê, cho thuê, mượn, cho mượn tài khoản thanh toán, mua, bán thông tin tài khoản thanh toán mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự có thể bị phạt tiền từ 40 đến 100 triệu đồng.

Hành vi mua bán trái phép tài khoản ngân hàng hoàn toàn có đủ căn cứ, cơ sở để điều tra, xử lý về tội “Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng”. Theo quy định tại Điều 291 Bộ Luật Hình sự năm 2015, người nào thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ đến 3 tháng, phạt tù đến 7 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản tùy theo mức độ vi phạm.

Không những thế, việc cho mượn tên, giấy tờ để làm thẻ, mở tài khoản hiểu theo góc độ nào đó cũng là một hình thức tiếp tay cho đối tượng lừa đảo. Vì tài khoản mua được trở thành phương tiện cho các đối tượng lừa đảo nhận tiền của các phi vụ lừa đảo và kéo theo nhiều hệ lụy. Do đó, những trường hợp dù biết rõ nhưng vì hám lợi vẫn tiếp tay, tạo cơ hội cho các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội có thể bị điều tra, truy tố về hành vi liên quan đến các giao dịch vi phạm pháp luật ngay cả khi không tham gia trực tiếp vào hoạt động lừa đảo.

Như vậy, việc không ý thức được mức độ nguy hiểm của hành vi cho thuê, cho mượn, mua, bán thông tin tài khoản ngân hàng khiến người dân có thể gián tiếp tiếp tay cho các hoạt động phạm tội. Theo quy định pháp luật, việc thuê, cho thuê, mượn, cho mượn tài khoản, mua, bán thông tin tài khoản ngân hàng có khả năng bị xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.