Từng là loài cây cỏ mọc hoang ven đường, bờ ruộng, rau tàu bay ngày nay lại bất ngờ trở thành đặc sản được nhiều người săn tìm. Theo tìm hiểu, rau tàu bay còn được gọi là kim thất, ngải rét, tên khoa học là Gynura crepidioides Benth, thuộc họ Cúc.
Loài cây này có tên “tàu bay” bắt nguồn từ việc nhụy hoa khô mang hạt bay lượn trong gió như những chiếc máy bay tí hon. Một lý giải khác cũng rất thú vị: trong thời chiến, đây là loại rau dại từng giúp bộ đội cầm cự trong những ngày thiếu thốn, ăn rau mà vẫn đủ sức chiến đấu với… tàu bay địch.
Rau tàu bay vốn mọc hoang dại, nhiều người bất ngờ khi chúng có thể chế biến thành món ăn lạ miệng và bổ dưỡng
Loài cây này vốn mọc dại khắp các vùng quê Việt Nam. Không kén đất, không cần chăm sóc, tàu bay mọc lan trên đất cằn, vách đá, thậm chí ven đường. Mỗi năm vào khoảng tháng 4 đến tháng 7, cây bước vào mùa hoa. Hoa tàu bay màu hồng nhạt, mọc ở nách lá hoặc đầu cành, kèm theo mào lông trắng mịn trông rất đẹp mắt.
Rau tàu bay có mùi đặc trưng như xăng thơm, vị hơi đắng, khi luộc có lớp dầu tự nhiên nổi lên mặt nước. Dù vị không dễ ăn với người mới thử lần đầu, nhưng khi đã quen, cái vị lạ lẫm ấy lại khiến người ta khó quên. Rau tàu bay có thể luộc, nấu canh, xào tỏi, xào với thịt hay tôm, thậm chí ăn sống như rau thơm trong một số món gỏi dân dã.
Từ một loại rau dại từng bị coi là “món rau nhà nghèo”, rau tàu bay thành đặc sản ở thành phố. Trên chợ mạng có một vài địa chỉ rao bán rau tàu bay với giá khoảng 40.000 đồng/kg.
Lá non và ngọn non của rau tàu bay có thể xào, nấu canh
Chị Ngọc (ở Ninh Bình) chia sẻ: "Ngày trước trong vườn nhà mình rau tàu bay mọc khắp nơi, từ bờ bụi đến ven đường, cứ đến mùa hoa bay tới đâu cây con mọc tới đó. Thỉnh thoảng, ở quê mình mọi người vẫn hái lá và ngọn non vào nấu canh thịt bằm hoặc xào tỏi. Mình thích nhất là món xào tỏi vì khi ăn có hương vị riêng, khác hẳn với các loại rau thông thường, ngoài ra còn tốt cho sức khỏe. Hiện nay, có một số địa chỉ rau bán rau tàu bay và được người thành phố ưa chuộng".
Từng ăn thử rau tàu bay, tài khoản Loan Trần bình luận: "Đợt về quê mình thấy có người bán rau tàu bay nên mua một mớ về ăn thử. Lúc đầu thấy hơi nhẩn đắng nhưng càng ăn càng thấy ngọt hậu và mùi vị lạ".
Không chỉ là món ăn ngon, rau tàu bay còn được dân gian và y học cổ truyền đánh giá cao về tác dụng chữa bệnh. Đông y cho rằng rau có tính mát, tác dụng hành huyết, chỉ huyết, sát khuẩn, tiêu sưng, giảm đau và giải độc. Các nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy chiết xuất từ lá rau tàu bay có khả năng chống oxy hóa, kháng viêm, làm lành vết thương nhanh nhờ tăng sinh nguyên bào sợi và hình thành mạch máu mới. Người ta còn chế biến rau tàu bay thành trà khô, siro, thậm chí bán cả hạt giống để trồng tại nhà.