Đưa về cấp xã sẽ phát sinh chi phí thường xuyên như hạ tầng, an ninh thông tin, đào tạo vượt khả năng chi ngân sách cấp xã.
Ngày 24/10, tại tọa đàm “Giữ nguyên mô hình Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai và điều chỉnh thời gian giao về cấp xã”, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TP.HCM cho biết, đến nay, 34 tỉnh thành đã có 1 Văn phòng Đăng ký đất đai cấp tỉnh và 703 chi nhánh cấp huyện (cũ), trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, hoạt động ổn định và thống nhất về chuyên môn.
Cần có lộ trình
Các Văn phòng Đăng ký đất đai này đang là đầu mối chuyên môn ngành dọc, bảo đảm đo đạc, chỉnh lý biến động và quản trị cơ sở dữ liệu đất đai tập trung, liên thông với thuế, tư pháp, ngân hàng, công chứng. Văn phòng Đăng ký đất đai là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ kinh phí, giúp giảm gánh ngân sách địa phương. Nếu giao nhiệm vụ cho xã, sẽ phát sinh chi phí thường xuyên như hạ tầng, an ninh thông tin, đào tạo vượt khả năng chi ngân sách cấp xã.
Do đó, TS Phạm Viết Thuận đề xuất giữ nguyên mô hình chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai hiện nay để bảo đảm tính thống nhất quản lý, an toàn dữ liệu và chất lượng phục vụ người dân trong khi hạ tầng kỹ thuật và dữ liệu số quốc gia chưa hoàn thiện.
Ông Thuận cũng đề nghị Chính phủ xem xét lùi thời điểm chuyển giao về cấp xã, thực hiện sau khi cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia được hoàn thiện và vận hành ổn định, bảo đảm điều kiện hạ tầng, nhân lực, và tài chính cho cấp xã.
“Nếu chuyển toàn bộ chức năng Văn phòng Đăng ký đất đai về xã, trong khi số hóa chưa hoàn tất, sẽ phát sinh rủi ro gián đoạn dữ liệu, sai lệch hồ sơ, và mất an toàn thông tin. Giữ nguyên mô hình chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai chính là giữ vững tính thống nhất trong quản lý Nhà nước, bảo đảm dữ liệu đất đai quốc gia được quản trị an toàn, minh bạch và phục vụ người dân hiệu quả trong thời kỳ chuyển đổi số”, ông Thuận nói.
PGS.TS Nguyễn Đinh Tuấn, nguyên Hiệu trưởng Trường đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM cũng cho rằng, cần giữ nguyên mô hình chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai hiện nay. Nếu thực hiện ngay việc chuyển về cấp xã sẽ gặp khó khăn vì nguồn nhân lực cũng như thiết bị công nghệ hiện nay chưa đảm bảo.
Theo ông Tuấn, việc chuyển chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai chuyển giao về cấp xã cần đáp ứng 4 điều kiện. Thứ nhất, hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai số hóa toàn tỉnh, thành và bảo đảm đường truyền, thiết bị tại xã. Thứ hai, phải được hoàn thiện pháp lý và ban hành quy định cụ thể về thẩm quyền, phân cấp và chuyển đổi tổ chức. Thứ ba, đào tạo, sắp xếp lại cán bộ, hướng dẫn chuyển đổi viên chức, công chức và tập huấn địa chính xã. Thứ tư, cần phải có lộ trình thực hiện thí điểm, rút kinh nghiệm, mở rộng dần; giám sát thường xuyên, tránh gián đoạn dịch vụ công.
Sai luật
Trong khi đó, ông Đỗ Đức Đôi, nguyên Vụ phó Vụ Thông tin và Đăng ký Đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ) khẳng định, mục tiêu thành lập của chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai là tách bạch giữa quản lý nhà nước và làm chuyên môn. Nhà nước lập quy hoạch, ra quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, cho chuyển mục đích sử dụng đất... còn làm như thế nào là do cơ quan chuyên môn là chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai ký cấp sổ hồng.
Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai là đơn vị nghiệp vụ, là đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc UBND cấp tỉnh theo quy định của Luật Đất đai 2024. Đưa về cấp xã là sai luật và hiện nay chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai đang hoạt động khá tốt trong lúc cơ sở dữ liệu đất đai chưa được làm sạch, chưa được đồng bộ hóa dữ liệu.
“Tôi 18 năm làm việc trong ngành này và thấy rằng mô hình đang chạy rất tốt. Do đó khi có chỉ đạo hay nghị quyết gì đó phải thực hiện theo đúng theo Luật Đất đai 2024 và phù hợp với thực tế. Tốt nhất là nên giữ lại mô hình như hiện nay vì nó đang hoạt động rất hiệu quả”, ông Đôi nói.
Theo ông Đôi, nếu chuyển ngay chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai về xã, phường sẽ khiến người dân gặp khó khăn khi đi làm thủ tục hành chính. Nghị quyết 316 của Chính phủ có yêu cầu nghiên cứu sắp xếp lại mô hình hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai, chứ không nói rõ là phải chuyển về cấp xã. Do đó việc sắp xếp, tìm kiếm mô hình mới cho hệ thống cho văn phòng đăng ký đất đai trong tình hình mới là cần thiết, nhưng không nhất thiết phải đưa ngay về cấp xã.
Luật sư Hoàng Thị Thu, Giám đốc Công ty Luật HTVN cho rằng, quy định pháp luật hiện hành chưa có bất kỳ văn bản nào hướng dẫn cụ thể về chức năng, vị trí, vai trò và tổ chức hoạt động của chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai trong trường hợp thuộc quản lý của cấp xã. Từ khi chính thức sáp nhập đến nay mới chỉ gần 4 tháng, hệ thống cơ quan mới chưa thực sự ổn định, quá trình chuyển giao phát sinh những khó khăn, vẫn còn nhiều công việc tồn đọng chưa được giải quyết triệt để.
Trong khi đó, các Văn phòng Đăng ký đất đai cũng như chi nhánh vẫn đang hoạt động hiệu quả, phục vụ đắc lực cho công tác quản lý đất đai. Do vậy, nếu chuyển giao thẩm quyền về cấp xã, phường ngay trong thời điểm này sẽ gặp phải rất nhiều trở ngại, thách thức cả về cơ sở pháp lý lẫn tình hình thực tiễn.
Do đó, luật sư Thu cho rằng nên tiếp tục duy trì mô hình chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai trực thuộc Văn phòng Đăng ký đất đai và đưa ra lộ trình chuyển phù hợp trong 1 - 2 năm tới. Trong thời gian đó, cần khắc phục một số bất cập trong hoạt động của cơ quan này, tinh gọn thủ tục và quy trình hành chính, chuẩn bị sẵn sàng các yếu tố như quy định pháp luật, nhân sự, tài chính, trang thiết bị… để có thể chuyển đổi nhanh chóng, hiệu quả tại một thời điểm thích hợp hơn.
Ông Trần Khánh Quang, Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư Việt An Hòa cũng cho biết hiện nay xã rất nhiều việc, chuyển Văn phòng Đăng ký đất đai về xã có thể bị quá tải. Nếu chuyển giao bộ máy khi chưa có dữ liệu số hoàn chỉnh, điều này có thể dẫn đến việc chuyển khó khăn từ cấp này sang cấp khác. Đồng thời gây khó khăn thêm cho người dân trong việc tra cứu, giải quyết hồ sơ.
“Trước mắt cần nâng cấp chất lượng về hạ tầng con người và kỹ thuật và phải đồng bộ dữ liệu bất động sản, minh bạch tất cả mới có thể chuyển giao về xã, nếu chuyển giao về xã ngay thì sẽ rất rối”, ông Trần Khánh Quang nói.
