TS Nguyễn Văn Sơn (sinh năm 1993), hiện là giảng viên Khoa Công nghệ Thông tin, Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội). Từ chối những cơ hội việc làm hấp dẫn tại Mỹ, TS. Nguyễn Văn Sơn đã chọn trở về Việt Nam với dấu ấn với hàng loạt công trình AI, trong đó có giải pháp phát hiện lỗ hổng bảo mật với độ chính xác vượt trội, thể hiện khát vọng nâng tầm vị thế công nghệ nước nhà.

DoiT – bệ phóng từ giảng đường đến sân chơi trí tuệ quốc tế

Con đường nghiên cứu của TS Nguyễn Văn Sơn được định hình từ khá sớm. Ngay từ năm 3 đại học, Nguyễn Văn Sơn đã để lại dấu ấn khi cùng nhóm nghiên cứu phát triển hệ thống DoiT, công cụ kiểm tra lỗi chính tả và phát hiện trùng lặp văn bản tiếng Việt. DoiT hỗ trợ xử lý tài liệu ở các định dạng phổ biến như .doc, .docx, .pdf, .ppt… Không chỉ chỉ ra lỗi chính tả, hệ thống còn đề xuất từ đúng thay thế; đặc biệt, tính năng phát hiện trùng lặp có ý nghĩa quan trọng trong phòng chống sao chép tài liệu như khóa luận, luận văn, đồ án.

Thành công của DoiT đã mang về giải Nhì Giải thưởng Nhân tài Đất Việt và được ứng dụng rộng rãi tại các cơ sở giáo dục, cơ quan nghiên cứu trong nước. Dự án này cũng giúp TS Sơn sở hữu một bằng độc quyền sáng chế quốc gia – bước khởi đầu vững chắc cho hành trình nghiên cứu khoa học lâu dài.

Những trải nghiệm từ việc phát triển DoiT đã trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, tiếp thêm động lực để Nguyễn Văn Sơn kiên định theo đuổi con đường học thuật và đổi mới sáng tạo.

Năm 2017, Sơn nhận học bổng nghiên cứu tại Đại học Texas (Dallas, Hoa Kỳ). Đây là một trong những cơ sở đào tạo và nghiên cứu hàng đầu về kỹ nghệ phần mềm và trí tuệ nhân tạo. Dưới sự hướng dẫn của các giáo sư đầu ngành như GS I-ling Yen, GS Farokh Bastani và GS Nguyễn Nhựt Tiến, TS Sơn bắt đầu rẽ hướng sang nghiên cứu AI và phần mềm – một lĩnh vực đang bùng nổ trên toàn cầu.

CodeJIT – vũ khí AI Việt cho trận chiến an ninh mạng toàn cầu

Quá trình học tập tại Mỹ không hề dễ dàng. Anh chia sẻ: "Những đêm thức trắng viết bài hay những lần công trình bị từ chối đã giúp tôi trưởng thành hơn rất nhiều". Chính những áp lực và thử thách đó đã tôi luyện nên một nhà khoa học bản lĩnh, sẵn sàng đối mặt với những bài toán khó.

Ngay từ năm thứ hai tại Mỹ, TS Nguyễn Văn Sơn đã có một quyết định rõ ràng: sẽ trở về Việt Nam cống hiến sau khi tốt nghiệp. Để chuẩn bị cho sự quay lại này, anh chủ động hợp tác nghiên cứu từ xa với các nhà khoa học trong nước và các nghiên cứu sinh Việt Nam ở nước ngoài, từng bước xây dựng một mạng lưới khoa học vững chắc.

Năm 2022, TS. Nguyễn Văn Sơn chính thức về nước công tác. Với sự hỗ trợ từ PGS. TS. Võ Đình Hiếu, PGS. TS. Phạm Ngọc Hùng cùng lãnh đạo Khoa Công nghệ thông tin, Trường ĐH Công nghệ, nhóm nghiên cứu của anh nhanh chóng bắt nhịp và đạt được những kết quả đáng nể.

Chỉ trong hai năm, nhóm đã công bố hơn 10 bài báo khoa học, trong đó có 7 công trình được đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín nhất thuộc nhóm Q1 và các hội thảo hàng đầu xếp hạng A*. Đây là những con số biết nói, khẳng định chất lượng nghiên cứu đỉnh cao của nhóm.

Một trong những dự án tạo tiếng vang lớn nhất của anh khi trở về là CodeJIT – phương pháp học máy phát hiện sớm lỗ hổng bảo mật trong quá trình phát triển phần mềm. Trong bối cảnh an ninh mạng là vấn đề sống còn, việc phát hiện sớm lỗ hổng giúp giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm chi phí sửa chữa khổng lồ.

Thực nghiệm cho thấy CodeJIT đạt độ chính xác lên đến 90%, cao gần gấp đôi so với các phương pháp tiên tiến khác không tập trung vào mã nguồn. Giải pháp này có tiềm năng ứng dụng rộng rãi, đặc biệt ý nghĩa với các tổ chức trong lĩnh vực an ninh mạng, y tế, tài chính, những nơi đòi hỏi bảo mật nghiêm ngặt. Các công ty phần mềm cũng có thể tích hợp CodeJIT vào quy trình để nâng cao chất lượng sản phẩm.

“Đây là công trình tôi đặc biệt tự hào, không chỉ đặt nền tảng cho nhiều dự án bảo mật tiếp theo của nhóm nghiên cứu mà còn đóng góp vào việc cải thiện chất lượng của phần mềm”, TS. Sơn cho biết.

Sứ mệnh của người trở về

Sau khi tốt nghiệp TS, Tiến sĩ Nguyễn Văn Sơn đã từ bỏ cơ hội làm việc cho các trường đại học và các công ty công nghệ lớn tại Mỹ và quyết định trở về nước. Quyết định về nước của TS. Nguyễn Văn Sơn đến từ một niềm tin sâu sắc. “Tôi tin rằng những đóng góp của mình sẽ được phát huy mạnh mẽ nhất khi tôi được đóng góp cho cội nguồn của mình, nơi tôi sinh ra, lớn lên và được đào tạo”, anh chia sẻ.

Với anh, trở về không chỉ là làm nghiên cứu mà còn mang theo một sứ mệnh. Anh muốn truyền lại những kiến thức tiên tiến nhất mình đã học được cho thế hệ trẻ, những tài năng AI tương lai của đất nước. Anh xem mình là một người đồng hành thay vì người dẫn đầu.

“Tôi mong muốn tạo ra một môi trường nơi mà các bạn trẻ có thể phát huy tối đa khả năng, cùng nhau sáng tạo và xây dựng những giải pháp công nghệ hữu ích cho xã hội. Chính điều này đã tiếp thêm sức mạnh để tôi không ngừng phấn đấu, vượt qua khó khăn, và chinh phục những đỉnh cao tri thức mới”, anh nói.

Mục tiêu sắp tới của TS. Sơn là tiếp tục phát triển hai hướng nghiên cứu chính: kỹ nghệ phần mềm tự động và kỹ nghệ AI tự động lấy dữ liệu làm trọng tâm. Anh muốn góp phần nâng cao năng suất, chất lượng phần mềm và quan trọng hơn là thúc đẩy ứng dụng AI vào đời sống.

“Tôi hy vọng có thể thúc đẩy ứng dụng AI vào đời sống, giúp nhiều người tiếp cận được với các giải pháp AI, đặc biệt là những đối tượng chưa có nhiều cơ hội và điều kiện tiếp cận công nghệ này”, chủ nhân Quả cầu vàng 2024 khẳng định.

Hành trình của TS. Nguyễn Văn Sơn là một minh chứng cho thấy những trí thức trẻ Việt Nam, sau khi được đào tạo ở các môi trường đỉnh cao, đang ngày càng có xu hướng lựa chọn trở về để đóng góp trực tiếp cho sự phát triển của quê hương, đất nước.