Qua hai kỳ, Báo Tri thức và Cuộc sống đã phân tích những dấu hiệu bất thường tại các gói thầu do Công ty TNHH MTV Xây dựng Thành Chương trúng thầu tại địa bàn nguyên tỉnh Bình Phước (nay thuộc Đồng Nai): tỷ lệ tiết kiệm ngân sách thấp, kịch bản thiếu cạnh tranh rõ rệt. Bức tranh toàn cảnh đang dần lộ diện, cho thấy dấu hiệu của một "hệ sinh thái" được vận hành nhịp nhàng, khép kín trong hoạt động đấu thầu sử dụng vốn đầu tư công.

Phân tích sâu 9 gói thầu mà Công ty Thành Chương (MST: 3801301734, do ông Đinh Văn Tuyên làm Giám đốc) tham gia, có thể dễ dàng nhận diện một vòng tròn các đơn vị "quen mặt", tạo thành một quy trình khép kín từ khâu mời thầu, tư vấn, dự thầu cho đến trúng thầu.

Nhận diện "Hệ sinh thái" khép kín

"Hệ sinh thái" này bao gồm các thành phần có mối liên hệ chặt chẽ với nhau:

1. Nhà thầu "hạt nhân": Công ty Thành Chương. Là trung tâm của các hoạt động, Công ty Thành Chương thể hiện sự áp đảo khi trúng 8/9 gói thầu tham gia (7 gói với vai trò độc lập và 1 gói với vai trò đứng đầu liên danh). Tần suất trúng thầu liên tục này khó có thể giải thích hoàn toàn bằng năng lực đơn thuần khi các gói thầu đều có tỷ lệ tiết kiệm thấp.

2. Đối tác liên danh "truyền thống": Công ty TNHH MTV TM-DV Bảo Sơn BP. Công ty Bảo Sơn BP (MST: 3801294981) là cái tên thường xuyên song hành cùng Công ty Thành Chương. Họ cùng nhau trúng Gói thầu tại Trường Mầm non Tân Lợi (huyện Đồng Phú) trong bối cảnh không có đối thủ cạnh tranh. Đáng chú ý, đây cũng chính là đối tác liên danh với Thành Chương trong gói thầu duy nhất mà họ bị trượt. Mối quan hệ này cho thấy sự gắn bó chặt chẽ giữa hai doanh nghiệp.

3. Đơn vị tư vấn "ruột": Công ty CP Xây dựng Thương mại Dịch vụ VINA. Công ty VINA dường như đóng vai trò mắt xích quan trọng. Như đã phân tích ở Kỳ 2, đơn vị này và ê-kíp chuyên gia cố định (Lương Đình Tố, Trương Bình Trọng, Phạm Thị Thêm) liên tục xuất hiện ở các gói thầu có dấu hiệu bất thường về cạnh tranh. Chính VINA là đơn vị đã tư vấn đánh giá và đề xuất loại đối thủ duy nhất của Thành Chương vì lý do khó tin (quên Đơn dự thầu), mở đường cho Thành Chương trúng thầu tại Bù Đăng.

4. Các chủ đầu tư đã giám sát chặt chẽ hay chưa? Ban Quản lý dự án khu vực Đồng Phú và Ban Quản lý dự án khu vực Bù Đăng là hai chủ đầu tư đã phê duyệt nhiều gói thầu nhất (mỗi đơn vị 2 gói thầu lớn). Họ là những đơn vị đã chấp thuận các kết quả lựa chọn nhà thầu với tỷ lệ tiết kiệm gần như bằng không, phê duyệt các gói thầu chỉ có một nhà thầu tham gia, hoặc các gói thầu mà đối thủ bị loại một cách dễ dàng.

Ngoại lệ chứng minh quy luật

Một chi tiết quan trọng làm rõ hơn hoạt động của mối liên kết này chính là gói thầu duy nhất mà liên danh Thành Chương - Bảo Sơn BP bị trượt.

Đó là Gói thầu số 1: Xây dựng mương thoát nước tuyến Thọ Sơn đi Đăk Nhau (Mã TBMT: IB2500160997-00). Điều khác biệt cốt lõi ở gói thầu này là đơn vị tư vấn đánh giá không phải Công ty VINA, mà là một đơn vị khác - Công ty CP Đấu thầu Cửu Long Bình Phước.

Báo cáo đánh giá của Công ty Cửu Long Bình Phước (ngày 28/04/2025) đã thẳng thắn chỉ ra liên danh Thành Chương - Bảo Sơn BP "Không đáp ứng yêu cầu của E-HSMT" về năng lực và kinh nghiệm.

Điều này cho thấy, khi quy trình đánh giá được thực hiện bởi một đơn vị tư vấn độc lập và khách quan, nhà thầu này hoàn toàn có thể bị loại vì không đủ năng lực. Nó đối lập với việc họ dễ dàng vượt qua các vòng đánh giá khi Công ty VINA làm tư vấn. Sự khác biệt này càng củng cố những nghi ngờ về tính minh bạch trong mối quan hệ giữa các bên liên quan.

Vai trò của chủ đầu tư ở đâu?

Việc các gói thầu liên tục được giao cho một nhóm nhà thầu với hiệu quả kinh tế gần như bằng không đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các chủ đầu tư.

Ban Quản lý dự án khu vực Đồng Phú và Ban Quản lý dự án khu vực Bù Đăng, với vai trò là bên mời thầu và là đơn vị được giao quản lý nguồn vốn ngân sách, đã thực hiện đầy đủ vai trò trách nhiệm của mình trong việc đảm bảo cạnh tranh và hiệu quả kinh tế?

Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhấn mạnh về trách nhiệm pháp lý: "Luật Đấu thầu 2023 quy định rất rõ trách nhiệm của các bên liên quan. Theo quy định hiện hành, Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và cơ quan quản lý cấp trên về quá trình tổ chức lựa chọn nhà thầu. Tương tự, Tổ chuyên gia và Đơn vị tư vấn phải chịu trách nhiệm về tính trung thực, khách quan, công bằng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ."

"Nếu quá trình thanh tra, kiểm tra phát hiện có sự thông đồng, dàn xếp, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước, thì các cá nhân, tổ chức liên quan, đặc biệt là người đứng đầu các chủ đầu tư, hoàn toàn có thể bị xem xét xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính, hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự (ví dụ Điều 222 về Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng)." - Luật sư Lập khẳng định.

Chuyên gia đấu thầu Lê Văn Hân nhận định: "Sự hình thành các 'hệ sinh thái' khép kín là một trong những điều đáng lo ngại của công tác đấu thầu hiện nay. Nó có thể triệt tiêu cạnh tranh, làm méo mó thị trường và gây rủi ro thất thoát cho ngân sách. Khi các bên từ chủ đầu tư, tư vấn đến nhà thầu có mối quan hệ mật thiết, thì các quy trình kiểm tra, giám sát nội bộ có nguy cơ bị suy giảm hiệu lực."

Trước những dấu hiệu về một "hệ sinh thái" có khả năng chi phối các gói thầu tại huyện Đồng Phú và Bù Đăng, đã đến lúc các chủ đầu tư cần xem xét lại toàn bộ các gói thầu đã được phản ánh để làm rõ sự việc, bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật.

Báo điện tử Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục theo dõi và thông tin đến bạn đọc.