Cấp xã như "cánh tay nối dài" của cấp tỉnh

Thực hiện Kết luận số 183-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở sang chủ động nắm, điều hành kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, ngày 9/8, Bộ Nội vụ tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã.

Đề cập đến một số điểm mới cơ bản cần lưu ý, Bộ Nội vụ nêu rõ, UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ đề nghị Quốc hội phân quyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương (kể cả cấp xã) thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương.

Trong khi đó, UBND cấp xã là cơ quan hành chính nhà nước trực tiếp gần dân nhất, đóng vai trò quan trọng như "cánh tay nối dài" của chính quyền cấp tỉnh.

"Trong mô hình 2 cấp, UBND xã trở thành đầu mối quan trọng để triển khai, cụ thể hóa các chính sách từ cấp tỉnh, đảm bảo các quyết định hành chính được triển khai sát với thực tế đời sống nhân dân", Bộ Nội vụ nêu rõ.

Đáng lưu ý, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) quy định 9 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của UBND xã, điển hình như quyết định bố trí các chức danh công chức chuyên môn; quyết định thành lập, thay đổi tên gọi, giải thể, quy định tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cấp mình...

Đối với vị trí chủ tịch UBND cấp xã, Bộ Nội vụ nhấn mạnh, đây là người đại diện cao nhất về quản lý hành chính nhà nước tại địa phương. Với việc không còn cấp huyện, vị trí của Chủ tịch UBND cấp xã càng trở nên rõ rệt và trực tiếp hơn, vừa điều hành trực tiếp các hoạt động hành chính, vừa đại diện cho chính quyền gần gũi nhất với nhân dân.

“Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định, Chủ tịch UBND cấp xã chịu trách nhiệm trực tiếp trước cấp tỉnh và người dân về hiệu quả quản lý hành chính trên địa bàn; đồng thời được phân cấp và ủy quyền để chủ động hơn trong điều hành và xử lý các vấn đề tại cơ sở, đáp ứng kịp thời các nhu cầu của người dân”, Bộ Nội vụ cho hay.

Ngoài ra, theo Bộ Nội vụ, có một điểm mới quan trọng cần lưu ý: Chủ tịch UBND cấp xã được thay mặt UBND cấp xã quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã và báo cáo UBND cấp xã tại phiên họp gần nhất.

Công chức không đùn đẩy, không thu thêm tiền

Trong khi đó, vị trí trưởng phòng chuyên môn thuộc UBND cấp xã là công chức hành chính nhà nước (giữ chức danh lãnh đạo, quản lý), giữ vai trò người đứng đầu đơn vị chuyên môn thuộc UBND cấp xã. Vị trí này còn là cầu nối giữa UBND xã với công chức chuyên môn và với nhân dân, giữa cấp xã với các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh.

Theo quy định, trưởng phòng sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân trước Chủ tịch UBND và trước pháp luật về chất lượng, tiến độ, hiệu quả công tác được giao.

Còn về công chức, Bộ Nội vụ nêu rõ, Luật Cán bộ, công chức năm 2025 đã quy định thống nhất một chế độ công vụ, không còn phân biệt công chức "cấp xã – cấp tỉnh hay cấp trung ương". Công chức cấp xã là một bộ phận trong hệ thống công chức nhà nước, mở đường cho quy hoạch, phát triển đội ngũ công chức thống nhất từ cơ sở đến trung ương.

Bộ Nội vụ lưu ý, công chức cấp xã không giải quyết vấn đề vượt thẩm quyền, tham mưu phải có căn cứ pháp luật rõ ràng, không cảm tính.

Cán bộ công chức khi giao tiếp hành chính phải chuẩn mực – phục vụ nhân dân, tôn trọng nhân dân, không sách nhiễu, không trì hoãn; không được gây khó khăn để yêu cầu chi phí ngoài quy định.

Đặc biệt, Bộ Nội vụ lưu ý, trong giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp, công chức phải lưu ý “5 đúng – 3 không – 2 chủ động”.

Trong đó ‘5 đúng’ gồm: Đúng quy trình – Đúng thành phần hồ sơ – Đúng thời hạn – Đúng thái độ – Đúng trách nhiệm.

Còn ‘3 không” là: Không đùn đẩy – Không thu thêm tiền – Không gây khó dễ và ‘2 chủ động’ gồm: Chủ động hướng dẫn – Chủ động phối hợp nội bộ.