“Mỗi phút trên thế giới có khoảng 20 người chết đột ngột, khoảng 1/3 trong số đó là người trẻ. Mỗi năm trên thế giới có hơn 2 triệu người chết đột ngột vì làm việc quá sức...

Sự kích động về mặt cảm xúc giống như một con đập vỡ, sẽ gây ảnh hưởng đến các nội tạng quan trọng như tim, não trong thời gian ngắn...”, BS Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cho biết.

Mỗi phút trên thế giới có khoảng 20 người chết đột ngột

Ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT đột ngột qua đời vào lúc 12h45 ngày 31/7, ở tuổi 56. Nguyên nhân được Bệnh viện Hồng Ngọc xác nhận là đột quỵ.

Trường hợp khác, chàng trai 20 tuổi khỏe mạnh đang tập gym thì bất ngờ gục xuống, ngừng tim. May mắn bệnh nhân được sốc tim 3 lần và ECMO kịp thời tại Bệnh viện E nên đã được cứu sống.

Ở nước ta chưa có con số thống kê, nhưng dựa vào số liệu từ các báo cáo tại các quốc gia, ước tính mỗi phút trên thế giới có khoảng 20 người chết đột ngột, trong đó khoảng 1/3 là người trẻ.

ThS.BS Trần Trung Kiên, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, (chết đột ngột) đột tử xảy ra một cách bất ngờ và nhanh chóng, sau khoảng 1 giờ khởi phát những triệu chứng cấp tính. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới.

Số liệu phân tích dịch tễ học từ những nghiên cứu trên thế giới cho thấy, các yếu tố chính dẫn đến tử vong đột ngột là kích động về mặt cảm xúc (26%) và mệt mỏi (25%).

“Đối với cơ thể, sự kích động về mặt cảm xúc giống như một con đập vỡ, sẽ gây ảnh hưởng đến các nội tạng quan trọng như tim và não trong thời gian ngắn”, bác sĩ Phúc thông tin.

Khi con người bị kích động về mặt cảm xúc, hệ thống thần kinh giao cảm bị kích thích, tuyến thượng thận tăng tiết Adrenalin, dẫn tới nhịp tim sẽ tăng nhanh, huyết áp tăng cao, lượng oxy tiêu thụ cho cơ tim cũng tăng, dễ dẫn đến rối loạn nhịp tim nghiêm trọng, nguy hiểm hơn là nhồi máu cơ tim, hậu quả là tử vong đột ngột.

Cảm xúc bị kích thích đe dọa mạch máu não và làm nguy cơ đột quỵ não tăng gấp 3 lần trong vòng 2 giờ sau khi nổi giận.

Ngoài ra, những người ngủ dưới 5 tiếng mỗi đêm có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 2,3 lần so với những người ngủ đủ giấc từ 6 – 8 tiếng. Mỗi năm trên toàn thế giới có hơn 2 triệu người chết đột ngột vì làm việc quá sức.

Nghiên cứu của WHO và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), thống kê từ năm 2000 đến năm 2016, trung bình mỗi năm thế giới có hơn 745.000 người chết đột ngột vì làm việc hơn 55 giờ một tuần, đàn ông chiếm 3/4 trong tổng số.

Đột tử và đột quỵ có giống nhau?

TS.BS Ngô Tuấn Anh, Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, rất nhiều người nhầm lẫn khái niệm “đột quỵ” và những trường hợp tử vong đột ngột do bệnh lý tim mạch là giống nhau. Thực tế, khái niệm “đột quỵ” đề cập đến bệnh lý bởi nguyên nhân mạch máu não, còn “đột tử” là tử vong do bệnh lý tim mạch.

Đột quỵ (đột quỵ não, tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương không hồi phục (mất chức năng vĩnh viễn) do không được cung cấp máu lên nuôi dưỡng kịp thời.

Đột quỵ não gồm hai thể: Đột quỵ xuất huyết não do mạch máu não bị vỡ ra, khiến máu tràn vào trong hoặc xung quanh não;

Đột quỵ nhồi máu não hay thiếu máu não do tắc mạch mạch máu xảy ra do cục huyết khối (cục máu đông), xơ vữa động mạch, gây tắc nghẽn hoặc cản trở lượng máu và các chất dinh dưỡng lên nuôi dưỡng các tế bào não.

Đột tử có bốn nguyên nhân chính gây ra là: Vấn đề về tim mạch, đột quỵ, thuyên tắc phổi, vỡ động mạch chủ. Trong đó các vấn đề về tim mạch chiếm tỷ lệ lớn.

Đột tử do bệnh tim mạch có thể hiểu như là “đột quỵ tim” vì đây là tình trạng người bệnh chết một cách bất ngờ, đột ngột ngay lập tức khi vừa phát hiện do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do các bệnh lý cấp tính về tim mạch hay gặp nhất là ngừng tim và nhồi máu cơ tim.

Như vậy, đột tử do bệnh lý tim mạch được hiểu cơ bản là tình trạng người bệnh bị chết đột ngột do thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim dẫn tới hoại tử mô cơ tim.

Các nguyên nhân gây ngừng tim chủ yếu do một số bệnh lý tim mạch như bệnh cơ tim phì đại hoặc giãn to, bất thường động mạch, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim trầm trọng (cơn nhịp nhanh thất, rung thất), hội chứng Brugada,…

Các nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim cấp gồm: Xơ vữa động mạch, cục máu đông (huyết khối), co thắt động mạch vành, bóc tách động mạch chủ, dị dạng động mạch bẩm sinh.

ThS.BS Trần Trung Kiên cho biết, ngoài đột tử do tim và não còn có đột tử do bệnh mạch máu: Phình động mạch chủ bụng; Bệnh mạch máu ngoại biên; Huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi; Các bệnh lý mạch máu do di truyền...

Đột tử do các bệnh về phổi, thường liên quan đến các tình trạng gây suy giảm nghiêm trọng chức năng hô hấp: Viêm phổi; thuyên tắc phổi; Bệnh hen suyễn nặng; Các bệnh lý phổi do nhiễm trùng.

Đột tử do các bệnh liên quan tiêu hóa: Viêm tụy cấp, xuất huyết tiêu hóa.

Một số nguyên nhân đột tử không xuất phát từ bệnh lý mà xuất hiện đột ngột do tác động từ yếu tố bên ngoài, bao gồm: Ngạt thở; Sau uống rượu; Chạy bộ, tập luyện quá sức; Sốc nhiệt, Làm việc quá sức; Đột tử khi quan hệ do căng thẳng hoặc kích thích quá mức... Đột tử không rõ nguyên nhân.

Triệu chứng của đột tử thường xuất hiện nhanh chóng và bất ngờ, nhưng trong một số trường hợp, vẫn có thể nhận ra một vài dấu hiệu cảnh báo. Những dấu hiệu phổ biến thường bao gồm: Hồi hộp tim đập nhanh, chóng mặt, khó chịu ở ngực, hụt hơi, ngất xỉu...