Nguy hiểm tính mạng đến từ vết thương nhỏ

Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đang điều trị cho hai ca bệnh uốn ván nặng, đặc biệt có ca phải can thiệp mở khí quản do cứng hàm, chẹn ngực, suy hô hấp, nguy cơ tử vong cao.

Bệnh nhân nữ, 90 tuổi (Chương Mỹ, Hà Nội), khoảng trước 10 ngày nhập viện, bệnh nhân bị cành cây tươi đâm vào vùng cổ tay phải. Bệnh nhân tự dán cao, mua kháng sinh (không rõ loại) điều trị, vết thương bị sưng tấy, chảy mủ. Hơn 1 tuần sau, bệnh nhân tự làm sạch vết thương, lấy dị vật (cành cây) ra khỏi vết thương, vết thương khô dần.

Sau đó vài ngày, bệnh nhân xuất hiện đau vùng hàm phải, tay phải cử động kém, được chẩn đoán theo dõi uốn ván. Sau 4 ngày nhập viện, bệnh nhân xuất hiện tăng trương lực cơ, cứng hàm và biến chứng viêm phổi. Hiện tình trạng ổn định, viêm phổi đỡ, uốn ván đã qua giai đoạn nguy hiểm.

Chứng kiến tình trạng của mẹ, 5 người con đã bảo nhau xuống luôn Đơn vị tư vấn tiêm chủng Bạch Mai để tiêm phòng uốn ván.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân nam 65 tuổi, Thái Bình. Cách vào viện 20 ngày, bệnh nhân bị ngã dập tay vào miếng gỗ xây nhà, có vết xước rách da ở cẳng tay phải dài khoảng 15cm, chảy máu nhiều. Bệnh nhân tự xử trí rửa vết thương, sát khuẩn bằng Betadine, không khâu vết thương và tiêm dự phòng uốn ván SAT.

Sau đó khoảng 10 ngày, bệnh nhân xuất hiện đau cứng hàm, khó nói, yếu chân tay nên vào bệnh viện và được chẩn đoán theo dõi Đột quỵ não. Tuy nhiên, chụp cắt lớp vi tính sọ não không phát hiện bất thường nên được cho ra viện theo dõi.

Tiếp đó, cứng hàm tăng lên, co cứng tay chân nhiều, bệnh nhân vào viện khám lại và được chuẩn đoán uốn ván, được xử trí tiêm 14 ống SAT, an thần và chuyển Bệnh viện Bạch Mai.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân không phù, không xuất huyết dạ dày, miếng há 2cm, vết thương cẳng tay phải khô, không chảy dịch, đóng vảy đen.

Trong đêm ngày nhập Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân biến chứng co giật gồng cứng người tăng dẫn đến chẹn ngực khó thở, suy hô hấp và được mở khí quản cấp cứu. Hiện tại, bệnh nhân đã tự thở, giật gồng cứng giảm song vẫn tăng trương lực cơ.

Bệnh nặng, không lây nhưng dễ mắc

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do độc tố thần kinh của vi khuẩn Clostridium tetani - loại vi khuẩn tồn tại phổ biến trong môi trường đất, phân động vật, kim loại rỉ sét, gỗ mục...

Khi xâm nhập qua các vết thương hở, đặc biệt là vết đâm sâu hoặc không được làm sạch đúng cách, vi khuẩn có thể sinh độc tố. Độc tố này rất mạnh, xâm nhập vào máu và đi đến các xi-náp thần kinh-cơ, làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền, gây co cứng cơ và co giật.

Về triệu chứng lâm sàng, sau khoảng 1-2 tuần khi có vết thương, bệnh nhân sẽ xuất hiện biểu hiện sớm: Cứng hàm, khó nhai nuốt, diễn tiến cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân, mức độ nặng co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật.

Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực sẽ nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc các biến chứng trên hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.

PGS.TS. Đỗ Duy Cường - Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo: “Uốn ván là bệnh không lây truyền từ người sang người, nhưng diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Chỉ cần một vết trầy xước, vết đâm nhỏ, người bệnh không xử trí đúng cách, tiêm phòng đầy đủ cũng có thể nhiễm bệnh. Tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời”.

Các đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là: Nông dân, công nhân chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường. Trẻ sơ sinh mà trong thời kỳ mang thai mẹ không tiêm phòng uốn ván.

Ngoài ra uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ, đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỷ lệ tử vong cao.

PGS.TS Cường cũng cho biết thêm, mỗi năm Viện Y học Nhiệt đới tiếp nhận hàng chục ca uốn ván, phần lớn đến viện muộn do chủ quan. Đáng tiếc là đa số đều có thể phòng ngừa được bằng vắc xin và xử trí đúng cách ngay từ đầu.

Điều trị khó khăn, phòng ngừa đơn giản

Hiện nay, điều trị uốn ván đòi hỏi hồi sức tích cực, thở máy, sử dụng huyết thanh kháng độc tố, kháng sinh và kiểm soát cơn co giật. Quá trình này kéo dài, chi phí cao và tiềm ẩn nhiều biến chứng. Trong khi đó, việc phòng ngừa bằng tiêm chủng đầy đủ lại dễ dàng và hiệu quả lâu dài.

PGS. Cường nhấn mạnh: “Tất cả người trưởng thành nên tiêm nhắc lại vắc xin uốn ván mỗi 10 năm. Đặc biệt là người làm nghề nông, lao động thủ công, thợ cơ khí, thợ mộc… đều có nguy cơ cao. Trẻ em phòng bệnh uốn ván từ 2 tháng tuổi với liều vắc-xin 6/1 (cần theo hướng dẫn cụ thể của cơ quan y tế).
Phụ nữ mang thai cần tiêm phòng uốn ván vào đúng thời điểm thai kỳ. Ngoài ra, khi có vết trầy xước, vết thương do dị vật đâm, người dân cần đến cơ sở y tế để được sát trùng đúng cách và đánh giá nguy cơ, tiêm phòng nếu cần”.