Rau ngót hay còn gọi là bồ ngót, rau bù ngót, là một loại rau ăn lá phổ biến ở nhiều vùng quê Việt Nam. Không chỉ gắn bó với đời sống ẩm thực hàng ngày, rau ngót còn được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng và dược tính, trở thành nguyên liệu quen thuộc trong nhiều món ăn truyền thống.
Rau ngót thuộc họ Euphorbiaceae, là cây bụi nhỏ, thân mềm, cao khoảng 1–2 mét, thân màu xanh sẫm hoặc hơi tím, lá mọc so le, hình bầu dục, dài khoảng 4–6 cm. Lá rau ngót có màu xanh đậm, mặt lá nhẵn, dày và bóng.
Cây rau ngót được cho là có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Á, phổ biến ở Ấn Độ và Đông Nam Á. Ở Việt Nam, rau ngót được trồng khắp nơi, đặc biệt là tại các tỉnh đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Nhờ khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, ít sâu bệnh, dễ chăm sóc, rau ngót trở thành một trong những loại rau trồng quanh năm, đặc biệt được ưa chuộng vào mùa hè.
Rau ngót có vị ngọt mát, hơi bùi, khi nấu chín tạo ra hương thơm đặc trưng. Nhờ vị thanh dịu, rau ngót được xem là loại rau giải nhiệt, giúp làm dịu cơ thể trong những ngày oi bức.
Rau ngót được bán rộng rãi tại chợ truyền thống, siêu thị và các cửa hàng thực phẩm sạch. Giá rau ngót tùy theo mùa và nguồn cung, dao động khoảng 10.000 – 20.000 đồng/kg. Vào mùa mưa, rau ngót sinh trưởng tốt, giá thường rẻ hơn. Tuy nhiên, vào mùa khô hoặc khi thời tiết khắc nghiệt, rau ngót khan hiếm, giá có thể lên đến 25.000 – 30.000 đồng/kg.
Rau ngót có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng và dễ thực hiện, phổ biến nhất là canh rau ngót nấu thịt bằm. Ngoài ra, rau ngót nấu tôm cũng rất được ưa chuộng bởi vị đậm đà, dậy mùi thơm và giàu dinh dưỡng.
Với phụ nữ sau sinh, món canh rau ngót hầm giò heo hoặc nấu cùng giò sống không chỉ thơm ngon mà còn có tác dụng lợi sữa, phục hồi sức khỏe. Bên cạnh đó, rau ngót cũng có thể được xào với trứng tạo nên món ăn lạ miệng, hoặc luộc chấm nước kho quẹt, ăn kèm cơm trắng rất đưa cơm. Tùy theo khẩu vị, rau ngót còn được dùng nấu cháo cho trẻ nhỏ hoặc người bệnh vì dễ tiêu hóa, bổ dưỡng và thanh mát.
Ước tính, vitamin B2 trong rau ngót nhiều gấp 10 lần, còn vitamin C lên tới gấp 45 lần so với rau thông thường - điều khiến loại rau này được đánh giá là “siêu thực phẩm” trong nhóm rau lá.
Các tác dụng của rau ngót với sức khỏe
Bổ máu, phòng ngừa thiếu máu
Rau ngót là nguồn cung cấp sắt dồi dào. Sắt là thành phần quan trọng cấu tạo nên hemoglobin - một protein trong hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy đi nuôi cơ thể. Việc bổ sung rau ngót thường xuyên giúp tăng cường sản xuất hồng cầu, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu, mệt mỏi, và cải thiện sức đề kháng, đặc biệt hữu ích cho phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ đang lớn và người bị thiếu máu
Ổn định đường huyết, hỗ trợ điều trị tiểu đường
Các hoạt chất sinh học có trong rau ngót như flavonoid và insulin thực vật giúp tăng cường độ nhạy cảm của các tế bào với insulin, đồng thời giảm hấp thu glucose ở ruột. Nhờ đó, rau ngót góp phần ổn định đường huyết, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và các biến chứng nguy hiểm.
Bên cạnh đó, rau ngót còn giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, tốt cho hệ tiêu hóa, tim mạch và tăng cường sức đề kháng. Việc bổ sung rau ngót vào chế độ ăn hàng ngày là một cách đơn giản và hiệu quả để kiểm soát đường huyết và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Tốt cho tim mạch
Kali, một khoáng chất dồi dào trong rau ngót, giúp điều hòa huyết áp bằng cách làm giãn nở mạch máu. Bên cạnh đó, các chất chống oxy hóa như flavonoid và carotenoid có tác dụng bảo vệ thành mạch máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Ngoài ra, magie và chất xơ trong rau ngót cũng góp phần ổn định nhịp tim, giảm cholesterol xấu và bảo vệ tim mạch toàn diện. Việc bổ sung rau ngót vào chế độ ăn hàng ngày là một cách đơn giản và hiệu quả để chăm sóc sức khỏe tim mạch
Hỗ trợ giảm cân, làm đẹp da
Rau ngót chứa ít calo, nhiều chất xơ, tạo cảm giác no lâu, hạn chế thèm ăn. Bổ sung rau ngót vào thực đơn giảm cân giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng mà không lo tăng cân. Vitamin C và các chất chống oxy hóa trong rau ngót giúp chống lão hóa, làm sáng da, giảm thâm nám, tàn nhang. Đắp mặt nạ rau ngót hoặc uống nước rau ngót thường xuyên giúp duy trì làn da khỏe mạnh, trẻ trung.
Lợi sữa cho phụ nữ sau sinh
Rau ngót từ lâu đã được các bà mẹ truyền tai nhau như một "thần dược" giúp lợi sữa. Các hoạt chất sinh học có trong rau ngót kích thích tuyến sữa hoạt động hiệu quả, giúp mẹ có đủ sữa cho con bú. Bên cạnh đó, rau ngót còn cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp tăng cường sức khỏe cho cả mẹ và bé, hỗ trợ quá trình hồi phục sau sinh. Không chỉ vậy, rau ngót còn giúp làm sạch tử cung, giảm viêm nhiễm và ngăn ngừa táo bón.
