Bán thuốc kiểu "xẻ lô", sang nhượng theo... mét vuông

Theo ghi nhận của phóng viên báo Dân Việt, hiện tại không ít quầy thuốc trong Trung tâm phân phối dược phẩm & trang thiết bị y tế Hapu (Hapulico) đang được chia nhỏ cho nhiều người cùng thuê lại để bán thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, ...

Trong một quầy, có thể bắt gặp người bán thuốc kháng sinh ở một bên, người bán thực phẩm chức năng ở bên kia, và sâu trong góc lại có người đang tư vấn các bài thuốc đông y.

Trong vai người có nhu cầu thuê mặt bằng, phóng viên tiếp cận một người đàn ông tên Tiện, người công khai rao "tìm đối tác" trên bảng thông báo treo ngay tại quầy. Ông Tiện tự nhận mình đang quản lý đến 3 vị trí quầy khác nhau trong chợ thuốc và sẵn sàng dẫn khách đi xem mặt bằng.

Tại quầy số 304, được đánh giá là "có mặt tiền đẹp", ông Tiện báo giá: nếu thuê cả nửa quầy, giá là 50 triệu đồng/tháng, còn nếu chỉ thuê một phần thì giá 30 triệu đồng/ tháng, thậm chí: "Cắt ra nhỏ hơn cũng được".

“Em thích làm kiểu nào thì anh chia kiểu ấy, tiền ít thì chia nhỏ. Lấy cả thì tính chung, lẻ thì anh tính lẻ, mà lẻ lúc nào cũng đắt hơn cả” – ông Tiện tư vấn.

Ông này tiếp tục dẫn khách đến quầy 416, mang tên Công ty cổ phần thương mại xuất nhập khẩu dược liệu Tam Đảo Xanh. Quầy này cũng đang trong tình trạng cho thuê lại nửa quầy với giá 25 triệu/tháng. Nếu khách có nhu cầu, có thể "chia đôi" với người đang thuê hiện tại.

Điều đáng nói là thỏa thuận "hợp tác" về mặt bằng hoàn toàn không liên quan gì đến giấy phép hành nghề dược. Người thuê không cần trình chứng chỉ chuyên môn nào, chỉ cần có tiền đặt cọc là có thể bước vào bán thuốc, thực phẩm chức năng.

Trong vai người đang đi tìm mặt bằng, chúng tôi được một người phụ nữ đang thuê tại đây chia sẻ: “Chị cọc cho anh ấy 25 triệu, rồi em chuyển lại chị 12 triệu rưỡi. Hai chị em mình chia quầy, mỗi người một nửa, bán chung nhưng không tranh khách. Ai có hàng gì thì tự bán hàng đó, khách đứng đâu người ấy phục vụ”.

Cách phân chia kiểu “hàng ai nấy bán, lộc ai nấy hưởng” đang khiến cho một quầy thuốc trở thành nhiều quầy nhỏ và quyền kiểm soát trách nhiệm pháp lý về nguồn gốc thuốc, tư vấn điều trị trở nên mơ hồ.

Mô hình “chia nhỏ, góp tiền thuê chỗ bán thuốc” đang lan rộng như một xu hướng ngầm tại chợ thuốc Hapulico.

Tiếp tục tiếp cận thông tin tại quầy 436 với nội dung "tuyển đối tác", phóng viên được giới thiệu gặp một người phụ nữ tên Xuân, người này tự giới thiệu, đang giữ vai trò quản lý và phân bổ mặt bằng cho những người có nhu cầu thuê chỗ.

“Em muốn ở đây thì phải cọc trước, không thì chị ở ngoài này chị nhận người khác luôn. Ý là muốn ở thì phải chốt tiền trước” – bà Xuân thẳng thắn đặt điều kiện.

Khi được hỏi hiện tại quầy 436 đã có bao nhiêu người, người này cho biết đã có 3 người cùng thuê chung rồi.

Mỗi người một mục đích: người bán buôn, người thuê chỉ để đóng đơn, người thì bán lẻ. Phóng viên thắc mắc “ba người là hơi đông”, nhưng bà Xuân lý giải: “Không đông đâu. Một quầy gần trăm triệu tiền thuê, 70–80 triệu mỗi tháng rồi, có ít gì đâu? Một mình thì sao kham nổi! Nếu em chịu được mức 35 triệu/tháng thì chị sẽ bảo những người khác thu dọn bớt, em vào làm”.

Khi phóng viên kỳ kèo giảm giá, lấy lý do thị trường ế ẩm, bà này kiên quyết: “Không, ít tiền chị không nhận vào đâu. Cái tủ người ta chỉ đứng đóng đơn thôi đã lấy 10 đến 15 triệu rồi”.

Còn tại quầy 516 mang biển tên Công ty TNHH Kinh doanh Tổng hợp An Phú, một người phụ nữ cho biết đang cần cho thuê lại một tủ trống, giá 7 triệu đồng/tháng, phần còn lại đã có người thuê gối đầu để “gồng gánh” tiền mặt bằng.

“Em thuê cả quầy là 28 triệu/tháng, giờ bán khó khăn nên phải chia sẻ lại. Cái kệ này với kho phía trên, em cũng đang cho thuê bớt đi” – người phụ nữ nói.

Khi được hỏi về điều kiện thuê, liệu người thuê có cần bằng cấp dược hay giấy phép hành nghề không, câu trả lời lập tức là không cần gì hết, chỉ cần xách thuốc vào bày mà bán thôi.

Người phụ nữ khẳng định: “Không việc gì cả. Trên này không cần lo. Quan trọng là dược sĩ đứng tên biển công ty thôi, còn hồ sơ là của công ty lo rồi”.

Thậm chí chị này còn hướng dẫn kỹ cách xử lý nếu có đoàn kiểm tra bất ngờ: “Đi ra ngoài hết là được. Không vấn đề gì đâu. Ở trên này dễ. Nếu chị không phải nhân viên trong danh sách công ty nộp lên Sở Y tế thì không cần bằng cấp”.

Mượn danh pháp nhân, “chạy vòng” quy định?

Theo quy định hiện hành, mỗi quầy thuốc là một cơ sở bán lẻ độc lập, phải đảm bảo các điều kiện khắt khe về nhân sự chuyên môn, hồ sơ pháp lý và truy xuất nguồn gốc dược phẩm.

Tuy nhiên, như Dân Việt đã tìm hiểu, cách làm phổ biến tại chợ thuốc Hapulico hiện nay là: người có tiền thuê lại một phần mặt bằng, còn hồ sơ pháp lý (giấy phép, hóa đơn, mã vạch) đứng tên công ty treo biển.

Không cần có giấy phép hành nghề, không cần đăng ký cơ sở bán lẻ, người thuê lại mặt bằng hoạt động như một quầy thuốc độc lập. Có thể coi đây là hình thức kinh doanh dược phẩm "lách luật" dưới danh nghĩa thuê mặt bằng: người có tiền sẽ “mua suất” thuê lại một phần quầy từ công ty đã có giấy phép, còn toàn bộ thủ tục pháp lý, sổ sách, hóa đơn... sẽ do công ty chủ quản đứng tên.

Người phụ nữ đang thuê tại quầy 516 cho biết: “Dù chị có lập công ty riêng cũng không được đứng tên ở đây đâu, vì phải có địa điểm được cấp phép tại Hapulico này. Hàng nhập thì phải nhập vào công ty đứng biển – chứ không nhập cho cá nhân”.

Trước thực trạng này, luật sư Nguyễn Thanh Phương (Đoàn luật sư TP Hà Nội) đưa ra quan điểm: “Để siết lại hoạt động này, ngành y tế cần phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành rà soát từng quầy, xác định rõ ai là người chịu trách nhiệm chuyên môn, quầy thuốc có đang được sử dụng đúng theo giấy phép hay không. Đồng thời, cần xử lý nghiêm các trường hợp cho thuê lại không phép, buộc các quầy thuốc phải hoạt động theo đúng mô hình cá nhân hoặc doanh nghiệp đã đăng ký, thay vì trở thành “chợ con” tự phát bên trong chợ thuốc”.

Theo luật sư, cơ chế “xẻ quầy thuốc cho thuê lại” này có thể tiếp tay cho những người không có điều kiện hành nghề hợp pháp và không có tên trong danh sách thẩm định vẫn bán được thuốc như bình thường tại chợ thuốc Hapulico.

"Trong ngành kinh doanh đặc biệt như dược phẩm, việc buông lỏng kiểm soát là một sự đánh đổi quá nguy hiểm. Không thể để tình trạng "mỗi người bán một góc, mạnh ai nấy làm" tiếp tục tồn tại ngay giữa lòng Thủ đô", luật sư kiến nghị.